IV kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 6490

w sprawie konfliktu w związku z likwidacją szkoły podstawowej w Szafarni

   W związku z interpelacją Posłów na Sejm, Państwa: Krystyny Szumilas i Sławomira Rybickiego (numer pisma: SPS-202-6490/04) dotyczącą funkcjonowania Szkoły Podstawowej w Szafarni, uprzejmie informuję:

   Kompetencje Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w zakresie racjonalizacji sieci szkolnej sprowadzają się do tworzenia regulacji prawnych. Zgodnie z nimi ustalanie planu sieci publicznych szkół podstawowych i gimnazjów jest autonomicznym zadaniem władz samorządowych.

   Prawo zobowiązuje, aby realizacja tego zadania odbywała się we współpracy z właściwym kuratorem oświaty. Obydwa organy - kurator oświaty i samorząd - kreują wojewódzką i lokalną politykę oświatową, której jednym z elementów jest organizacja optymalnej sieci szkół.

   Nadzór legalnościowy nad decyzjami gmin w sprawie racjonalizacji sieci szkół, podejmowanymi w trybie uchwał, sprawuje właściwy wojewoda.

   Sytuacja Szkoły Podstawowej w Szafarni jest jednak szczególna. Konflikt, jaki zaistniał między rodzicami uczniów tej Szkoły a władzami gminy Radomin, trwa od lat. Efektem sporów jest uniemożliwianie dzieciom systematycznego realizowania obowiązku szkolnego. Dlatego też sprawa Szkoły w Szafarni od początku jest w Ministerstwie przedmiotem szczególnej uwagi.

   Pozostaję w stałym kontakcie z Kujawsko - Pomorskim Kuratorem Oświaty, który zgodnie ze swoimi kompetencjami monitoruje przebieg wydarzeń w Szafarni i systematycznie przekazuje informacje.

   Działania pani Wiesławy Tomasiak-Wyszyńskiej, Kujawsko - Pomorskiego Kuratora Oświaty, oceniam pozytywnie.

   Pani Kurator w celu zapewnienia uczniom z Szafarni warunków umożliwiających im właściwą edukację wykorzystała już wszystkie dane jej w prawie oświatowym możliwości. Sytuacja wciąż jednak pozostaje trudna, chociaż dzieci od 23 lutego br. uczęszczają do szkoły.

   Analizując dotychczasowy przebieg zdarzeń, należy spodziewać się, że w przyszłości nawet najdrobniejsze nieporozumienie między stronami sporu może wywołać wznowienie akcji protestacyjnej. Wynika to z tego, że zarówno protestujący, jak i władze samorządowe są nieprzekonywalni w swoich racjach, a prowadzone ze stronami profesjonalne mediacje i negocjacje nie przynoszą efektu.

   Przyczyną mającego swój początek w 1999 r. konfliktu między mieszkańcami Szafarni a władzami samorządowymi były kolejne próby likwidacji Szkoły Podstawowej w Szafarni. Inicjatywa likwidacji szkoły podyktowana była względami demograficznymi. Prognozy zapowiadały spadek liczebności uczniów w Szkole w Szafarni do 2 - 3 uczniów w roczniku.

   Zdecydowano więc, że uczniowie dotychczasowej Szkoły Podstawowej w Szafarni będą realizować obowiązek szkolny w Szkole Podstawowej w Płonnem oddalonym od Szafarni o 1,8 km. Dostępna jest także dla nich Szkoła w Radominie (odległość - 7 km) i w Dulsku (odległość - 10 km ).

   W ślad za przygotowaną zmianą w sieci szkół w gminie radomin Rada Gminy podjęła w 2002 r. uchwałę o likwidacji Szkoły Podstawowej w Szafarni.

   Należy zaznaczyć, że podjęcie uchwały umożliwił brak sprzeciwu ówczesnego Kujawsko - Pomorskiego Kuratora Oświaty.

   Rodzice uczniów od czasu, gdy powstała inicjatywa likwidacji Szkoły, nie zgadzali się na projektowane zmiany.

   Podjęli starania o założenie w Szafarni Publicznej Szkoły Podstawowej, której organem założycielskim i prowadzącym byłoby Stowarzyszenie Rozwoju Wsi ˝Przyszłość˝ w Szafarni.

   Miejscem funkcjonowania Szkoły miała być siedziba dotychczasowej Szkoły Podstawowej - Dworek Dziewanowskich, w którym działalność prowadził także Ośrodek Chopinowski.

