IV kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Skarbu Państwa - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 4474

w sprawie planów utworzenia grupy elektrowni BOT (Bełchatów - Opole - Turów)

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację Pani Poseł Elżbiety Radziszewskiej i zawarte w niej pytania dotyczące utworzenia Grupy BOT przedstawiam następujące informacje w kwestiach poruszonych w interpelacji.

   Ad 1. Stworzenia Grupy Bot, zgodnie z przyjętym przez Radę Ministrów ˝Programem realizacji polityki właścicielskiej Ministra Skarbu Państwa w odniesieniu do sektora elektroenergetycznego˝ nie należy traktować jako poświęcenia Elektrowni Bełchatów SA dla uratowania Elektrowni Opole SA i Elektrowni Turów SA. Świadczy o tym przesłanka powołania Grupy BOT jako wsparcie procesu rozwiązywania kontraktów długoterminowych (również kontraktów zawartych przez Elektrownię Bełchatów SA) oraz utworzenie - na bazie ww. podmiotów strategicznego zasobu Skarbu Państwa, będącego gwarantem bezpieczeństwa energetycznego kraju i prawidłowego funkcjonowania rynku energii elektrycznej, który będzie w stanie konkurować na otwartym rynku europejskim. Projekt utworzenia Grupy BOT wpisuje się zatem w realizację prac nad rozwiązaniem problemu kontraktów długoterminowych, zgodnie z wytycznymi Zespołu ds. Rynku Energii Elektrycznej, z dnia 21 maja 2002 roku (protokół Zespołu uwzględnia m.in. ˝częściową konsolidację przedsiębiorstw wytwórczych połączoną z konwersją zadłużenia i sekurytyzacją należności z opłaty systemowej restrukturyzacyjnej z wyłączeniem spraw związanych z ekologią˝). Ponadto - w ramach prowadzonych analiz - wzięto pod uwagę plany rozwoju Elektrowni Bełchatów obejmujące budowę nowego bloku o mocy 833 MWe.

   Ad 2. Ministerstwo Skarbu Państwa nie może odnieść się do wypowiedzi Wojewody Łódzkiego Pana Krzysztofa Makowskiego - czy wypowiedź Pana Wojewody nie jest próbą brutalnego zastraszenia pracowników Bełchatowa, o czym pisze Pani Poseł, gdyż MSP nie jest znana ta wypowiedź, jak również jej intencje.

   Ad 3. W związku z koncepcją utworzenia Grupy BOT potencjalni uczestnicy przedsięwzięcia - Elektrownie: Bełchatów, Opole i Turów oraz kopalnie: KWB Bełchatów i KWB Turów zleciły stosowne, wstępne analizy firmom doradczym: CA~IB oraz DGA SA. Firmy te opracowały założenia utworzenia Grupy BOT i dokonały ich prezentacji na forum Zarządów potencjalnych uczestników przedsięwzięcia oraz Ministerstwa Skarbu Państwa.

   Ad 4. Zlecenie analiz obejmujących celowość utworzenia Grupy BOT, po wstępnym zadecydowaniu o jej stworzeniu, wynika z powszechnej praktyki: analizom ekonomiczno-finansowym poddaje się konkretne, planowane rozwiązania. Doradcy sporządzający analizy muszą mieć jasność. jakie podmioty są objęte planami konsolidacji i w jakim zakresie mają podjąć prace analityczne. W przypadku Grupy BOT tworzonej zgodnie z ww. ˝Programem˝ założono, że będzie to pięć podmiotów, które mają szereg cech wspólnych - wszystkie trzy elektrownie posiadają 100% kontraktację w ramach KDT, zaś obie kopalnie węgla brunatnego łączy z elektrowniami ciąg technologiczny.

   Ad 5. Utworzenie Grupy BOT, gwarantujące ciągłość działania podmiotów wchodzących w jej skład, z założenia nie zakłada negatywnych skutków społecznych. W związku z tym nie podjęto działań mających na celu wyeliminowanie ewentualnych negatywnych skutków społecznych.

   Ad 6. W ramach prac nad programem restrukturyzacji kontraktów długoterminowych, którymi objęte są m.in. trzy elektrownie wchodzące w skład BOT-u, został zbudowany model obliczeniowy umożliwiający przeprowadzenie symulacji ekonomicznych dla warunków funkcjonowania konkurencyjnego rynku energii elektrycznej w Polsce. Przy budowie tego modelu wykorzystano powszechnie stosowaną metodologię do obliczania kształtowania się cen energii elektrycznej na zasadach rynkowych wg metody kosztów krańcowych. Metodologia ta daje wiarygodne wyniki dla uśrednionych wielkości w dłuższych przedziałach czasowych (ponad 5 lat). Natomiast metodologia ta nie pozwala na ustalenie krótkotrwałych (trwających od kilku do kilkunastu miesięcy) wahań cen wynikających z prowadzonej przez uczestników rynku konkurencyjnego energii gry rynkowe.

