IV kadencja

Interpelacja nr 2363

do prezesa Rady Ministrów

w sprawie realizacji znowelizowanych przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

   Szanowny Panie Premierze! Na podstawie art. 191 Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej zwracam się do prezesa Rady Ministrów z interpelacją dotyczącą nowelizacji przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (DzU z 1993 r. nr 47, poz. 211, ze zm., zwana dalej: ˝ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r.˝), które weszły w życie z dniem 10 listopada br. Obowiązujące od tego dnia przepisy prawne budzą wątpliwości, a ich błędna interpretacja przez właściwe organy może zagrozić istnieniu wielu małych i średnich przedsiębiorców poprzez kontynuowanie - dotychczas stosowanych przez sklepy wielkopowierzchniowe - licznych praktyk, które od dnia 10 listopada 2002 r. są zakazanymi czynami nieuczciwej konkurencji, ponieważ w rozumieniu przepisów ustawy utrudniają dostęp do rynku małym i średnim podmiotom.

   Nowelizacja ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji zawiera szeroki katalog zmian, w tym m.in. wprowadza ona nowe rodzaje czynów nieuczciwej konkurencji polegające na utrudnianiu dostępu do rynku. Wśród tych czynów wyodrębnić można czyny nieuczciwej konkurencji związane ze znakami legitymacyjnymi (potocznie zwanymi bonami towarowymi), których obrót ogranicza małym i średnim przedsiębiorcom dostęp do rynku.

   Należy wskazać, że za czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu znowelizowanych przepisów uznaje się: emisje, oferowanie oraz realizacje znaków legitymacyjnych podlegających wymianie na towary lub usługi oferowane przez jednego przedsiębiorcę lub grupę przedsiębiorców pozostających w związku gospodarczym, jeżeli taka emisja prowadzi do zaistnienia następujących okoliczności:

   1) ograniczenia w istotny sposób lub wyłączenia możliwości dokonywania przez klienta zakupu u innego przedsiębiorcy,

   2) stworzenia sytuacji powodujących pośrednio lub bezpośrednio narzucenie klientom przez podmioty trzecie konieczności dokonania zakupu u danego przedsiębiorcy lub u przedsiębiorcy, z którym dany przedsiębiorca pozostaje w związku gospodarczym.

   Ustawodawca w znowelizowanej ustawie wskazał trzy formy działań, w których dany podmiot może się dopuścić czynu zabronionego przez tę ustawę. Czynem nieuczciwej konkurencji w okolicznościach wskazanych powyżej może być:

   - emisja znaków legitymacyjnych,

   - oferowanie znaków legitymacyjnych,

   - realizacja znaków legitymacyjnych.

   Każde z tych działań może być podjęte przez różne podmioty i każdy z tych podmiotów będzie mógł być uznany za dopuszczający się czynu nieuczciwej konkurencji. Oczywiste jest, że pierwsze zachowanie odnosi się do podmiotu, który jako pierwszy wprowadza do obrotu dany znak legitymacyjny (jest jego emitentem). Zazwyczaj w praktyce funkcje emitentów znaków legitymacyjnych pełnią podmioty, których przedmiotem działalności jest wyłącznie emisja znaków legitymacyjnych, bądź podmioty, których przedmiot działalności obejmuje nie tylko emisje, ale także realizację znaków legitymacyjnych. Czynem nieuczciwej konkurencji jest emisja bonów przez drugi rodzaj podmiotu (równocześnie je realizujący).

   Drugi typ działania dotyczy podmiotów, które nie prowadzą emisji, ale są uczestnikami obrotu znakami legitymacyjnymi. Za podmiot oferujący znaki legitymacyjne uznać należy każdego pracodawcę, który przekazuje zakupione znaki legitymacyjne swoim pracownikom. Nie jest on emitentem znaków, ale wyłącznie podmiotem, który uczestniczy w ich obrocie. Jeżeli więc nabyte przez pracodawcę znaki legitymacyjne są emitowane i realizowane na zasadach prowadzących do powstania którejś z sytuacji wymienionych w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r., wówczas pracodawca, który oferuje takie znaki, będzie mógł być uznany za podmiot dopuszczający się czynu nieuczciwej konkurencji. Pracodawcy mogą się narazić na zarzut popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji, polegającego na utrudnianiu dostępu do rynku innemu przedsiębiorcy.

   Trzecie zachowanie dotyczy podmiotów, które realizują znaki legitymacyjne, a więc tych, u których beneficjent danego znaku może zrealizować swoje prawo wynikające ze znaku legitymacyjnego i wymienić znak na towar lub usługę.

