IV kadencja
Odpowiedź ministra skarbu państwa - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -
na interpelację nr 2649
w sprawie administrowania przez rząd majątkiem narodowym
W odpowiedzi na pytania pana posła, zawarte w interpelacji dotyczącej administrowania przez rząd Rzeczypospolitej Polskiej majątkiem narodowym, uprzejmie wyjaśniam, co następuje:
1. Ustrojową pozycję Rady Ministrów, która zgodnie z art. 10 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej sprawuje w strukturze państwa władzę wykonawczą, określa art. 146 konstytucji.
Rada Ministrów jako organ władzy wykonawczej państwa prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej, przy czym do jej kompetencji należą wszystkie sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego (art. 146 ust. 1 i ust. 2 konstytucji).
Rada Ministrów kieruje administracją rządową i wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych w konstytucji i w ustawach (art. 146 ust. 3 i ust. 4 konstytucji).
W przepisach Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej nie zawarto żadnych norm określających sposób wykonywania przez Radę Ministrów, czy w ogóle organy administracji rządowej, zadań z zakresu ˝prowadzenia spraw˝ skarbu państwa, czyli samego państwa, funkcjonującego w stosunkach cywilnoprawnych pod postacią osoby prawnej sui generis (art. 33 K.c. i art. 64 § 1 K.p.c.). Nie zawarto tam również żadnych regulacji dotyczących wprost organizacji skarbu państwa oraz sposobu zarządzania jego majątkiem, wskazano natomiast - w art. 218 - iż kwestie te reguluje ustawa.
W tym miejscu warto nadmienić, iż mimo, że dyspozycja art. 218 konstytucji nie została zrealizowana przez ustawodawcę w formie jednej ustawy, kompleksowo określającej organizację skarbu państwa oraz sposób zarządzania jego majątkiem, to nie można powiedzieć, iż skarb państwa jest przez to ˝niezorganizowany˝ oraz, że brak jest w Polsce ustawowych regulacji dotyczących ˝sposobu zarządzania majątkiem skarbu państwa˝.
Organizację skarbu państwa tworzą bowiem, w rozumieniu cywilnoprawnym, wszystkie organy państwowe, organy samorządu terytorialnego oraz jednostki organizacyjne, które - w zakresie i na zasadach określonych w przepisach ustaw i w wydanych na ich podstawie aktach wykonawczych - są właściwe do prowadzenia zindywidualizowanych w tych aktach prawnych spraw skarbu państwa (np. gospodarowania mieniem, ochrony interesów oraz reprezentacji skarbu państwa w obrocie).
Według art. 34 K.c., skarb państwa jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nienależącego do innych państwowych osób prawnych. Oznacza to, że każda czynność prawna państwowej jednostki organizacyjnej jest de iure civili czynnością skarbu państwa, jednostki te bowiem działają na rachunek skarbu państwa. Będąc cywilnoprawnym substratem państwa, skarb państwa jest zatem jednolitą i scaloną instytucją, stanowiącą jeden podmiot. Chociaż w odróżnieniu od innych osób prawnych skarb państwa nie ma odrębnych organów, to może dokonywać czynności prawnych (w tym składać oświadczenia woli skutkujące rozporządzeniem majątkiem), bowiem z mocy ustaw jest zdolny do działania poprzez wiele różnych organów i jednostek organizacyjnych - stationes fisci - nie wyłączając organów powołanych do realizacji funkcji władczych państwa (a więc również Rady Ministrów i poszczególnych ministrów). Zapewnienie skarbowi państwa, aby był reprezentowany przez właściwy organ, może być dokonane jedynie na płaszczyźnie ustawowo określonej reprezentacji. Stationes fisci nie mają odrębnej od skarbu państwa osobowości prawnej, nie mogą więc być odrębnymi od skarbu państwa podmiotami praw i obowiązków.