   Na podstawie wyników obliczeń wykonanych przy pomocy modelu symulatora rynku można stwierdzić, że przy najbardziej prawdopodobnych założeniach makroekonomicznych rynkowe ceny energii elektrycznej w obrocie hurtowym w Polsce mogą kształtować się nieco powyżej cen hurtowych energii elektrycznej wynikających z podobnych prognoz wykonywanych dla rynku niemieckiego. Różnica cen hurtowych energii w Polsce i Niemczech wynika przede wszystkim ze stosowania znaczących dotacji do węgla energetycznego w Niemczech. Planowane dotacje dla polskich kopalń są kilkakrotnie mniejsze. Ponadto polskie elektrownie wymagają wyższych nakładów inwestycyjnych na dostosowanie się do wymogów ekologiczynch UE.

   Ponieważ elektrownie wchodzące w skład BOT są zaprojektowane dla pokrywania zapotrzebowania podstawowego, stałego przez cały rok, średnie ceny i koszty wytwarzania energii elektrycznej w BOT powinny być niższe od prognozowanych średnich cen hurtowych energii elektrycznej w kraju i Niemczech. W krajach UE ceny hurtowe są zróżnicowane, na ogół wyższe niż w Niemczech, z wyjątkiem krajów skandynawskich.

   Ad 7. Rozwiązanie kontraktów długoterminowych jest jednym z ważniejszych zadań rządowego programu wprowadzania konkurencyjnego rynku energii elektrycznej i ukształtowania struktury organizacyjno-własnościowej sektora zapewniającej bezpieczeństwo energetyczne kraju. Kontrakty długoterminowe umożliwiły, w okresie dużego rozdrobnienia przedsiębiorstw wytwarzania do poziomu pojedynczych elektrowni w sektorze elektroenergetycznym, jakie nastąpiło w pierwszych latach 90. w Polsce, pozyskanie kapitału zewnętrznego, głównie kredytów bankowych.

   Przy dużym rozproszeniu i braku konsolidacji firmy wytwórczych w większe przedsiębiorstwa zabezpieczeniem dla kredytodawców mogły być jedynie gwarancje Skarbu Państwa lub kontrakty długoterminowe.

   Obecne programy rządowe zakładają wprowadzenie niezbędnej konsolidacji poziomej w wytwarzaniu i dystrybucji, w tym utworzenie większych firm wytwórczych. W takiej sytuacji możliwość zabezpieczeń kredytów jest znacznie większa m.in. aktywami dużych, mających większy udział w rynku energii i silnych finansowo przedsiębiorstw wytwórczych.

   W przypadku Elektrowni Opole SA i Elektrowni Turów SA większość kredytów powinna być spłacona środkami z rekompensaty otrzymanymi po rozwiązaniu umów długoterminowych. Pozostałe kredyty będą zabezpieczone główne rynkowymi przychodami ze sprzedaży energii elektrycznej i dodatkowo znaczne większym majątkiem przedsiębiorstw wchodzących do grupy BOT. Ze względu na stosunkowo niskie koszty operacyjne wszystkich źródeł wchodzących w skład BOT przychody rynkowe powinny być wystarczające dla obsługi obecnego zadłużenia i pozyskania ewentualnych dalszych kredytów na modernizację lub budowę nowych mocy.

   Informacje o sposobie rozwiązywania kontraktów długoterminowych są przekazywane sukcesywnie do banków na spotkaniach konsultacyjnych. Do uzgodnień sposobu wykorzystania rekompensaty i zmiany zabezpieczeń dla niespłaconego długu wytwórcy, banki i wytwórcy przystąpią po zweryfikowaniu kwot rekompensat przez Prezesa URE. Przewiduje się, że uzgodnienia te będą zakończone przed rozwiązaniem kontraktów długoterminowych.

   Przy takiej realizacji programu rozwiązania kontraktów długoterminowych nie powinny wystąpić negatywne konsekwencje rozwiązania lub modyfikacji obecnych umów kredytowych Elektrowni Opole SA i Elektrowni Turów SA.

