IV kadencja

Odpowiedź prokuratora krajowego, zastępcy prokuratora generalnego

na interpelację nr 3082

w sprawie zjawiska pedofilii

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację pani poseł Elżbiety Łukacijewskiej, przekazaną ministrowi sprawiedliwości, prokuratorowi generalnemu przez wicemarszałka Sejmu pana Donalda Tuska przy piśmie z dnia 12 marca 2003 r., uprzejmie przedstawiam następujące informacje:

   Wykorzystywanie seksualne nieletnich jest jedną z najgroźniejszych dla rozwoju psychicznego i fizycznego form łamania praw dziecka. Doceniając wagę tego ogólnoświatowego problemu, Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w dniu 20 listopada 1988 r. jednomyślnie uchwaliło Konwencję o Prawach Dziecka, która zobowiązuje wszystkie państwa (w tym Polskę od 7 lipca 1991 r.) do ochrony dzieci przed wszelkimi formami wyzysku seksualnego i nadużyć seksualnych. Gwarancje przestrzegania praw dziecka daje art. 27 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który nakazuje organom władzy państwowej chronić dzieci m.in. przed wyzyskiem i demoralizacją.

   Aktualnie obowiązujący w Polsce Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997. penalizuje następujące zachowania przestępcze polegające na seksualnym wykorzystaniu dzieci:

   1) obcowanie płciowe i inne czynności seksualne z osobą małoletnią poniżej 15 lat (art. 200 § 1 K.k.);

   2) nakłanianie małoletniego do uprawiania prostytucji w celu osiągnięcia korzyści majątkowej bądź ułatwianie małoletniemu uprawiania prostytucji (art. 204 § 3 K.k.);

   3) zwabienie lub uprowadzenie małoletniego w celu uprawiania prostytucji za granicą (art. 204 § 4 K.k. i art. 253 § 1 K.k.);

   4) pornografia dziecięca:

   a) utrwalanie treści pornograficznych z udziałem małoletniego poniżej 15 lat (art. 200 § 2 K.k.),

   b) prezentowanie małoletniemu poniżej 15 lat treści pornograficznych (art. 200 § 2 K.k.),

   c) produkowanie w celu rozpowszechnienia, sprowadzanie lub rozpowszechnianie treści pornograficznych z udziałem małoletniego poniżej 15 lat (art. 202 § 3 K.k.).

   Wszystkie wskazane powyżej przestępstwa są ścigane z urzędu, a więc prokuratura lub policja zawsze są zobowiązane do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania przygotowawczego.

   Zwalczanie pedofilii w Polsce obrazują następujące dane statystyczne za okres od 1998 r. do 2002 r.:

   - skierowano do właściwych sądów 1957 aktów oskarżenia o wszystkie przestępstwa związane z seksualnym wykorzystaniem dzieci, w tym 1856 o przestępstwa z art. 200 § 1 K.k.,

   - dotychczas skazano 1369 osób, w tym 1314 za przestępstwa z art. 200 § 1 K.k.,

   - uniewinniono 125 oskarżonych, w tym 120 od zarzutów z art. 200 § 1 K.k.,

   - ujawniono 3049 pokrzywdzonych, w tym 2956 w sprawach z art. 200 § 1 K.k.

   Oceniając skalę pedofilii w Polsce, należy mieć na uwadze, podobnie jak przy innych przestępstwach, dość znaczną tzw. ciemną liczbę, a więc przypadki nieujawnione przez organy ścigania z powodu braku informacji o przestępstwie (od pokrzywdzonych, ich rodzin, służby zdrowia, kontroli ruchu granicznego i innych organów).

   Natomiast wykryte przypadki seksualnego wykorzystywania dzieci, z uwagi na szczególny charakter tego typu przestępstw, z reguły obejmowane są nadzorem służbowym przez prokuratury nadrzędne, w toku którego na bieżąco kontrolowana jest prawidłowość przebiegu postępowania przygotowawczego. W Prokuraturze Krajowej zbierane są dane o tej przestępczości, a także podejmowane przedsięwzięcia koordynacyjne mające na celu usprawnienie ścigania i podwyższenie wykrywalności. Policja w ramach czynności przedprocesowych monitoruje miejsca rozpowszechniania pornografii dziecięcej, szczególnie bazary i giełdy, a także Internet i wypożyczalnie kaset video.

   O większości spraw prowadzonych w prokuraturach o przestępstwa z zakresu pedofilii informowane są media, choć należy czynić to rozważnie i z umiarem, aby nie doprowadzić do identyfikacji małoletnich pokrzywdzonych. Taka sytuacja może bowiem narazić dziecko i jego rodzinę na negatywne nastawienie otoczenia w postaci kolegów i szkoły, a tym samym pogłębić wyrządzone przestępstwem szkody moralne. Należy również pamiętać, że sprawy karne z zakresu pedofilii zgodnie z art. 360 § 1 K.p.k. powinny być prowadzone przed sądem z wyłączeniem jawności rozprawy.

   Prokuratura niezwłocznie reaguje na każdy wykryty przypadek przestępstwa popełnionego na szkodę dzieci. Postępowania przygotowawcze są traktowane priorytetowo, więc do ich prowadzenia wyznaczani są najbardziej doświadczeni prokuratorzy.

   Kierownictwo Ministerstwa Sprawiedliwości i Prokuratury Krajowej stałe przypomina podległym jednostkom, że takie sprawy wymagają szczególnej wnikliwości w zbieraniu i ocenie dowodów, potrzeby stosowania wobec podejrzanych środków zapobiegawczych, w tym tymczasowego aresztowania, a także sprawności i terminowości w prowadzeniu postępowań przygotowawczych.

   Dodać należy, iż w żadnej ze spraw o przestępstwa dotyczące pedofilii nie miały miejsca bezprawne naciski na prokuratorów, mające na celu zaniechanie lub utrudnianie postępowania wobec osób podejrzanych o uczestniczenie w tego typu czynach.

   Z poważaniem

   Prokurator krajowy

   Karol Napierski

   Warszawa, dnia 24 marca 2003 r.