IV kadencja
Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 2202
w sprawie możliwości zwolnienia z obowiązkowego płacenia składki OC
Szanowny Panie Marszałku! Nawiązując do pana pisma z dnia 29 października 2002 r., nr SPS-0202/2202/02 dotyczącego interpelacji pana posła Stanisława Piosika w sprawie możliwości czasowego zwolnienia od opłaty składki za obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w czasie trwania postępowania sądowego za granicą, którego pojazd jest przedmiotem, oraz transportowania go do Polski, uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.
Posiadanie pojazdu mechanicznego nakłada na posiadacza odpowiednie obowiązki wynikające zarówno z przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (tj. DzU z 1996 r. nr 11, poz. 62, z późn. zm.), jak i unormowań zawartych w rozporządzeniu ministra finansów z dnia 24 marca 2000 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (DzU nr 26, poz. 310, z późn. zm.).
Uprzejmie informuję, że zgodnie z art. 4 ww. ustawy o działalności ubezpieczeniowej ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych należy do grupy ubezpieczeń obowiązkowych.
W tym miejscu należy wskazać, iż obowiązkowe ubezpieczenie to takie, którego zawarcie (lub nie) nie jest pozostawione swobodnej woli określonych ustawowo podmiotów. Zapewnienie bowiem ochrony ubezpieczeniowej określonym dobrom, a w szczególności osobom trzecim poszkodowanym w wypadkach samochodowych jest główną istotą tego ubezpieczenia.
Przepisy § 2 wspomnianego rozporządzenia ministra finansów dokonały podziału pojazdów mechanicznych dla potrzeb ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów. Jednocześnie obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych został określony w § 4 ust. 1 tego rozporządzenia, zgodnie z którym posiadacz pojazdu mechanicznego obowiązany jest zawrzeć umowę ubezpieczenia OC za szkody mogące powstać w związku z ruchem posiadanego przez niego pojazdu.
Ogólną zasadą jest, iż powyższą umowę ubezpieczenia OC zawiera się na okres 12 miesięcy, z zastrzeżeniem wyjątków ściśle określonych w przepisach wspomnianego rozporządzenia.
Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia OC trwa przez okres wskazany w umowie i kończy się z upływem ostatniego dnia tego okresu - zgodnie z § 17 ust. 1 ww. rozporządzenia ministra finansów.
Jednocześnie za okres udzielonej ochrony ubezpieczeniowej zakładowi ubezpieczeń przysługuje składka. Składkę ubezpieczeniową posiadacz pojazdu mechanicznego opłaca przy zawieraniu umowy ubezpieczenia OC z góry za cały okres ubezpieczenia bądź w ratach ustalonych w umowie.
W związku z powyższym pragnę poinformować, że posiadacz zarejstrowanego pojazdu mechanicznego jest zobowiązany do zachowania ciągłości ubezpieczeniowej, a przez to także do zapłaty zakładowi ubezpieczeń składki ubezpieczeniowej za okres udzielanej ochrony ubezpieczeniowej.
Dodatkowo należy wskazać, że przepisy rozporządzenia przewidziały możliwość zawarcia umowy ubezpieczenia OC na czas krótszy niż 12-miesięczny, jednakże w ściśle określonych przypadkach.
Na podstawie § 6 ust. 2 powyższego rozporządzenia umowę ubezpieczenia OC na czas krótszy niż 12-miesięczny, zwaną dalej ˝umową ubezpieczenia krótkoterminowego˝, można zawrzeć, jeżeli pojazd jest zarejestrowany:
1) czasowo,
2) za granicą.
Ponadto umowę ubezpieczenia krótkoterminowego można zawrzeć, jednak na czas nie krótszy niż 3 miesiące, w odniesieniu do pojazdów:
1) zabytkowych, w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym,
2) wpisanych do księgi inwentarza muzealiów, zgodnie z przepisami dotyczącymi ewidencjonowania dóbr kultury w muzeach,
3) mających co najmniej 40 lat,
4) mających co najmniej 25 lat i uznanych przez uprawnionego rzeczoznawcę techniki samochodowej i ruchu drogowego za pojazd unikatowy lub mający szczególne znaczenie dla udokumentowania historii motoryzacji,
5) wolnobieżnych w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym, z wyłączeniem pojazdów wolnobieżnych będących w posiadaniu rolników prowadzących gospodarstwo rolne i użytkowanych w związku z prowadzeniem tego gospodarstwa.
Jednocześnie uprzejmie informuję, iż na podstawie § 9 pkt 2 ww. rozporządzenia umowa ubezpieczenia OC ulega rozwiązaniu z chwilą wyrejestrowania pojazdu. Zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym pojazd podlega wyrejestrowaniu, na wniosek jego właściciela, w przypadku:
1) przekazania w celu jego utylizacji do przedsiębiorstwa utylizacji pojazdów lub do składnicy złomu wyznaczonej przez wojewodę (...),
2) kradzieży pojazdu, jeżeli jego właściciel złożył stosowne oświadczenie pod odpowiedzialnością karną za fałszywe zeznania,
3) wywozu pojazdu z kraju, jeżeli pojazd został zarejestrowany za granicą lub zbyty za granicę,
4) zniszczenia (kasacji) pojazdu za granicą,
5) udokumentowanej trwałej i zupełnej utraty posiadania pojazdu bez zmiany w zakresie prawa własności.
Mając na względzie przytoczone powyżej przepisy prawne, które nie przewidują wyłączenia obowiązku opłacania składek OC w sytuacji opisanej w interpelacji, cel społeczny istnienia instytucji przymusowego ubezpieczenia OC oraz możliwe ujemne konsekwencje niedopełnienia obowiązku wobec osób trzecich, a także konieczność wykluczenia sytuacji pozwalających posiadaczom pojazdów mechanicznych na unikanie opłacania składki OC, informuję, że nie istnieje podstawa prawna do czasowego zwolnienia z obowiązku opłacania składki ubezpieczenia obowiązkowego OC na czas prowadzonego postępowania sądowego za granicą i przetransportowania samochodu do Polski. Obowiązek ubezpieczenia OC należy rozumieć jako ściśle powiązany z zarejestrowaniem pojazdu, bowiem pojazd zarejestrowany jest pojazdem dopuszczonym do ruchu i w każdym przypadku istnieje ryzyko wyrządzenia szkody osobom trzecim.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Jan Czekaj
Warszawa, dnia 3 grudnia 2002 r.