   Dopuszczenie się któregokolwiek z tych trzech działań w okolicznościach wskazanych w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. stanowić będzie - na tej podstawie - czyn nieuczciwej konkurencji. Jak zostało powyżej już zauważone, czynu na podstawie art. 15 ust. 2 tej ustawy mogą dopuścić się trzy odrębne od siebie rodzaje podmiotów: emitent, oferent i realizujący. Przy czym liczba oferentów jest uzależniona od ilości podmiotów biorących udział w obrocie znakami legitymacyjnymi.

   Wyjaśnić należy, że nowelizacja ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. nie likwiduje zupełnie obrotu bonami towarowymi. Przepisy nie zabraniają emisji znaków legitymacyjnych przez podmioty, których przedmiotem działalności jest wyłącznie ich emisja. Bony te można realizować u bardzo szerokiej grupy podmiotów (działających na substytucyjnych rynkach tej samej branży), pomiędzy którymi zachowane są zasady uczciwej konkurencji.

   Zatem znowelizowane przepisy ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o nieuczciwej konkurencji, które weszły w życie z dniem 10 listopada 2002 r., mają na celu ochronę małych i średnich przedsiębiorców przed działaniami podmiotów prowadzących działalność handlową na zasadzie sklepów wielkopowierzchniowych. Brak koniecznej reakcji ze strony odpowiednich organów państwa może stać się przyczyną kontynuowania przez te podmioty działań polegających na permanentnym prowadzeniu sprzedaży poniżej kosztów handlowych, pomimo wprowadzenia stosownych przepisów zabraniających takich praktyk. Dalsze wykorzystywanie silnej pozycji rynkowej i sprzedaż towarów po cenach nieuwzględniających marży handlowej lub podejmowanie innych działań w celu ograniczenia dostępu do tego rynku małym i średnim przedsiębiorcom (przykładowo emisja bonów towarowych, których realizacja może nastąpić wyłącznie u ich emitenta) prowadzić będzie do rychłego upadku tych - słabszych pod względem potencjału ekonomicznego - podmiotów, zmuszając ich do zwolnienia pracowników w sytuacji i tak już dużego bezrobocia w naszym kraju.

   Wprowadzone w dniu 10 listopada 2002 r. przepisy ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. mają na celu chronić małych i średnich przedsiębiorców przed - opisanym powyżej - czynami nieuczciwej konkurencji. Jednak brak jednoznacznej reakcji ze strony stosownych organów oraz rządu zmierzającej do realizacji celu tej ustawy - przy jednoczesnym (często błędnym) prezentowaniu tego zagadnienia przez media - może być powodem braku spełnienia przez znowelizowane przepisy ustawy założonego celu, jakim jest ochrona małych i średnich przedsiębiorców. Dodatkowo brak jednoznacznej interpretacji nowych przepisów przez UOKiK z bezpośrednim wskazaniem bezwzględnego egzekwowania wszelkich form ich łamania może spowodować podjęcie przez podmioty gospodarcze działań polegających na celowym łamaniu tego prawa, licząc na bierność ogranów państwa w tym zakresie, co powodować będzie naruszenie autorytetu państwa i prawa.

   W związku z powołanymi wyżej argumentami wydaje się, iż uzasadniona społecznie i ekonomicznie jest publiczna, na forum Sejmu RP, interpretacja przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. obowiązujących po dniu 9 listopada 2002 r., która w jednoznaczny sposób ukształtuje praktykę w zakresie braku podejmowania przez sklepy wielkopowierzchniowe działań mających znamiona czynów nieuczciwej konkurencji, ograniczających dostęp do rynku podmiotom małym i średnim.

   W związku z tym zwracam się z następującymi pytaniami:

   1) Czy działanie prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zapewnia na podstawie tej ustawy ochronę małym przedsiębiorcom przed czynami nieuczciwej konkurencji ze strony hipermarketów, a zwłaszcza poprzez jednoznaczne potwierdzenie, że po dniu 10 listopada br. sklep wielkopowierzchniowy dopuści się tego czynu nieuczciwej konkurencji, gdy będzie emitował lub realizował znaki legitymacyjne podlegające wymianie na towary lub usługi, w tym wyemitowane przed tą datą?

   2) Czy działania rządu kierowanego przez pana premiera będą stanowiły realizację tego przepisu, który spotkał się z poparciem wszystkich klubów Sejmu RP, gdyż służy ochronie polskiego handlu przed dominacją zagranicznych sieci handlowych?

   3) Jakie inne ewentualne kroki zamierza podjąć pan prezes Rady Ministrów lub właściwe organy, aby rozwiązać ten ogólnokrajowy problem, którego pozostawienie w obecnym stanie może zagrozić istnieniu setek podmiotów gospodarczych i tysiącom miejsc pracy?

   Posłowie Marek Zagórski i

   Artur Zawisza

   Warszawa, dnia 4 grudnia 2002 r.