Prowadzenie spraw skarbu państwa, w sferze ustalania polityki wykonywania uprawnień majątkowych państwa, należy więc do ogólnej kompetencji Rady Ministrów, wynikającej wprost z art. 146 ust. 2 konstytucji. Kompetencje te realizowane są w sposób określony szczegółowo w przepisach ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (tekst. jedn. DzU z 1999 r. nr 82, poz. 929, nr 70, poz. 778, z 2000 r. nr 120, poz. 1268, z 2001 r. nr 102, poz. 1116 oraz nr 154, poz. 1799 i poz. 1800).
Ustaloną przez rząd (a niekiedy wynikającą wprost z przepisów ustaw) politykę państwa realizują ministrowie, kierujący określonymi działami administracji rządowej lub wypełniający zadania wyznaczone im przez prezesa Rady Ministrów (art. 149 konstytucji). Poszczególni ministrowie działają przy tym w granicach swoich kompetencji, które również są ustawowo określone.
Omawianą problematykę tytułu prawnego do władania i rozporządzania majątkiem skarbu państwa w najszerszym zakresie merytorycznym regulują przepisy trzech ustaw:
1) ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (tekst jedn. DzU z 1999 r. nr 82, poz. 928, nr 70, poz. 778, z 2000 r. nr 12, poz. 136, nr 48, poz. 550, nr 62, poz. 718, nr 70, poz. 816, nr 73, poz. 852, nr 109, poz. 1158, nr 122, poz. 1321, z 2001 r. nr 3, poz. 18, nr 5, poz. 43 i poz. 44, nr 42, poz. 4675, nr 63, poz. 634, nr 76, poz. 811, nr 87, poz. 954, nr 102, poz. 1116, nr 113, poz. 1207, nr 115, poz. 1229, nr 123, poz. 1353, nr 125, poz. 1371, nr 126, poz. 1382, nr 129, poz. 1441, nr 130, poz. 1450, nr 154, poz. 1800, z 2002 r. nr 25, poz. 253, nr 41, poz. 365, nr 71, poz. 655, nr 74, poz. 676, nr 89, poz. 804, nr 93, poz. 820, nr 130, poz. 1112 oraz nr 135, poz. 1145).
2) ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących skarbowi państwa (DzU nr 106, poz. 493 i nr 156, poz. 775, z 1997 r. nr 106, poz. 673, nr 115, poz. 741 i nr 141, poz. 943, z 1998 r. nr 155, poz. 1014, z 2000 r. nr 48, poz. 550, z 2001 r. nr 4, poz. 26 oraz z 2002 r. nr 25, poz. 253 i nr 240, poz. 2055).
3) ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (tekst jedn. DzU z 2002 r. nr 171, poz. 1397 oraz nr 240, poz. 2055).
Zgodnie z przepisami ustawy o działach administracji rządowej dział skarb państwa obejmuje sprawy dotyczące gospodarowania mieniem skarbu państwa, w tym komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oraz narodowych funduszy inwestycyjnych i ich prywatyzacji, jak również ochrony interesów skarbu państwa, z wyjątkiem spraw, które na mocy odrębnych przepisów przypisane są innym działom. W tym zakresie, z uwzględnieniem przepisów odrębnych, skarb państwa jest reprezentowany przez ministra właściwego ds. skarbu państwa (obecnie ministra skarbu państwa).