   Na użyczenie budynku do dziś nie wyrażają zgody władze gminy Radomin. Jej decyzji nie może podważyć ani Minister Edukacji, ani Kujawsko - Pomorski Kurator Oświaty, gdyż zgodnie z prawem gospodarowanie mieniem komunalnym należy do zadań własnych gminy i do niej należy decyzja o przeznaczeniu obiektu po zlikwidowanej szkole.

   Mimo jednoznacznych postanowień prawa resort oświaty, kierując się troską o dobro uczniów, był gotów poprzeć inicjatywę rodziców dotyczącą założenia w Szafarni Niepublicznej Szkoły Podstawowej bądź Publicznej Szkoły Podstawowej w programie Mała Szkoła, o ile zamierzenie to będzie realizowane zgodnie z prawem.

   Organ założycielski szkoły, kontynuując starania o jej wpis do ewidencji szkół, powinien był spełnić warunki określone w artykule 82 ustawy o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 z późn. zm.). Jednym z nich jest konieczność wskazania miejsca prowadzenia szkoły oraz przekazania informacji o warunkach lokalowych zapewniających prawidłowy proces edukacyjny.

   Nawiązując do przekazanych już wyżej informacji, stowarzyszenie nie mogło wykazać się dokumentem potwierdzającym użyczenie pomieszczeń edukacyjnych. Gmina Radomin zdecydowanie odmawiała wynajmu części Dworku Dziewanowskich, który jest jedynym miejscem widzianym przez rodziców jako siedziba szkoły.

   Ministerstwo skłonne było negocjować spełnienie warunku wskazanego w ustawie o systemie oświaty pozwalającego na prowadzenie placówki programem Mała Szkoła, a więc obejmującej klasy I-III. Funkcjonowanie szkoły finansowane byłoby wówczas zgodnie z naliczoną dla gminy subwencją.

   Rozwiązania tego nie akceptowały jednak osoby walczące o zachowanie szkoły w całości. Utrzymywanie placówki z klasami liczącymi 3 - 4 uczniów nie jest uzasadnione i zdecydowana większość rodziców aprobowała ten pogląd.

   Część rodziców, która od chwili przyjęcia przez Radę Gminy uchwały o likwidacji szkoły podejmowała różne formy protestu, złożyła wniosek do NSA o uchylenie uchwały Rady Gminy dotyczącej likwidacji Szkoły Podstawowej w Szafarni z powodu uchybień proceduralnych.

   Naczelny Sąd Administracyjny Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku odpowiadając na wniosek protestujących rodziców, wydał w dniu 20 marca 2003 r. wyrok stwierdzający nieważność uchwały Rady Gminy w Radominie z dnia 26 marca 2002 r. w sprawie likwidacji Szkoły Podstawowej im. Fryderyka Chopina w Szafarni. Prawna interpretacja wyroku wskazywała, że wspomniana uchwała jest nieważna z mocy prawa od chwili podjęcia. Nie bez znaczenia była podstawowa przyczyna nieważności uchwały, to jest warunki i okoliczności jej podjęcia, uznane przez Sąd za istotne. Stwierdzenie przez NSA nieważności uchwały ma moc wsteczną. Eliminowała ona skutki prawne uchwały tak, jakby ona w ogóle nie została podjęta. Rozstrzygnięcie NSA oznaczało, że szkoła formalnie nie została zlikwidowana i powinna nadal funkcjonować.

   Wójt gminy Radomin powinien był niezwłocznie podjąć czynności zmierzające do wznowienia pracy szkoły. Uczniowie przypisani do obwodu Szkoły Podstawowej w Szafarni byli nadal jej uczniami i powinni być klasyfikowani i promowani na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 21 marca 2001 r. w sprawie warunków oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 29 poz. 323 z późn. zm.).

   Nauczycielom, z którymi rozwiązano stosunek pracy w związku z likwidacją szkoły, przysługiwało roszczenie o przywrócenie do pracy.

   Jednocześnie w odniesieniu do pozostałych zarzutów postawionych wobec zaskarżonej uchwały Sąd stwierdził, że nie są one zasadne. Oznaczało to, że Sąd nie zakwestionował przyczyn likwidacji szkoły i przyjętej procedury likwidacji. Nie można było zatem uznać, że przyczyna konfliktu została usunięta, a sprawa - zakończona.

