IV kadencja

Interpelacja nr 4306

do ministra rolnictwa i rozwoju wsi

w sprawie zasad przeprowadzania badań sanitarnych przez podmioty gospodarcze i hodowców zwierząt oraz działania prywatnych weterynaryjnych laboratoriów diagnostycznych wykonujących badania dla tych podmiotów i hodowców

   Wielce Szanowny Panie Ministrze! Prowadzenie badań laboratoryjnych w celu oceny stanu epizootycznego oraz zapewnienia zdrowia ludzi i zwierząt regulowane jest ustawą z dnia 24 kwietnia 1997 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz Inspekcji Weterynaryjnej (DzU z 1999 r. Nr 66, poz. 752, z późn. zm.). Mimo kompletności tego aktu normatywnego, na płaszczyźnie rozdziału uprawnień do wykonywania badań między laboratoriami inspekcji weterynaryjnej a prywatnymi laboratoriami weterynaryjnymi pojawiają się liczne wątpliwości. Problem jest niebagatelny, dotyka bowiem sfery ekonomicznej hodowców i producentów, którzy zobowiązani są do przeprowadzania licznych badań laboratoryjnych. Dotyczy także prywatnych laboratoriów, dysponując podobnymi kompetencjami i sprzętem, mogą świadczyć usługi za niższe ceny, nie mają możliwości wykonywania badań. Są bowiem na straconej pozycji wobec inspekcji weterynaryjnej. Kluczowym dla tej kwestii jest art. 48 przywołanej ustawy, zgodnie z którym stwierdzenie choroby zakaźnej u zwierzęcia, wydanie oceny mięsa, oceny zdrowotnej jakości środów spożywczych pochodzenia zwierzęcego, niejadalnych surowców zwierzęcych, materiału biologicznego oraz środków żywienia zwierząt może być poprzedzone przeprowadzeniem laboratoryjnych badań rozpoznawczych. Badania te obejmują również monitorowanie czynników biologicznych i chemicznych szkodliwych dla ludzi i zwierząt. Dalej przewiduje się, iż wymienione badania laboratoryjne przeprowadzają zakłady higieny weterynaryjnej - dalej ZHW - i inne laboratoria wchodzące w skład wojewódzkich inspektoratów weterynarii. Przy czym ust. 3 tegoż przepisu dopuszcza, aby w uzasadnionych przypadkach badania laboratoryjne mogły być przeprowadzone na zlecenie właściwego organu Inspekcji Weterynaryjnej przez inne uprawnione laboratoria. Przytoczony przepis wyraźnie dopuszcza więc możliwość funkcjonowania, obok ZHW, innych laboratoriów weterynaryjnych niewchodzących w skład administracji zespolonej. Jakkolwiek, zgodnie z przedstawioną regulacją, w uprzywilejowanej sytuacji są w ZHW, możliwe jest korzystanie przez hodowców i producentów z usług innych laboratoriów. Nadzór nad jedną i drugą kategorią laboratoriów pełni Główny Lekarz Weterynarii oraz podlegający mu na zasadzie zwierzchnictwa Wojewódzcy Lekarze Weterynarii oraz odpowiednio Powiatowi Inspektorzy Weterynarii. Dotychczasowa praktyka pokazuje, zwłaszcza w produkcji drobiarskiej, iż wymienione organy administracji publicznej stosują preferencje wobec ZHW. Odbywa się to kosztem hodowców, którzy zmuszani są do korzystania z usług tylko tych podmiotów, co z kolei uderza w inne laboratoria. Stosowanie preferencji odbywa się w drodze ustnych interwencji Powiatowych Inspektorów Sanitarnych, którzy infrmują hodowców, iż nie będą uwzględniać wyników badań przeprowadzanych przez inne niż ZHW laboratoria. Wymienione czynności, nie mając charakteru sformalizowanego, co więcej, nie mając jakiejkolwiek podstawy prawnej, odziaływują na sferę interesów hodowców oraz prywatnych laboratoriów. Przy powyższych czynnościach Powiatowi Lekarze Weterynarii powołują się na instrukcje i wykładnie przepisów udzielane przez Głównego Lekarza Weterynarii. Wobec przedstawionych zapisów ww. ustawy, w szczególności ust. 3 art. 48, takie postępowanie służb inspekcji weterynaryjnej wydaje się bezprawne.

