IV kadencja
Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra -
na zapytanie nr 2054
w sprawie kontroli w firmach zagranicznych
Udzielając odpowiedzi na zapytanie Posła na Sejm RP Pana Romana Giertycha, przekazane przy piśmie Wicemarszałka Sejmu z dnia 19 sierpnia 2003 r. znak SPS-0203-2054/03 w sprawie kontroli w firmach zagranicznych, uprzejmie informuję Pana Marszałka, co następuje.
Zgodnie z uregulowaniami zawartymi w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU Nr 137, poz. 926, ze zm.) oraz w ustawie z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (DzU z 1999 r. Nr 54, poz. 572, ze zm.) organami wykonującymi kontrole podatkowe i skarbowe są organy podatkowe I instancji (naczelnik urzędu skarbowego) oraz organy kontroli skarbowej (dyrektor urzędu kontroli skarbowej). W związku z powyższym izby skarbowe nie prowadzą kontroli podatkowych i skarbowych, są natomiast organami odwoławczymi II instancji.
Urzędy kontroli skarbowej od kilku lat prowadzą kontrole w zakresie przerzucania dochodów za granicę. Kontrole te realizowane są w ramach bieżących planów kontroli urzędów kontroli skarbowej, jak również kontroli koordynowanych w skali całego kraju przez Ministerstwo Finansów.
W 2002 r. przeprowadzono 5 kontroli koordynowanych obejmujących swą tematyką prawidłowość rozliczeń z budżetem państwa podmiotów wykorzystujących związki gospodarcze, kapitałowe i personalne z podmiotami zagranicznymi do transferowania dochodów. Kontrolą tą objęto 141 podmiotów. W 35 podmiotach ujawniono nielegalny transfer dochodów z Polski na rzecz firm zagranicznych. Stwierdzono, że kontrolowane podmioty transferowały dochody za granicę poprzez stosowanie cen transferowych, tj. cen niższych od przeciętnie stosowanych na rynku, na wyroby i usługi sprzedawane do powiązanych firm zagranicznych. Ponadto ustalono, że podmioty te dokonywały przerzucania dochodu w postaci płatności wynikających z fikcyjnych umów na świadczenia szerokiej gamy usług niematerialnych w zakresie zarządzania, marketingu lub korzystania z technologii i know-how.
Szczegółowe wyniki poszczególnych tematów ww. kontroli przedstawiają się następująco:
1. Prawidłowość rozliczeń z budżetem państwa spółek prawa handlowego z udziałem zagranicznym przekraczającym 50% kapitału zakładowego, ze szczególnym zwróceniem uwagi na stosowanie przez nie cen transferowych.
Kontrole były realizowane w okresie IV kwartał 2001 r. - styczeń 2002 r. przez wszystkie urzędy kontroli skarbowej w 48 spółkach z udziałem kapitału zagranicznego. W wyniku kontroli rozliczeń podatku dochodowego od osób prawnych za 2000 r. ustalono zwiększenie dochodu do opodatkowania w kwocie 21 071 354 zł, zmniejszono stratę o 7 462 465 zł, przypis w podatku dochodowym wyniósł kwotę 6 071 096 zł, w tym ustalenia wynikające z tytułu powiązań dotyczyły zaniżenia dochodu w wysokości 9 269 505 zł, zawyżenia straty w kwocie 2 257 872 zł, a podatek dochodowy z tytułu wykorzystania powiązań i stosowania cen transferowych wyniósł kwotę 2 781 151 zł.
Nieprawidłowości stwierdzone w toku kontroli firm dotyczyły m.in. transferu dochodów za granicę w wyniku zawyżenia cen importowanych towarów przeznaczonych do dalszej sprzedaży przez polską spółkę, zawyżenia kosztów uzyskania przychodów o wydatki poniesione na zakup usług niematerialnych, zawyżenia cen na wyroby sprzedawane dla odbiorców powiązanych.