Zgodnie z przepisami ustawy o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących skarbowi państwa minister skarbu państwa co do zasady ogólnej:
1) wykonuje uprawnienia wynikające z praw majątkowych skarbu państwa, w szczególności:
a) w zakresie praw z akcji i udziałów należących do skarbu państwa, łącznie z wynikającymi z nich prawami osobistymi,
b) w stosunku do mienia pozostałego po likwidacji państwowej jednostki organizacyjnej lub przypadającego skarbowi państwa w wyniku likwidacji spółki z jego udziałem,
2) składa w imieniu skarbu państwa oświadczenia woli o utworzeniu spółki prawa handlowego lub przystąpieniu do takiej spółki oraz o utworzeniu innej osoby prawnej, przewidzianej przepisami prawa,
3) prowadzi zbiorczą ewidencję majątku skarbu państwa,
4) wykonuje określone w odrębnych przepisach uprawnienia względem państwowych osób prawnych w rozumieniu art. 441 Kodeksu cywilnego,
5) reprezentuje skarb państwa, jeżeli przysługują mu prawa majątkowe do składnika mienia państwowego, a z odrębnych przepisów nie wynika, jakiej państwowej osobie prawnej przysługują te prawa,
6) tworzy, likwiduje, łączy, dzieli i przekształca państwowe osoby prawne,
7) powołuje i odwołuje członków organów państwowych osób prawnych.
Zgodnie z przepisami ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych minister skarbu państwa jest, również co do zasady ogólnej, organem administracji rządowej uprawnionym i zobowiązanym do realizacji określonych w tej ustawie zadań z zakresu komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oraz z zakresu zbywania wszelkich akcji i udziałów należących w spółkach do skarbu państwa.
Warto w tym miejscu zauważyć, że zgodnie z art. 1a ustawy, Rada Ministrów jest właściwa do określenia przedsiębiorstw państwowych i spółek o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa, których prywatyzacja wymaga zgody Rady Ministrów. Ponadto, zgodnie z art. 33 ust. 3 ustawy, Rada Ministrów wyraża zgodę na zbycie akcji lub udziałów należących do skarbu państwa w trybie innym niż publiczny.
W powyższym stanie obowiązujących uregulowań prawnych ustanowionych przez ustawodawcę (Sejm, Senat i prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej), działającego na podstawie demokratycznie udzielonego przez naród mandatu, nie może budzić wątpliwości istnienie po stronie Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej kompetencji do określania polityki państwa w obszarze zarządu majątkiem skarbu państwa i w obszarze prywatyzacji tego majątku, a po stronie ministrów (w głównej mierze ministra skarbu państwa) - kompetencji do realizowania tej polityki w ustawowo powierzonym tym organom zakresie działania.
2. Wychodząc z ustalonego według powyższych zasad ustawowego tytułu władania majątkiem skarbu państwa, stanowiącym przedmiot prawnie odrębnych praw i obowiązków w stosunku do indywidualnych praw i obowiązków majątkowych każdego z obywateli Rzeczypospolitej Polskiej, należy stwierdzić, że również kwestię uprawnień do sprzedaży tego majątku trzeba rozpatrywać w kontekście odpowiednich unormowań konstytucyjnych oraz ustawowych, których wykonanie rząd i poszczególni ministrowie są obowiązani zapewnić (art. 146 ust. 4 pkt 1 konstytucji).
W okresie od dnia 1 sierpnia 1990 r. do dnia 7 kwietnia 1996 r. podstawę do realizacji procesów prywatyzacyjnych obejmujących w wielkiej skali sprzedaż majątku skarbu państwa, w tym sprzedaż ponad 51% akcji należących do skarbu państwa w spółkach - również na rzecz podmiotów zagranicznych - stanowiła ustawa z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (DzU nr 51, poz. 298 i nr 85, poz. 498, z 1991 r. nr 60, poz. 253 i nr 111, poz. 480, z 1994 r. nr 121, poz. 591 i nr 133, poz. 685 oraz z 1996 r. nr 90, poz. 405 i nr 106, poz. 496).
Warto w tym miejscu zauważyć, iż zgodnie z art. 2 tej ustawy podstawowe kierunki prywatyzacji były ustalane corocznie przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. Ustaleń tych Sejm dokonywał w załączniku do ustawy budżetowej.
