IV kadencja

Odpowiedź ministra zdrowia

na interpelację nr 2286

w sprawie potrzeby objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym wszystkich dzieci

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację pani poseł Anny Elżbiety Sobeckiej w sprawie potrzeby objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym wszystkich dzieci, przekazaną pismem marszałka Sejmu z dnia 22 listopada 2002 r. znak: SPS-0202-2286/02, pozwolę sobie przedstawić następujące wyjaśnienia w przedmiotowej sprawie.

   Projekt ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego dzieci za podstawową zasadę przyjmuje, iż dzieci zostają włączone do systemu powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego i uzyskują prawo do świadczeń zdrowotnych jako członkowie rodziny. Zgodnie z art. 7 ust. 2 projektu ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia za ubezpieczonych uznaje się członków rodziny osób podlegających obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego albo osób, które ubezpieczają się dobrowolnie.

   Zgodnie z art. 5 pkt 3 lit. a projektu ustawy przez członka rodziny rozumie się także dzieci (tj. dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuka albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, również w ramach rodziny zastępczej, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli kształci się dalej - do ukończenia 26 lat; dziecko posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności albo inne orzeczenie traktowane na równi może być objęte ubezpieczeniem zdrowotnym jako członek rodziny bez ograniczenia wieku). W praktyce oznacza to, że dzieci zostają objęte ubezpieczeniem zdrowotnym poprzez swoich rodziców lub opiekunów prawnych (w przypadku przysposobienia czy kurateli). Ubezpieczenie zdrowotne rodziców obejmuje również dzieci.

   Obowiązek zgłoszenia dzieci do ubezpieczenia zdrowotnego przez rodziców wynika z art. 10 ust. 3 i art. 11 ust. 2 projektu ustawy. W przypadku uchybienia temu obowiązkowi projekt ustawy w art. 176 pkt 6 przewiduje sankcję w postaci kary grzywny. Taka regulacja zapewnia, że obowiązek zgłaszania do ubezpieczenia zdrowotnego dzieci będzie mógł być skutecznie egzekwowany. Przedstawiona regulacja prawna odpowiada powszechnej ocenie społecznej, zgodnie z którą zabezpieczenie świadczeń zdrowotnych dla dzieci powinno być powiązane z sytuacją prawną rodziców albo opiekunów prawnych dzieci.

   Projekt ustawy przewiduje również sytuacje szczególne, kiedy dzieci nie mogą zostać objęte ubezpieczeniem zdrowotnym jako członkowie rodziny, tj. kiedy rodzice nie są ubezpieczeni i przez to dzieci nie mogą zostać przez nich zgłoszone do ubezpieczenia zdrowotnego. W takich przypadkach projekt ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia wprowadza obowiązek ubezpieczenia dzieci, które nie są ubezpieczone jako członkowie rodziny. Obowiązek ubezpieczenia tych dzieci ustanawia art. 9 ust. 1, pkt. 16-20 projektu ustawy.

   Obowiązek ubezpieczenia dzieci spoczywa, w zależności od ich sytuacji faktycznej, na:

   - szkole, w przypadku dzieci realizujących obowiązek szkolny - pkt 16,

   - placówkach pełniących funkcje resocjalizacyjne, wychowawcze lub opiekuńcze lub domach pomocy społecznej, w przypadku dzieci przebywających w tych placówkach - pkt 17,

   - ośrodku pomocy społecznej, w przypadku dzieci do czasu rozpoczęcia przez nie realizacji obowiązku szkolnego (tj. do 7 lat) - pkt 18,

   - ośrodku pomocy społecznej, w przypadku dzieci, które ukończyły 7 lat i nie realizują ciążącego na nich obowiązku szkolnego, a rodzice tych dzieci nie są ubezpieczeni (sytuacja taka może być następstwem np. niezgłoszenia się przez rodziców w urzędzie pracy i nieuzyskania przez nich statusu bezrobotnego) i w związku z tym niemożliwe jest ˝przejście˝ ubezpieczenia zdrowotnego na dzieci - pkt 19,

   - szkole wyższej, w przypadku dzieci uczących się w szkole wyższej - pkt 20.

   Podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne tych dzieci jest wysokość zasiłku stałego z pomocy społecznej (art. 23 ust. 9 pkt 3 projektu ustawy). Składka na ubezpieczenie zdrowotne tych dzieci finansowana jest z budżetu państwa (art. 28 ust. 2 projektu ustawy).

   Przedstawione powyżej zasady ubezpieczenia zdrowotnego pozwalają na objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym wszystkich dzieci, także tych, które wobec niezaradności życiowej rodziców lub niewypełniania przez nich w sposób należyty obowiązków rodzicielskich znalazły się poza systemem ubezpieczenia zdrowotnego. Na instytucjach publicznych spoczywa wówczas nie tylko obowiązek opłacania składki, ale przede wszystkim obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego. Instytucje te, mając na uwadze w równym stopniu przepisy prawne, jak i dobro dzieci, przejmują obowiązki rodziców lub innych opiekunów prawnych w tym zakresie, zdejmując z nich odpowiedzialność za realizację podstawowych potrzeb dziecka, w tym prawa do ochrony zdrowia. Szkoła, inna placówka, w której przebywa dziecko, lub ośrodek pomocy społecznej, które powzięły wiadomość o fakcie nieubezpieczenia zdrowotnego dziecka, mają obowiązek realizacji przepisów dotyczących zgłoszenia do ubezpieczenia i opłacania składki.

   Uzupełniając powyższe wyjaśnienia, pozwolę sobie dodać, że ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, a w przyszłości ustawa o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia, reguluje zasady dostępu do świadczeń zdrowotnych w ramach ubezpieczenia zdrowotnego. Obok tej regulacji obowiązują również inne akty prawne związane z ochroną zdrowia (takie jak m.in. ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej, zwłaszcza art. 5-7 tej ustawy, ustawa z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach, czy ustawa z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej).

   Dopiero całokształt tych przepisów odzwierciedla sytuację prawną obywateli i świadczy o realizacji konstytucyjnej gwarancji ochrony zdrowia wynikającej z art. 68 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Przepisy te kształtują zakres, warunki i sposób zapewnienia obywatelom gwarancji ochrony zdrowia przez władze publiczne.

   Analiza całokształtu tych regulacji prowadzi do jednoznacznego wniosku, iż wszyscy obywatele, bez względu na sytuację materialną, mają zapewniony równy dostęp do opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych, którymi są, obok składek na ubezpieczenie zdrowotne, również środki pochodzące z budżetu państwa.

   Odnosząc się bezpośrednio do kwestii rozwiązania problemu ubezpieczenia dzieci, które mimo ciążącego na nich obowiązku szkolnego nie uczęszczają do szkoły i których rodzice nie są ubezpieczeni, poruszonego w wystąpieniu pani poseł, pozwolę sobie zaznaczyć, że według mojej wiedzy skala tego zjawiska jest znacznie mniejsza. Niemniej jednak problem istnieje i wymaga rozwiązania.

   Na koniec pozwolę sobie wyrazić przekonanie, że rozwiązanie powyższego problemu będzie w znacznej mierze możliwe po wprowadzeniu w życie przytoczonych na wstępie przepisów ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia.

   Minister

   Mariusz Łapiński

   Warszawa, dnia 19 grudnia 2002 r.