   Ad 8. Rozwiązanie kontraktów długoterminowych będzie dokonane za rekompensatą na podstawie specjalnej ustawy o zasadach rekompensowania kosztów rozwiązania umów długoterminowych sprzedaży mocy i energii elektrycznej oraz zmianie niektórych ustaw. Projekt tej ustawy został przesłany do uzgodnień międzyresortowych oraz do konsultacji z wszystkimi zainteresowanymi podmiotami (wytwórcy, banki, inwestorzy, organizacje i instytucje środowiska energetycznego). Obecnie dokonywana jest analiza otrzymanych opinii i uwag oraz wprowadzane są do projektu korekty i uzupełnienia. Przewiduje się, że skorygowany projekt ustawy zostanie skierowany do rozpatrzenia przez Radę Ministrów, a następnie do Sejmu RP, do końca września 2003 roku.

   Ad 9. Koszty wprowadzenia w życie projektu rozwiązania kontraktów długoterminowych obejmują głównie koszty pozyskania i obsługi kapitału niezbędnego do wypłaty rekompensat, w tym także koszty prac przygotowawczych opracowania i wdrożenia programu i ustawy. Wykorzystanie w projekcie mechanizmu emisji obligacji sekurytyzacyjnych, zabezpieczonych wypływami z wprowadzonej ustawą restrukturazycyjnej opłaty systemowej, daje możliwość obniżenia łącznych kosztów finansowych w stosunku do kosztów obsługi obecnego zadłużenia realizowanego zgodnie z warunkami zawartymi w kontraktach długoterminowych. Na podstawie przyjętych założeń i obecnych analiz ocenia się, że łączny koszt pozyskania kapitału na rekompensaty w wyniku emisji obligacji sekurytyzacyjnych będzie wynosił ok. 6,8-7,2%, przy kosztach obsługi obecnego zadłużenia wynoszących ok. 8,2-9,4%.

   Rozwiązanie umów długoterminowych spowoduje, że większość wytwórców będzie mogła sprzedawać energię elektryczną na zasadach rynkowych. Doświadczenia innych krajów wprowadzających zasady rynkowe w handlu energią wskazują na możliwą obniżkę kosztów i cen energii elektrycznej o ok. 20% w ciągu 5 lat. Obniżenie kosztów wytwarzania w wyniku wypłaty rekompensat i zmniejszenia wydatków na obsługę zadłużenia oraz poprawa efektywności wytwarzania wytwórców działających w warunkach wolnego rynku powinny spowodować relatywne obniżenie kosztów wytwarzania, co przełoży się na spadek cen energii elektrycznej dla odbiorców.

   Ad 10. Rekompensata wypłacona wytwórcom za rozwiązanie kontraktów długoterminowych z mocy ustawy jest odszkodowaniem za ingerencje ustawodawcy w stosunki cywilnoprawne podmiotów gospodarczych.

   Wprowadzenie w Unii Europejskiej prawa dla odbiorców do swobodnego wyboru dostawcy energii elektrycznej w każdym z krajów UE oznaczało ustawową ingerencję w stosunki cywilnoprawne przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców, których urządzenia pobierające energię były przyłączone do sieci tego przedsiębiorstwa. W większości przypadków dotyczyło to umów między odbiorcami końcowymi a przedsiębiorstwem energetycznym zintegrowanym pionowo i dostarczającym energię na zasadach prawnego monopolu.

   Przy zdezintegrowanych firmach elektroenergetycznych, takich jak w Polsce, pełne wdrożenie prawa do wyboru dostawcy wymaga również zmiany lub rozwiązania umów zawartych między przedsiębiorstwami energetycznymi. Zmiana warunków prawnych i rozwiązanie umów powoduje, że część kosztów przedsiębiorstw energetycznych nie będzie mogła być pokryta poprzez przychody uzyskane w warunkach wolnego rynku. Koszty te, zwane kosztami osieroconymi (ang. stranded cost), są pokrywane poprzez rekompensaty.

   Proces ten został już przeprowadzony w kilku krajach. Program rozwiązania kontraktów długoterminowych wykorzystuje doświadczenia tych krajów m.in. w zakresie metodologii kalkulacji kosztów osieroconych, które są podstawą do ustalenia wysokości rekompensaty. Kalkulacje rekompensaty są konsultowane z wytwórcami i będą zweryfikowane przez prezesa URE. Stąd też poza odszkodowaniem - w formie rekompensaty ustalonej w ustawie - nie przewiduje się innych odszkodowań dla wytwórców.

   Przedkładając powyższe wyjaśnienia, uprzejmie proszę Pana Marszałka o przyjęcie ich do akceptującej wiadomości.

   Z wyrazami szacunku

   Podsekretarz stanu

   Tadeusz Soroka

   Warszawa, dnia 25 sierpnia 2003 r.