   Równocześnie analiza przedstawionego przepisu prowadzi do pewnych wątpliwości, które wynikają z użycia nieprecyzjnych terminów. Przykładowo w celu doprecyzowania procedury badań laboratoryjnych hodowli drobiu Główny Inspektor Weterynarii wydał instrukcje (np. Instrukcja nr 1/99 Głównego Lekarza Weterynarii w sprawie zwalczania salmoneloz w stadach reprodukcyjnych drobiu z dnia 12 lipca 1999 r., IW.z.II.D/Sal-1/99), w których przewiduje podział na badania obowiązkowe, zwane urzędowymi, i nieobowiązkowe, na które składają się badania przed zasiedleniem obiektu. W tym miejscu należy zadać pytanie: Na jakiej podstawie prawnej ta instrukcja została wydana (ogólnikowe sformułowanie, iż chodzi o ustawę o zwalczaniu chorób zakaźnych, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz Inspekcji Weterynaryjnej wydaje się stanowczo mało precyzyjnym określeniem), jaka jest relacja między art. 48 przywołanej ustawy a tymi instrukcjami, wreszcie w jakim stopniu wiąże ona hodowców oraz prywatne laboratoria i czy istnieje swoboda korzystania przez hodowców z usług prywatnych laboratoriów weterynaryjnych?

   Kolejną kwestią, z obszaru produkcji drobiarskiej, która wzbudza poważne wątpliwości, jest treść rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 24 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy wylęgu drobiu. Powyższy akt podustawowy został wydany na podstawie art. 5 ust. 4 ww. ustawy, przy czym dotyczy bezpośrednio materii regulowanej przytoczonym wyżej art. 48. W rozporządzeniu w § 11 mowa jest o badaniach sanitarnych, jakie należy przeprowadzać w zakładzie wylęgu drobiu nie rzadziej niż raz w miesiącu. Należy w tym miejscu zadać pytanie o stosunek tego przepisu do art. 48. Trudno przyjąć, iż badania sanitarne w zakładzie wylęgu drobiu mieszczą się w zakresie przedmiotowym komentowanego przepisu. Tym samym przyjąć należy, iż jeżeli są to dwa różne rodzaje badań, to obowiązek określony w art. 48 ustawy o korzystaniu przez hodowców z usług ZHW w tym przypadku się nie stosuje. Wynika to również z zasady, iż przepis szczególny wyłącza przepis ogólny.

   W związku z powyższym proszę uprzemie o udzielenie odpowiedzi na pytania:

   1) Jaki jest charakter prawny ww. instrukcji wydawanych przez Głównego Lekarza Weterynarii i czy mogą być one podstawą do ingerencji w sferę interesów hodowców i laboratoriów prywatnych?

   2) Czy interpretacja przepisów ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz Inspekcji Weterynaryjnej dokonywana przez Głównego Lekarza Weterynarii może być podstawą do ingerowania przez Powiatowych Lekarzy Weterynarii w sferę interesów hodowców oraz prywatnych laboratoriów?

   3) Czy laboratoria weterynaryjne niebędące Zakładami Higieny Weterynaryjnej mogą na podstawie tych instrukcji przeprowadzać bez ograniczeń badania zaliczone do nieobowiązkowych?

   4) Czy badania sanitarne, o których mowa w § 11 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy wylęgu drobiu, mieszczą się w pojęciu badania materiału biologicznego, o którym mowa w art. 48 ww. ustawy?

   5) Czy badania sanitarne uregulowane ww. rozporządzeniem, a także innymi rozporządzeniami Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, wydanymi w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy prowadzeniu działalności określonej w art. 5 ww. ustawy, są urzędowymi badaniami kontrolnymi, czy też jest to wymóg badań wykonywanych w ramach nadzoru właścicielskiego producenta i jako takie mogą być wykonywane w prywatnych laboratoriach weterynaryjnych?

   Z wyrazami szacunku

   Poseł Jan Antochowski

   Warszawa, dnia 16 lipca 2003 r.