IV kadencja

Interpelacja nr 6316

do ministra finansów

w sprawie nieuzasadnionego stosowania art. 31 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, na przykładzie Hurtowni ˝Markiza˝

   Przeprowadzona kontrola podatkowa przez Urząd Skarbowy w Tarnobrzegu, sygn. US.V-49/98 w Hurtowni ˝Markiza˝ prowadzącej sprzedaż hurtową artykułów dekoracyjnych wyposażenia mieszkań wykazała rzekome nieprawidłowości w rozliczeniu podatku od towarów i usług w zakresie dokumentowania i rozliczania transakcji eksportowych, jak również wadliwego prowadzenia ewidencji sprzedaży VAT za miesiąc styczeń 1998 r. W oparciu o przedłożone dokumenty stwierdzono, że na udokumentowanie sprzedaży eksportowej towarów wystawione zostały dwa rodzaje faktur, tj. faktury eksportowe, w których wartość towaru wykazana była w dolarach amerykańskich, oraz faktury VAT, w których wartość sprzedaży wskazana była w złotówkach, a podatek VAT z tytułu sprzedaży ustalony wg stawki 22%. Stwierdzono, iż obydwa dokumenty sprzedaży posiadały te same numery, tę samą datę wystawienia i sprzedaży, nazwę, ilość i kod towaru, jak również określenie formy płatności. Odbiór tych faktur natomiast podpisany był przez kontrahenta. Wg interpretacji US oraz przesłanek wynikających z art. 33 ust. 1 ustawy o VAT p. Teofila Solarska zobowiązana została do odprowadzenia należnego podatku VAT, gdyż wg urzędników wystawiła dwa dokumenty skarbowe, z których jeden dotyczył eksportu towarów poza polski obszar celny, natomiast drugi tychże samych towarów przeznaczonych do odsprzedaży na terenie RP.

   W tym miejscu chcę zaznaczyć, iż faktury z kwotą w zł były drukowane jako dokument wewnętrzny firmy, o czym świadczy fakt, że nie były one w większości podpisane przez osobę wystawiającą. Faktury te tworzone były tylko dla uwidocznienia obowiązujących stawek podatku od towarów i usług i nie były przekazywane nabywcom towarów. Kupujący jedynie potwierdzał je w celu uwiarygodnienia, że takie ilości pobrał.

   Kopie faktur eksportowych dolarowych znajdują się w Urzędzie Celnym w Tarnobrzegu, gdzie odbywa się wstępna kontrola celna. Natomiast faktury w złotówkach znajdują się tylko w dokumentach strony.

   Na podstawie powyższego stanu faktycznego Urzędy Skarbowe stwierdziły, że wystąpił stan uzasadniający zastosowanie art. 33 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie ze stanowiskiem US przepis ten przewiduje szczególny przypadek samoistnego powstania obowiązku podatkowego na skutek samego tylko wystawienia faktury lub rachunku uproszczonego z wykazaną kwotą podatku od towarów i usług. Tak więc niezależnie od tego, czy zaistniał obrót będący podstawą opodatkowania tymże podatkiem, każdy wystawca tzw. pustej faktury musi się liczyć z koniecznością zapłaty wykazanego w niej podatku.

   Faktury złotówkowe w tym konkretnym przypadku nie były przekazywane nabywcy (transakcje dokonywane były wyłącznie w oparciu o faktury dolarowe, eksportowe), nabywca podpisywał je jedynie na dowód, że otrzymał dane ilości towaru, zaś adnotacja ˝zapłacono gotówką˝ widniała na nich jako skutek błędów w ustawieniach programu komputerowego.

