IV kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji - z upoważnienia ministra -

na zapytanie nr 4008

w sprawie wyjaśnienia właściwości organu administracji państwowej do przeprowadzenia kontroli finansowej w spółce Gminna Gospodarka Komunalna ˝Ochota˝ sp. z o.o., której jedynym wspólnikiem jest m.st. Warszawa

   Szanowny Panie Marszałku! Nawiązując do pisma z dnia 19 kwietnia 2005 r. o sygn. SPS-0203-4008/05, przekazującego zapytanie Posła na Sejm RP Pana Zbigniewa Janowskiego w sprawie organu właściwego w zakresie nadzoru nad spółką Gminna Gospodarka Komunalna ˝Ochota˝ Spółka z o.o., uprzejmie przedstawiam następujące informacje.

   Rozstrzygnięcie kwestii podmiotu właściwego do przeprowadzenia kontroli w spółce z udziałem jednostki samorządu terytorialnego wymaga odniesienia się do statutu danego podmiotu. Gospodarowanie majątkiem publicznym (na szczeblu jednostki samorządu terytorialnego) odbywać się może w formie jednostki organizacyjnej utworzonej przez jednostkę samorządową, ale stanowiącej odrębny od niej podmiot prawa lub jednostki organizacyjnej wchodzącej w skład danej jednostki samorządu terytorialnego i niemającej osobowości prawnej. W przypadku samorządowej osoby prawnej podmiotem prowadzącym bezpośrednio działalność gospodarczą jest odrębna od jednostki samorządu terytorialnego osoba prawna (co mogą wskazywać postanowienia statutu). Ta osoba prawna występuje wobec osób trzecich we własnym imieniu, za zaciągnięte zobowiązania odpowiada własnym majątkiem, posiada własne wyodrębnione organy. Wzajemne relacje pomiędzy jednostką samorządu terytorialnego a samorządową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną opierają się na więzach cywilnoprawnych, przy zachowaniu autonomii obu podmiotów.

   Uwzględniając udział gminy (taki status posiada m.st. Warszawa) w danej spółce, należy zauważyć, iż zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz.U. Nr 26, poz. 306, z późn. zm.) regulacje tego aktu prawnego mają zastosowanie m.in. do samorządowych jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną, niebędących jednocześnie spółkami prawa handlowego; jednoosobowych spółek prawa handlowego utworzonych przez jednostki samorządu terytorialnego; spółek prawa handlowego, w których udział jednostek samorządu terytorialnego przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby akcji, oraz spółek prawa handlowego, w których udział wymienionych powyżej spółek przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby akcji. Zasadne wydaje się również przyjęcie, iż spółka, w której udział gminy przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% akcji, pozostaje podmiotem, w którym gmina posiada decydujący głos w zakresie bieżącego zarządu sprawami danej spółki i jako taką należy ją zaliczyć do sektora publicznego.

   Podkreślenia wymaga, iż jednoosobową spółką gminy jest spółka, w której 100% udziałów lub akcji należy do danej gminy, oraz fakt, iż prowadzenie działalności przez taką spółkę nie skutkuje tym, że powierzone jej przez jednostkę samorządu terytorialnego zadania przestają mieć charakter zadań własnych gminy. Przyjęta bowiem przez ustawodawcę regulacja w tym zakresie jest tylko rozwiązaniem organizacyjnym, precyzującym kwestię formy ich wykonywania.

   Jednocześnie uprzejmie informuję, iż na podstawie informacji otrzymanych z Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie oraz wobec uznania czynności cywilnoprawnych podjętych przez przedstawicieli m.st. Warszawy za nieważne zasadne jest przyjęcie, że spółka wskazana w wystąpieniu Pana Posła w 100% pozostaje własnością m.st. Warszawy.

   W świetle przepisu art. 18a ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j.: Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z późn. zm.) ustawodawca przyznaje radzie gminy kompetencje kontrolne w odniesieniu do działalności wójta (burmistrza, prezydenta miasta), gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy, które organ stanowiący gminy realizuje poprzez komisję rewizyjną. Tym samym zadania komisji rewizyjnej ukierunkowane są na kontrolowanie - w imieniu rady gminy - działalności podmiotów wyszczególnionych w przepisie art. 18a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym oraz wykonywanie innych zadań zleconych przez radę gminy w zakresie kontroli, bez naruszania uprawnień kontrolnych innych komisji (vide art. 18a ust. 1 w zw. z art. 18a ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym). Komisja rewizyjna pełni funkcje pomocnicze wobec organu stanowiącego gminy, zaś jej zadania wynikają przede wszystkim z treści art. 18a cytowanej ustawy, a dodatkowo uściślane są przepisami statutowymi. Wskazać należy również, iż jakkolwiek ustawodawca zawarł w przepisie art. 18a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym istotną wskazówkę dotyczącą kompetencji kontrolnych rady gminy, niemniej dyspozycję tego przepisu należy odczytywać również jako wyraz kształtu relacji między organami gminy. Za takim wnioskiem przemawia z jednej strony przyznanie radzie gminy uprawnień kontrolnych względem działalności m.in. gminnych jednostek organizacyjnych, z drugiej zaś strony wyposażenie wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w szereg kompetencji własnych w odniesieniu do tych jednostek, przy jednoczesnej personalizacji odpowiedzialności za ich wykonywanie. Wskazać należy dodatkowo, iż na mocy art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz.U. z 1997 r. Nr 9, poz. 43, z późn. zm.) w jednoosobowych spółkach jednostek samorządu terytorialnego funkcję zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia) pełnią organy wykonawcze tych jednostek samorządu terytorialnego (tj. wójt, burmistrz lub prezydent miasta - w przypadku gminy). Podkreślić należy jednocześnie, iż wielość podmiotów uprawnionych do kontrolowania spółki gminnej nie oznacza, że ich kompetencje kontrolne wzajemnie się wykluczają. Charakter spółek komunalnych tworzonych przez wspólnotę samorządową przesądza o konieczności zapewnienia stosownej kontroli nad mieniem komunalnym (publicznym) uprawnionym podmiotom władzy publicznej.

   Biorąc pod uwagę charakter danej spółki (samorządowa osoba prawna), wskazany powyżej zakres uprawnień nie wyklucza możliwości podjęcia działań także przez inne podmioty. Wskazać można w szczególności regionalną izbę obrachunkową, która w myśl art. 1 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j.: Dz.U. z 2001 r. nr 55, poz. 577, z późn. zm.), dokonuje kontroli gospodarki finansowej i zamówień publicznych samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym samorządowych osób prawnych, a także Najwyższą Izbę Kontroli w zakresie kontroli działalności organów samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych [vide art. 2 ust. 2 w zw. z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (t.j.: Dz.U. z 2001 r. Nr 85, poz. 937, z późn. zm.)], która przeprowadza kontrolę w zakresie wskazanych powyżej czynności cywilnoprawnych (których przedmiotem było zbycie udziałów).

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Jerzy Mazurek

   Warszawa, dnia 16 maja 2005 r.