   Rada Gminy Radomin w maju 2003 r. podjęła, zachowując wszystkie wymagania formalne, kolejną uchwałę w sprawie likwidacji Szkoły Podstawowej w Szafarni, gdyż uznała, że obecnie ze względów organizacyjnych i finansowych nie jest możliwe odtworzenie szkoły. O tym, czy uchwała została podjęta zgodnie z prawem, mógł rozstrzygnąć Wojewoda Kujawsko - Pomorski sprawujący nadzór legalnościowy nad jednostkami samorządu terytorialnego w województwie.

   Kujawsko - Pomorski Wojewoda uchylił uchwałę Rady Gminy Radomin jako niezgodną z wyrokiem NSA. Kolejnym krokiem Wójta było zaskarżenie do NSA orzeczenia nadzorczego Wojewody.

   W pierwszej dekadzie września 2003 r. NSA w wyroku oddaliło wniesione przez władze gminy zaskarżenie nadzorcze Kujawsko - Pomorskiego Wojewody. Szkoła Podstawowa w Szafarni mogła wznowić swoją działalność. Trwający niemal cały poprzedni rok szkolny strajk rodziców został przerwany. We wrześniu 2003 r. dzieci rozpoczęły naukę. Pełnienie obowiązków dyrektora Szkoły Podstawowej w Szafarni powierzono do stycznia 2004 r. nauczycielce tej placówki. Liczba uczniów w Szkole, w klasach 0 - VI, wynosiła 33.

   Zgodnie z zatwierdzonym arkuszem organizacyjnym nauka odbywała się w systemie klas łączonych. Dopełniono formalności związanych z zatrudnieniem nauczycieli. Pracę podjęło 4 nauczycieli na pełnym etacie, ale liczba godzin do realizacji przewiduje 7 etatów przeliczeniowych. Taki porządek rodzice przyjęli do wiadomości.

   Wójt gminy Radomin zapowiedział jednak, że jeszcze w październiku Rada Gminy podejmie uchwałę intencyjną w sprawie likwidacji Szkoły Podstawowej w Szafarni.

   W przekonaniu władz gminy taką decyzję uzasadnia społeczne przyzwolenie na likwidację placówki (75 % mieszkańców gminy aprobująco wypowiedziało się w referendum). Projektowaną racjonalizację sieci szkół popierali także nauczyciele pozostałych szkół w gminie oraz przedstawiciele wiodących związków zawodowych.

   Akceptacja społeczeństwa wynikała ze zrozumienia istniejącej w gminie sytuacji demograficznej i warunków ekonomicznych. Przekonujące są też dla nich zmiany w sieci szkół - w efekcie korzystniejsze dla uczniów.

   W myśl wcześniejszych zapowiedzi Wójt Gminy Radomin wystąpił do Kujawsko - Pomorskiego Kuratora Oświaty z wnioskiem z 14 października 2003 r. o wyrażenie opinii w sprawie zamiaru likwidacji Szkoły Podstawowej w Szafarni.

   Pani Kurator w Postanowieniu Nr 65/2003 z 30 października 2003 r. pozytywnie zaopiniowała projekt uchwały o likwidacji placówki, uznając racjonalne argumenty Rady Gminy, a także przyzwolenie znacznej większości społeczeństwa.

   Proces likwidacji Szkoły Podstawowej w Szafarni został wdrożony - tym razem zgodnie z wymogami prawa.

   Brak porozumienia między rodzicami uczniów a władzami gminy Radomin w sprawie likwidacji Szkoły Podstawowej w Szafarni spowodował wieloletni, nieustający sprzeciw rodziców, który przybierał nieraz bardzo ostre formy.

   Z informacji napływających z całego kraju wynika, że likwidacja małych szkół nie zawsze jest racjonalną decyzją, szczególnie w wypadkach, gdy placówka stanowi jedyny we wsi ośrodek kulturalno - edukacyjny, a większa szkoła mieści się kilkanaście kilometrów dalej i bezpieczne docieranie do niej utrudniają warunki lokalne.Takiej sytuacji nie ma jednak w Szafarni. Najbliższa likwidowanej Szkole w Szafarni jest Szkoła Podstawowa w Płonnem. Płonne jest miejscowością oddaloną od Szafarni około 1,5 km.

   Szkoła Podstawowa liczy 92 uczniów (+ 10 dzieci oddziału ˝0˝). Nie jest więc duża, na pewno nie zasługuje na miano ˝molocha˝, w którym dzieci są anonimowe, a proces dydaktyczno - wychowawczy niemożliwy do realizowania.