   Przepis art. 33 ust. 1 zobowiązuje osobę fizyczną do zapłaty podatku tylko wówczas, gdy dokonana została sprzedaż. Pojęcie sprzedaży definiuje art. 4 pkt 8 ustawy, w myśl którego sprzedażą jest również wydanie, odpłatne świadczenie usług oraz wykonanie innych czynności określonych w art. 2 ustawy. Żadna z czynności określonych w treści art. 4 i 2 ustawy nie została dokonana w oparciu o sporny dokument. Towar został wydany na podstawie i w oparciu o fakturę eksportową. Przed rozpoczęciem sprzedaży eksportowej strona zwracała się do US z zapytaniem, jakie dokumenty należy wystawiać przy tego typu transakcjach, lecz nikt nie umiał tego wytłumaczyć. Również przepisy podatkowe tego dokładnie nie wyjaśniają. W tym stanie rzeczy po uprzednim otrzymaniu wyjaśnień z urzędu celnego pani Teofila Solarska wybrała sposób dokumentowania ww. sprzedaży, który uznała za słuszny.

   W przekonaniu, iż robi to właściwie i zgodnie z obowiązującym prawem, utwierdziły ją przeprowadzone wcześniej dwie kontrole, których zakres obejmował prawidłowość rozliczenia podatku VAT za dwa miesiące. Żadna z tych kontroli nie stwierdziła błędów, a i w protokole widnieje zapis, że nie stwierdzono rozbieżności. Te kontrole zaakceptowały ten sposób prowadzenia dokumentacji, a na tę okoliczność zostały wystawione stosowne dokumenty. Po zakończeniu kontroli strona otrzymała z US decyzje, na podstawie których urząd zwracał należny podatek VAT.

   Nadmieniam, iż organy skarbowe nie przeprowadziły dowodu na hipotetyczną okoliczność, czy tego samego dnia dany zagraniczny nabywca towarów dwukrotnie kupował u strony te same towary, z których jedne były sprzedawane z przeznaczeniem na eksport, a drugie, takie same - w celu dalszej odsprzedaży na terytorium Polski. Przede wszystkim nie przeprowadzono dowodu na potwierdzenie faktu posiadania przez firmę podwójnych ilości danych asortymentów towarów. Natomiast na potwierdzenie twierdzeń pani Teofili Solarskiej można przedłożyć dokumenty, że towar wymieniony w fakturach dolarowych opuścił polski obszar celny. Dowodem na potwierdzenie faktu, że tak nie było, są faktury zakupu za okres objęty przeprowadzoną kontrolą wystawione przez Fabrykę Firanek ˝Wisan˝ w Skopaniu oraz spis towarów dokonany na dzień 31.12.1997 r. Dokumenty te są dowodem potwierdzającym ilości poszczególnych asortymentów towarów będących w posiadaniu firmy ˝Markiza˝.

   Natomiast warto uzmysłowić sobie konieczność takiego wewnętrznego dokumentowania dokonanych transakcji przez Panią Solarską, co wynika bezpośrednio z art. 4 pkt 4 oraz art. 18 ust. 3-7 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym w styczniu 1998 r. Strona, wydając zagranicznym nabywcom towary, które ci deklarowali jako nabywane w celu wywiezienia ich poza terytorium Polski, zobowiązana była nabywcom tych towarów wydać co najmniej faktury eksportowe.

   Jednocześnie nie wolno było uznać takiej sprzedaży za eskportową w rozumieniu ustawy o VAT aż do momentu otrzymania ze strony polskiego urzędu celnego potwierdzenia faktu wywozu przez nabywcę określonych towarów wymienionych w fakturze eksportowej. Do czasu otrzymania potwierdzenia obowiązkiem strony było uznawanie sprzedaży nie za sprzedaży eksportową ze stawką VAT 0%, lecz krajową ze stawką 22%. Za takim ustaleniem przemawia cytowany art. 18 ust. 5 ustawy o VAT, z którego wynika, że gdyby skarżąca nie otrzymała potwierdzenia wywozu ani w miesiącu wystawienia faktury (sprzedaży), ani w miesiącu następnym przed sporządzeniem deklaracji podatkowej za miesiąc, w którym nastąpiła sprzedaż, obowiązana byłaby uznać daną sprzedaż za opodatkowaną stawką VAT, w tym przypadku 22%, i odprowadzić stosowny podatek do kasy lub na konto właściwego dla siebie urzędu skarbowego. Podstawą dla takiej operacji byłyby więc uznane za sporne przez organy podatkowe alternatywne złotówkowe faktury VAT. Oznacza to, że w istocie strona nie mogła nie sporządzić obok eksportowych równoległych faktur złotówkowych, a więc faktur dotyczących tych samych operacji gospodarczych. Nie wiadomo byłoby bowiem przy braku nadesłania potwierdzenia wywozu przez polski urząd celny - w związku z jaką operacją gospodarczą strona nalicza podatek VAT.