Od dnia 7 kwietnia 1996 r. do dnia dzisiejszego samą możliwość oraz zasady i tryb sprzedaży majątku skarbu państwa, stanowiącego przedsiębiorstwa oraz akcje i udziały w spółkach, określają przepisy wspomnianej już wyżej ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji. Ustawa ta - obok szeregu odrębnych ustaw regulujących problematykę ustroju lub restrukturyzacji i prywatyzacji spółek z udziałem skarbu państwa, należących do różnych branż (np. górniczej, hutniczej, zbrojeniowej czy rolnej) czy spółek działających w obszarze infrastruktury, łączności, radia i telewizji, bankowości, ubezpieczeń, portów i przystani morskich, specjalnych stref ekonomicznych oraz narodowych funduszy inwestycyjnych - stanowi obecnie regulację wypełniającą normę konstytucyjną z art. 216 ust. 2, która stanowi, że ˝nabywanie, zbywanie i obciążanie nieruchomości, udziałów lub akcji oraz emisja papierów wartościowych przez skarb państwa, Narodowy Bank Polski lub inne państwowe osoby prawne następuje na zasadach i w trybie określonych w ustawie˝.
Obecnie, zgodnie z art. 87 pkt 3 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (DzU nr 155, poz. 1014, z 1999 r. nr 38, poz. 360, nr 49, poz. 485, nr 70, poz. 778 i nr 110, poz. 1255, z 2000 r. nr 6, poz. 69, nr 12, poz. 136, nr 48, poz. 550, nr 95, poz. 1041, nr 119, poz. 1251 i nr 122, poz. 1315, z 2001 r. nr 45, poz. 497, nr 46, poz. 499, nr 88, poz. 961, nr 98, poz. 1070, nr 100, poz. 1082, nr 102, poz. 1116, nr 125, poz. 1368 i nr 145, poz. 1626 oraz z 2002 r. nr 41, poz. 363 i 365, nr 74, poz. 676, nr 113, poz. 984, nr 153, poz. 1271, nr 156, poz. 1300, nr 200, poz. 1685, nr 213, poz. 1802, nr 214, poz. 1806 i nr 216, poz. 1824), kierunki prywatyzacji stanowią obligatoryjny element uzasadnienia projektu ustawy budżetowej, przedkładanego przez Radę Ministrów Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej.
Biorąc pod uwagę powyższe, a w szczególności to, że zarówno Rada Ministrów, jak i poszczególni ministrowie, są w ustawowo określonych granicach upoważnieni do określania polityki wewnętrznej państwa oraz do realizacji tej polityki w obszarze gospodarowania (w tym rozporządzania) mieniem skarbu państwa, ochrony interesów i reprezentacji skarbu państwa oraz to, że jednocześnie sam ustawodawca odpowiednio wypełnił dyspozycje zawarte we wskazanych wyżej przepisach art. 146, 216 i 218 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, należy stwierdzić, iż brak jest jakichkolwiek rozsądnych przesłanek do uznania tego rodzaju działań za niezgodne z historyczną i aktualną wolą narodu, wyrażoną suwerennie, z wykorzystaniem podstawowych mechanizmów demokracji, do których należą wybory parlamentarne i prezydenckie.
Przepis art. 146 ust. 4 pkt 4 konstytucji nakłada na Radę Ministrów obowiązek ochrony interesów skarbu państwa. Obowiązek ten jest kwalifikowany prawnie nie przez jedną czy kilka wybranych, lecz przez zespół wielu norm konstytucyjnych, wyznaczających władzom publicznym, w szczególności samemu ustawodawcy, dyrektywy postępowania. Z normy art. 146 ust. 4 pkt 4 konstytucji można bowiem wyprowadzić jedynie ogólny nakaz podejmowania w dziedzinie gospodarczej takich działań, które mają na celu ochronę interesu publicznego, a nie interesów określonych grup politycznych, społecznych, czy często wzajemnie sprzecznych interesów indywidualnych.