   Na poszczególnych poziomach nauczania liczebność uczniów w klasach rozkłada się następująco:

   oddział ˝0˝ - 10 dzieci

   klasa I - 22

   II - 11

   III - 16

   IV - 11

   V - 15

   VI - 17 uczniów

   (dla porównania - sytuacja w Szafarni

   26 uczniów + 8 dzieci z oddziału ˝0˝

   oddział ˝0˝ - 8 dzieci

   klasa I - 3 + 1 nauczanie indywidualne

   II - 2

   III - 5 + 1 nauczanie indywidualne

   IV - 4

   V - 3

   VI - 7 uczniów

   klasy łączone:

   0+I; II + III; IV + V)

   Rada pedagogiczna Szkoły Podstawowej w Płonnem to 12 nauczycieli z wyższym wykształceniem magisterskim. Wszyscy współuczestniczą w realizowaniu oferty zajęć pozalekcyjnych organizowanych dla dzieci.

   Uczniowie mogą brać udział w zajęciach: SKS, koła ekologiczno - biologicznego, a także turystyczno - krajoznawczego, recytatorsko - aktorskiego. Najmłodsi uczniowie klas I - III rozwijają swoje zdolności w kole matematycznym.

   Dzieciom z orzeczeniami ppp zagwarantowano zajęcia korekcyjno - kompensacyjne. Dla uczniów z klas IV-VI prowadzone są zajęcia w zespole dydaktyczno - wyrównawczym. Zajęcia sportowe odbywają się w sali gimnastycznej i na boisku. Lekcje informatyki organizowane są w sali komputerowej, w której jest 9 stanowisk.

   W szkole funkcjonuje kuchnia i stołówka oraz świetlica czynna od godziny 7. Uczniowie korzystają też z biblioteki szkolnej i biblioteki publicznej usytuowanej w budynku szkoły.

   Lekcje trwają w szkole od godziny 8 do 14.15. Uczniowie są dowożeni do szkoły autobusami szkolnymi pod opieką dorosłych.

   Starając się jak najbardziej obiektywnie porównać warunki edukacyjne w Szkole w Szafarni i w Płonnem, należy uznać, że placówka w Płonnem zapewnia uczniom większe możliwości korzystania z nowoczesnych metod i form kształcenia.

   Rodzice, wzniecając ostatni protest w Szafarni, najpierw wyrażali swój sprzeciw wobec powołanego dyrektora szkoły, potem wobec niewycofania przez wójta ochrony ze szkoły.

   Wójt przystał na wolę rodziców i zgodnie z aktualnymi informacjami przekazanymi do Ministerstwa przez panią kurator - dzieci z Szafarni od 23 lutego 2004 r. przychodzą do szkoły.

   Z rozmowy, którą 24 lutego br. przeprowadził kujawsko - pomorski kurator oświaty z przywódcą strajkujących, wynika, że na razie rodzice nie zamierzają podejmować drastycznych działań, aczkolwiek nie uznają sprawy za zamkniętą.

   Należy mieć nadzieję, że do sporu dorosłych nie będą już włączone dzieci.

   Wydaje się, że do tej pory żadna ze stron konfliktu nie dostrzegała, iż jego skutki drastycznie burzą właściwy rozwój psychiczny dzieci. Pozbawiają je poczucia bezpieczeństwa, a co za tym idzie, dziecięcej beztroski. Na pewno efekt konfliktu, brak umiejętności zawarcia przez dorosłych kompromisu nie zachęca uczniów do nauki, odstrasza od szkoły i nie wyzwala potrzeby tworzenia więzi koleżeńskich.

   Troską Ministra Edukacji jest, aby uczniowie z Szafarni mogli spokojnie kontynuować naukę w szkole zapewniającej warunki sprzyjające ich właściwemu rozwojowi psychofizycznemu.

   Pozwolę sobie podkreślić, iż poprę każdą inicjatywę rodziców związaną z wyborem form kształcenia ich dzieci, ale tylko wtedy, gdy realizacja zamierzenia będzie zgodna z prawem.

   Tworząc regulacje prawne w zakresie edukacji, Minister Edukacji Narodowej i Sportu nie może przyczyniać się do ich łamania.

   Sekretarz stanu

   Franciszek Potulski

   Warszawa, dnia 5 marca 2004 r.