   Za takim ustaleniem wydaje się przemawiam również fakt, że w przepisach wykonawczych do ustawy o VAT, jakie obowiązywały w styczniu 1998 r., a także w tych, jakie obowiązują obecnie, nie mówiło się nic i nie mówi na temat powinności w zakresie fakturowania sprzedaży przez podatnika VAT, który dokonuje sprzedaży na eksport. Rzecz jest pozostawiona praktyce, korespondującej z treścią obowiązujących przepisów prawa.

   W świetle cytowanego art. 18 ust. 3-7 ustawy o VAT strona nie miała obowiązku odprowadzania podatku VAT ujawnionego w ww. złotówkowych fakturach, albowiem towary wymienione w tych fakturach rzeczywiście stały się przedmiotem sprzedaży eksportowej, w związku z otrzymaniem przez skarżącą potwierdzeń wywozu tych towarów z terytorium Polski.

   Organy podatkowe, wydając decyzję w tej sprawie, oparły je na błędnej wykładni art. 33 ust. 1 ustawy o VAT, uznając, że samo wystawienie faktury z wykazanym w niej podatkiem powoduje samoistne powstanie obowiązku jego zapłaty, bez względu, czy podatnik dokonał sprzedaży w oparciu o sporządzony dokument, czy nie dokonał. Interpretację taką art. 33 ustawy o VAT organy podatkowe stosowały w oparciu o orzeczenia niektórych ośrodków zamiejscowych NSA. Pomimo istnienia w tym czasie rozstrzygnięć krańcowo odmiennych ogłaszanych przez inne ośrodki zamiejscowe NSA organy podatkowe, wydając decyzję, zastosowały wykładnie niezgodną z obowiązującym porządkiem prawnym.

   Istniejące wątpliwości w zakresie prawidłowej interpretacji tego przepisu zostały jednoznacznie usunięte dopiero uchwałą 7 sędziów Izby Finansowej NSA z 22 kwietnia 2002 r., sygn. FPS 2/02, w której to uchwale NSA ogłosił prawidłową wykładnię przepisu art. 33 ust. 3 ustawy o VAT, stwierdzając: niewystąpienie sprzedaży oznacza nie tylko nieistnienie przedmiotu opodatkowania, ale także niewystąpienie obrotu będącego podstawą opodatkowania. Nieprawą zatem jest, iż obowiązek podatkowy powstaje samoistnie w efekcie samego wystawienia faktury, również bowiem z art. 6 ust. 4 ustawy o VAT wynika jednoznacznie, że w pierwszym rzędzie musi mieć miejsce sprzedaż.

   W tym zakresie zgłaszam interpelację poselską:

   1. Dlaczego organy skarbowe uznały za wystawienie faktury sam fakt wydrukowania tejże jako dokumentu wewnętrznego firmy, bez zaistnienia jakichkolwiek przesłanek sugerujących, iż mógłby to być dokument handlowy?

   2. Dlaczego Pan dopuszcza sytuację, iż podlegli Panu urzędnicy z tego samego urzędu skarbowego wydają dwie krańcowo odmienne opinie, tzn. raz aprobują sposób postępowania pani Teofili Solarskiej, a następnie traktują to jako wystawienie faktury handlowej, z którą wiąże się określony obowiązek podatkowy?

   3. Jak w świetle art. 18 ust. 3-7 ustawy o VAT powinni dokumentować operacje przez siebie przeprowadzone polscy handlowcy, których towary opuszczają polski obszar celny?

   4. Co Pan zamierza zrobić w tej sprawie, zwłaszcza w świetle ustalonej przez NSA wykładni art. 33 ust. 1 ustawy o VAT, aby zrekompensować p. Solarskiej poniesioną krzywdę?

   Z poważaniem

   Poseł Barbara Marianowska

   Tarnów, dnia 23 stycznia 2004 r.