Konkretyzacja pojęcia ˝interes skarbu państwa˝ wymaga zatem przede wszystkim właściwej interpretacji szerokiego zbioru norm wyznaczających kierunki prawotwórstwa. Złożoność dyrektywy o ochronie interesów skarbu państwa wiąże się z tym, że normy prawne konkretyzujące to pojęcie trzeba wyprowadzać z nader nieostrego przepisu art. 146 ust. 4 pkt 4 konstytucji i do pełnej analizy tego zagadnienia niezbędna staje się także rekonstrukcja wielu norm merytorycznych, ujętych w kilkunastu przepisach konstytucji, zarówno tych, które mają kluczowe znaczenie dla wolności i praw człowieka, jak i tych, które kwalifikuje się jako tzw. normy programowe o nader złożonej wartości normatywnej.
Niewątpliwie jednak za zgodne z interesem skarbu państwa w powszechnym odczuciu społecznym należy uznać prowadzenie polityki wewnętrznej państwa w dziedzinie szeroko pojętego obrotu gospodarczego w taki sposób, który ogólnie sprzyja wzrostowi gospodarczemu, ochronie rynku pracy (w tym walce z bezrobociem), racjonalnemu i sprawiedliwemu społecznie podziałowi dochodów, stabilności finansowej państwa, rozwojowi infrastruktury, wzrostowi eksportu itp.
Należy przy tym pamiętać, że wpisane w politykę gospodarczą działania prywatyzacyjne służą dalekosiężnym celom, a jednym z najważniejszych z nich jest zasadnicza transformacja ustrojowa państwa, która ma doprowadzić do powstania w Polsce społecznej gospodarki rynkowej, opartej na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych (art. 20 konstytucji).
W tym też zakresie należy rozpatrywać wyrażoną w konstytucji zasadę ochrony własności, która obejmuje również własność skarbu państwa. W odniesieniu do własności skarbu państwa zasada ta nie ustanawia w żadnym razie ˝ochrony˝ przez zakaz rozporządzania własnością państwową (byłoby to sprzeczne z konstytucyjnym nakazem budowania gospodarki opartej na własności prywatnej) - np. z tej racji, że stanowi ona, jako materialny substrat Rzeczypospolitej, wspólne dobro wszystkich obywateli (art. 1 konstytucji) - lecz ustanawia konstytucyjny zakaz naruszania własności, tj. uznaje za prawnie niedopuszczalne pozbawienie właściciela przysługujących mu praw, ograniczenie możliwości ich wykonywania oraz możliwości rozporządzania tymi prawami.
Prawo własności można ograniczyć tylko ze względu na ważną wartość mocniej chronioną (zasada hierarchiczności wartości chronionych przez prawo). Wartością wyżej chronioną (art. 21 konstytucji) jest jedynie interes publiczny (˝cele publiczne˝), ale już nie - jak to się zdaje sugerować pan poseł - indywidualne mniemanie kogokolwiek o treści takiego interesu.
Ustawodawca niewątpliwie kierował się interesem publicznym, ustalając w konstytucji zasadę, iż zarządzanie własnością skarbu państwa oraz rozporządzanie tą własnością musi się odbywać na zasadach określonych w ustawach.
Ustawy, wyznaczając instytucjonalne ramy wykonywania własności państwowej, z natury rzeczy ograniczają w tym zakresie swobodę działania organów państwowych, organów samorządowych, jednostek organizacyjnych oraz państwowych osób prawnych. Ich decyzje, skutkujące rozporządzeniem własnością państwową, podlegają reżimowi prawa stanowionego i już choćby z tego powodu nie mogą być podejmowane w obszarach, na zasadach i w trybie, które nie zostały przez ustawodawcę wyraźnie unormowane.