2. Wykorzystywanie związków gospodarczych, kapitałowych i personalnych pomiędzy polskimi podatnikami a podmiotami zagranicznymi do przerzucania dochodów.
Kontrola realizowana w okresie II półrocza 2001 r. i I półrocza 2002 r. przez 10 urzędów kontroli skarbowej w 14 spółkach z udziałem kapitału zagranicznego. Kontrolą objęto rozliczenia podatku dochodowego od osób prawnych za 2000 r. W wyniku kontroli zwiększono dochód do opodatkowania ogółem o kwotę 10 419 060 zł (z tego w wyniku stosowania cen transferowych o 8 564 707 zł). Podatek dochodowy od ujawnionych w toku kontroli nieprawidłowości wyniósł 1 741 650 zł (z tego w wyniku stosowania cen transferowych - 1 121 362 zł).
3. Prawidłowość deklarowanych podstaw opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych ze szczególnym uwzględnieniem wydatków na reklamę, marketing i obsługę prawną oraz wpływ powiązań kapitałowych na prawidłowość opodatkowania dochodów.
Kontrola realizowana była w I półroczu 2002 r. przez 16 urzędów kontroli skarbowej w 46 podmiotach i obejmowała 2000 r. i 2001 r.
Ogólne ustalenia kontroli w 2000 r. dotyczyły: zwiększenia dochodu do opodatkowania w kwocie 21 964 508 zł (z tego z tytułu wykorzystywania powiązań w kwocie 1 410 667 zł), zmniejszenia straty w wysokości 2 095 543 zł. Łącznie przypis w podatku dochodowym wyniósł kwotę 6 104 473 zł. Natomiast w 2001 r. efektem kontroli było zwiększenie dochodu do opodatkowania o kwotę 9 103 842 zł (z tego z tytułu stwierdzonych powiązań o 302.460 zł), zmniejszenie straty o 3 626 489 zł (z tego z tytułu powiązań o 107 000 zł). Przypis w podatku dochodowym wyniósł kwotę 2 607 118 zł.
W toku ww. kontroli ujawniono, iż podmioty kontrolowane zawyżyły koszty uzyskania przychodów o wartość usług niematerialnych, tj. usług marketingowych i doradczych, które nie były realizowane przez podmioty powiązane, bądź nie były związane z działalnością i przychodami spółek kontrolowanych.
4. Prawidłowość opodatkowania podatkiem dochodowym osób prawnych zobowiązanych do dokumentowania transakcji z podmiotami powiązanymi.
W kontroli uczestniczyło 16 urzędów kontroli skarbowej, które objęły kontrolą 16 podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego. W 9 podmiotach stwierdzono nieprawidłowości w rozliczeniu podatku dochodowego od osób prawnych za 2001 r. w tym w 4 podmiotach stwierdzono stosowanie cen transferowych i dokonano oszacowania dochodu. W wyniku kontroli dokonano dodatkowego przypisu podatku dochodowego od osób prawnych w kwocie 984 948 zł, z tego kwota 590.904 zł dotyczy przypisu z tytułu oszacowania dochodu w konsekwencji stosowania cen transferowych w transakcjach z powiązanymi podmiotami zagranicznymi. W wyniku kontroli skorygowano dochód do opodatkowania o kwotę 257 740 zł.
5. Rzetelność deklarowanych przez super i hipermarkety podstaw opodatkowania za 2001 r., ze szczególnym uwzględnieniem cen transferowych.
Kontrole były przeprowadzone w 2002 r. przez 11 urzędów kontroli skarbowej w 17 super i hipermarketach. W toku kontroli rozliczeń z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych za 2001 r. dokonano przypisu podatku w kwocie 1.469.486 zł. Ustalenia w podatku były efektem korekty kosztów uzyskania przychodów w kwocie 4 147 029 zł.
Obecnie prowadzona jest kontrola prawidłowości opodatkowania transakcji z podmiotami powiązanymi z uwzględnieniem transakcji z zagranicznymi udziałowcami (35 kontrolowanych jednostek).