Działania prywatyzacyjne podejmowane przez rząd nie mogą być ponadto utożsamiane z instytucją wywłaszczania, o której mowa w art. 21 ust. 2 konstytucji. Skarb państwa, tak jak każdy inny podmiot (osoba fizyczna czy osoba prawna) ma prawo rozporządzać przynależną mu własnością (art. 140 K.c.), a takie rozporządzenie nie prowadzi w konsekwencji do uszczuplenia jakichkolwiek istniejących i chronionych praw podmiotowych osób trzecich czy określonych w konstytucji wolności oraz praw człowieka i obywatela.
Z całokształtu regulacji zawartej w ustawie o komercjalizacji i prywatyzacji wynika, iż minister skarbu państwa w granicach w tej ustawie określonych wykonuje w imieniu skarbu państwa jego uprawnienia właścicielskie, zwłaszcza związane z rozporządzaniem mieniem. Działania tego organu w procesie prywatyzacji nie są więc działaniem władczym naczelnego organu administracji państwowej, pozbawiającym skarb państwa mienia, tylko działaniem w obszarze wykonywania przez skarb państwa własności.
Należy przy tym podkreślić, że owo cywilnoprawne prawo przysługuje państwu jako odrębnemu podmiotowi, a nie obywatelom państwa, którym służą odrębne prawa w stosunku do ich własnego mienia.
Z tym zagadnieniem wiąże się kwestia korzystania przez obywateli z, jak to pan poseł określa, ˝majątkowego dobra wspólnego własności skarbu państwa˝. Korzystanie takie jest instytucjonalnie zapewnione, bowiem te rzeczy i prawa majątkowe objęte własnością skarbu państwa, które zostały ustawowo dopuszczone do obrotu, stanowią (również dzięki prywatyzacji) źródło dochodów państwa przeznaczonych na realizację zadań publicznych - tj. zadań służących zobiektywizowanemu (m.in. w ustawach budżetowych) dobru ogólnemu wszystkich obywateli.
3. Obecny rząd był uprawniony do negocjowania akcesji do Unii Europejskiej w pełnym zakresie zestawionym w ˝raporcie Unii Europejskiej z Kopenhagi˝. Negocjacje akcesyjne nie były aktem ˝dysponowania majątkiem narodowym˝ w rozumieniu cywilnoprawnym, tylko stanowiły działanie w sferze publicznoprawnej państwa polskiego, uregulowanej w przepisach rozdziału III Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz realizowanej w sferze kompetencji Rady Ministrów, określonej w art. 146 ust. 1 oraz ust. 4 pkt 9 i pkt 10 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
4. Odpowiedź na pytanie: Czy wskazana wg pkt. 1 i 2 kategoria władania majątkiem (to jest własność, dysponowanie, nadzorowanie, zarząd lub inny tytuł władania majątkiem skarbu państwa - przyp. odpowiadającego na interpelację) mogła być podstawą do uchwalenia przez Sejm ustaw pozwalających na zbywanie majątku skarbu państwa inwestorom zagranicznym, zwłaszcza w sytuacji braku procedur wyjścia z UE, a tym samym podległości - nadrzędności prawa UE nad krajowym?˝, jest niemożliwa bez sprecyzowania przedmiotu pytania. Należy jednak wskazać, że z punktu widzenia przynależności Polski do Wspólnot Europejskich czy ewentualnej możliwości późniejszego wyjścia z ich struktur, nie ma znaczenia to, czy dopuszczony do obrotu majątek skarbu państwa jest zbywany podmiotom zagranicznym, czy podmiotom krajowym.
W ocenie rządu, przystąpienie Polski do Unii Europejskiej nie niesie ze sobą ryzyka ubezwłasnowolnienia polskiego ustawodawcy, jak również spowodowania, iż w wyniku przekazania przez Rzeczpospolitą Polską tej organizacji lub jej organom międzynarodowym kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach zaistnieje niebezpieczeństwo włączenia do porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej obcych norm ograniczających prawo własności po stronie skarbu państwa.
Akty prawa wspólnotowego, wydawane przez organy Wspólnot Europejskich będą stanowiły wtórne źródło prawa w stosunku do ewentualnie ratyfikowanych przez Polskę umów międzynarodowych - traktatów ustanawiających Unię Europejską.