Przedsiębiorstwa z udziałem kapitału zagranicznego obejmowane były również kontrolą podatkową przez urzędy skarbowe. Minister Finansów w wydanej na rok 2002 decyzji w sprawie mierników oceny izb i urzędów skarbowych oraz wytycznych do działania izb i urzędów skarbowych w zakresie realizacji polityki finansowej państwa polecił koncentrowanie działań kontrolnych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych głównie na zapewnieniu rzetelnego i terminowego wywiązywania się podatników z ciążących na nich obowiązków podatkowych, w tym na:
- badaniu prawidłowości zaliczania ponoszonych wydatków, tworzonych rezerw itp. do kosztów uzyskania przychodów;
- zwracaniu szczególnej uwagi na kwestie związane z dokonywaniem tzw. transakcji pozornych. Kontrolą zostały więc objęte przypadki dokonywania przez polskich podatników wypłat na rzecz zagranicznych podmiotów powiązanych (np. udziałowców, spółek siostrzanych) za świadczenia niematerialne i prawne; wiele bowiem z takich świadczeń w rzeczywistości nie wykonywanych, a umowy o ich świadczenie są jedynie ˝przykrywką˝ dla wytransferowania bez opodatkowania dochodów z Polski;
- objęciu kontrolą tych podmiotów gospodarczych, które za rok 2001 w zeznaniach składanych w 2002 roku deklarowały minimalny dochód lub wykazały straty. Dotyczyło to zwłaszcza takich podmiotów gospodarczych jak spółki z udziałem zagranicznym, w tym m.in. supermarkety i hipermarkety. Urzędy skarbowe w toku kontroli sprawdziły zwłaszcza, czy straty te nie pozostają w związku z umowami zawiązywanymi przez tych podatników z ich zagranicznymi firmami macierzystymi. W praktyce okazało się, że tego rodzaju umowy z reguły dotyczą dóbr o charakterze niematerialnym i są często umowami ˝pozornymi˝ służącymi do ˝wyprowadzania˝ zysku za granicę;
- nasileniu kontroli podmiotów, które dokonują płatności na rzecz podmiotów zagranicznych z art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych lub z art. 29 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W 2002 r. urzędy skarbowe przeprowadziły 1992 kontrole spółek z udziałem kapitału zagranicznego, supermarketów i hipermarketów, w wyniku których w 1012 przypadkach stwierdzono nieprawidłowości na łączną kwotę 453,9 mln zł.
Zjawisko przepływu dochodów za granicę za pośrednictwem cen transferowych jest stale monitorowane przez organy skarbowe i podatkowe. Zjawisko to nasiliło się głównie w związku z powszechnością rozliczeń finansowych dokonywanych w obrocie międzynarodowym. Stąd, w celu wyeliminowania nielegalnego transferowania dochodów za granicę, administracja podatkowa podejmuje działania kontrolne, w których wykorzystuje swoje dotychczasowe doświadczenia oraz uprawnienia, wynikające z przepisów prawa dotyczących oceny transakcji z podmiotami powiązanymi (polskie prawodawstwo w zakresie cen transferowych nie odbiega od rozwiązań przyjętych w krajach OECD).
Działania te zmierzają w kierunku ujawnienia wszelkich powiązań gospodarczych, kapitałowych i personalnych pomiędzy podmiotami krajowymi a podmiotami zagranicznymi.
W toku kontroli, wnikliwej ocenie pod kątem obchodzenia przepisów podatkowych i zminimalizowania obciążeń podatkowych przez firmy polskie, poddawane są wszelkie transakcje zawierane z podmiotami zagranicznymi.
Przedstawiając Panu Marszałkowi powyższą informację, wyrażam głębokie przekonanie, iż Pan Poseł przyjmie ją do akceptującej wiadomości.
Sekretarz stanu
Wiesław Ciesielski
Warszawa, dnia 8 września 2003 r.