Taka pozycja wtórnego prawa wspólnotowego przesądza o tym, że normy prawne z niego wynikające nie podlegają automatycznej inkorporacji do krajowego systemu źródeł prawa państw członkowskich, tak jak podlegają takiej inkorporacji normy ustanowione w ratyfikowanych przez Polskę umowach międzynarodowych (art. 87 konstytucji).
System prawa wspólnotowego ma ponadto charakter autonomiczny - bezpośrednie stosowanie norm prawa wspólnotowego w krajowym porządku prawnym ma miejsce tylko w takim zakresie, w jakim wynika to z traktatowego przeniesienia na organy Wspólnot kompetencji do stanowienia prawa wspólnotowego w obszarach nieuregulowanych w prawie krajowym lub w sferach objętych postanowieniami traktatów ustanawiających Unię Europejską, a uregulowanych dotychczas odmiennie w prawie krajowym.
Ewentualne przystąpienie Polski do Unii Europejskiej nie prowadzi do automatycznej utraty uprawnień do stanowienia prawa po stronie organów ustawodawczych państwa. Przystąpienie takie doprowadzi w konsekwencji do ukonstytuowania w prawie krajowym zasady pierwszeństwa stosowania prawa wspólnotowego - na zasadzie wzajemności i tylko w sytuacji, w której krajowe prawo jest sprzeczne z prawem wspólnotowym ustanowionym w tym obszarze regulacji, które traktatowo powierzono organom wspólnot.
Pierwszeństwa stosowania prawa wspólnotowego nie należy jednak utożsamiać z pierwszeństwem obowiązywania, które w praktyce oznaczałoby nie tylko nadanie prawu wspólnotowemu funkcji derogacyjnej w stosunku do prawa krajowego, lecz również pozbawiałoby w ten sposób ustawodawcę państwa członkowskiego możliwości stanowienia prawa (uchwalania ustaw).
Niezależnie od powyższego, należy wskazać, że zarówno w traktatach ustanawiających Unię Europejską, jak i w przepisach prawa wspólnotowego, nie ma norm, które stanowią, iż po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej nabycie przez podmioty zagraniczne od skarbu państwa nieruchomości położonych na terytorium państwa polskiego daje podstawę do prawnomiędzynarodowego lub wspólnotowego wyłączenia tych nieruchomości z granic państwa polskiego.
5. Własność skarbu państwa i jej wykonywanie przez uprawnione organy Rzeczypospolitej Polskiej nie podlegają żadnym ograniczeniom o charakterze prawnomiędzynarodowym. Oznacza to, że jeżeli skarbowi państwa przysługuje cywilnoprawna własność mienia, to niezależnie od tego, w którym miejscu położonym na terytorium państwa polskiego mienie to się znajduje, organy czy jednostki organizacyjne ustawowo uprawnione do wykonywania własności w imieniu lub na rzecz skarbu państwa działają w tym zakresie na podstawie obowiązujących w Polsce przepisów prawa cywilnego i ustaw szczegółowych.
Legalność powyższych normatywnych podstaw do rozporządzania własnością skarbu państwa zlokalizowaną na terenie objętym jurysdykcją i oficjalnie uznanymi przez podmioty prawa międzynarodowego (w tym Republikę Federalną Niemiec) granicami państwa polskiego nie budzi wątpliwości, zarówno na gruncie prawa międzynarodowego, jak i na gruncie pierwotnego (wynikającego z traktatów ustanawiających Unię Europejską) oraz wtórnego (ustanowionego przez organy Wspólnot Europejskich) prawa wspólnotowego. Nie są tego w stanie skutecznie zmienić (pod względem prawnym) czyjekolwiek jednostronne deklaracje.
Minister
Sławomir Cytrycki
Warszawa, dnia 17 lutego 2003 r.