IV kadencja

Odpowiedź ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -

na interpelację nr 3346

w sprawie realizacji postulatów Komitetu Protestacyjnego Przemysłowego Potencjału Obronnego przekazanych premierowi w dniu 28 marca 2003 r.

   W odpowiedzi na pismo z dnia 9 kwietnia 2003 r. (znak SPS-0202-3346/03) poseł Krystyny Skowrońskiej, dotyczące realizacji postulatów Komitetu Protestacyjnego Przemysłowego Potencjału Obronnego przekazanych premierowi w dniu 28 marca 2003 r., działając z upoważnienia prezesa Rady Ministrów, pana Leszka Millera, przedstawiam panu marszałkowi stanowisko wobec problemów podniesionych w przedmiotowej interpelacji.

   1. Uruchomienie środków na wspieranie restrukturyzacji przemysłowego potencjału obronnego (ppo) warunkowane jest wejściem w życie aktów wykonawczych do ustawy z dnia 7 października 1999 r. o wspieraniu restrukturyzacji przemysłowego potencjału obronnego i modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP. Po pierwsze chodzi o rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu spółek, przedsiębiorstw państwowych i jednostek badawczo-rozwojowych prowadzących działalność na potrzeby bezpieczeństwa i obronności państwa, a także spółek realizujących obrót z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa oraz dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, po drugie zaś - o rozporządzenie ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej w sprawie przyznawania środków na wspieranie procesu restrukturyzacji przemysłowego potencjału obronnego. Wspomniane rozporządzenia zostały w trybie pilnym skierowane do publikacji w Dzienniku Ustaw i wejdą w życie w terminie 14 dni od ogłoszenia.

   2. W 2003 r. minister gospodarki, pracy i polityki społecznej na wspieranie restrukturyzacji ppo będzie dysponował w sumie środkami w wysokości ok. 124 mln zł. Z tej kwoty maksymalnie ok. 29 mln zł zostanie przeznaczone na dokapitalizowanie Przedsiębiorstwa Handlu Zagranicznego Bumar sp. z o.o. oraz Agencji Rozwoju Przemysłu SA w celu wykupienia od Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych udziałów, jakie fundusz posiada w Polskich Zakładach Lotniczych sp. z o.o. w Mielcu i Fabryce Broni Łucznik - Radom sp. z o.o. Ponadto środki w wysokości 1,3 mln zł zostały już wykorzystane na sfinansowanie kosztów przygotowania umów offsetowych oraz wykonywania czynności związanych z monitorowaniem i kontrolą tych umów. W rezultacie do wykorzystania na cele wspierania restrukturyzacji ppo pozostały zatem jeszcze środki w wysokości ok. 94 mln zł.

   Zgodnie z rozporządzeniem ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej w sprawie przyznawania środków (...), aby dana spółka mogła otrzymać wsparcie dla działań restrukturyzacyjnych, musi spełniać szereg warunków, w szczególności zaś przedłożyć program restrukturyzacyjny. Środki na wspieranie działań restrukturyzacyjnych mogą być przyznane podmiotom, które:

   - realizują umowy na wieloletnie dostawy uzbrojenia i sprzętu wojskowego,

   - nie dysponują środkami własnymi lub dysponują środkami niewystarczającymi na realizację działań restrukturyzacyjnych,

   - charakteryzują się złą sytuacją ekonomiczno-finansową,

   - charakteryzują się nadmiernym poziomem zatrudnienia.

   3. W ramach środków finansowych z Funduszu Restrukturyzacji Przedsiębiorców utworzonego na podstawie ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji, minister skarbu państwa udziela pomocy restrukturyzacyjnej przeznaczonej na wspomaganie ważnych z punktu widzenia interesów państwa i polityki gospodarczej procesów restrukturyzacji przedsiębiorców, którzy nie mają możliwości sfinansowania planów restrukturyzacji z innych źródeł.

   Z uwagi na fakt, że zgłoszone ministrowi skarbu państwa potrzeby przedsiębiorców w zakresie wsparcia działań restrukturyzacyjnych znacznie przekraczają środki, którymi na ten cel dysponuje MSP, w Ministerstwie Skarbu Państwa zostały wdrożone wewnętrzne procedury przyznawania pomocy publicznej, uwzględniające tryb i zasady jej udzielania, określone w ustawie z dnia 27 lipca 2002 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców oraz wydanych na jej podstawie aktów wykonawczych.

   W ramach przedmiotowych procedur 10 spółek zaliczanych do ppo wystąpiło do ministra skarbu państwa z wnioskami o dokapitalizowanie bądź udzielenie pomocy publicznej w innej formie (np. pożyczki, dotacje) na łączną kwotę 428 mln zł. Wnioski te są obecnie rozpatrywane.

   4. Zgodnie z ustawą z dnia 10 września 1999 r. o niektórych umowach kompensacyjnych zawieranych w związku z umowami na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa, wartość zobowiązań offsetowych kierowanych do realizacji w przedsiębiorstwach o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym, w tym także wszystkich podmiotów ppo, nie może być mniejsza od połowy wartości umowy offsetowej. Wynegocjowane z dostawcą zagranicznym zobowiązania offsetowe, określone co do przedmiotu, wartości oraz terminu realizacji, stanowią podstawę do zawarcia pomiędzy offsetobiorcą - polskim przedsiębiorcą, i offsetodawcą - zagranicznym dostawcą lub upoważnioną przez niego firmą zagraniczną umowy handlowej o charakterze biznesowym.

   Wykonanie niektórych zobowiązań offsetowych może pociągać za sobą konieczność poniesienia przez offsetobiorcę nakładów inwestycyjnych na dostosowanie jego potencjału produkcyjnego do przedmiotu zobowiązań. Finansowanie takich inwestycji dostosowawczych może pochodzić ze środków własnych offsetobiorcy lub z wynegocjowanego z offsetodawcą współudziału w kosztach inwestycji. Jeżeli zobowiązanie offsetowe miałoby charakter inwestycji mającej na celu wdrożenie nowoczesnego sprzętu lub uzbrojenia, minister gospodarki, pracy i polityki społecznej rozważy wsparcie takiego przedsięwzięcia ze środków pochodzących z prywatyzacji ppo.

   5. Podstawowym odbiorcą wytwarzanego w spółkach ppo uzbrojenia i sprzętu wojskowego jest Ministerstwo Obrony Narodowej. W 2001 r., w wyniku realizacji udzielonych przez Departament Zaopatrywania Sił Zbrojnych (DZSZ) kontraktów, do spółek ppo trafiły środki finansowe w wysokości ponad 405 mln zł. W 2002 r. kwota ta uległa zwiększenu o 1/3, osiągając poziom 542 mln zł.

   W przygotowanym przez MON ˝Planie modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP na 2003 r.˝ założono, że wartość zamówień dla ppo w tym roku wyniesie ok. 518 mln zł. Kwota ta wynika z kontynuacji zawartych wcześniej umów wieloletnich oraz postępowań prowadzonych w trybie z wolnej ręki. W końcu marca br. wartość umów realizowanych przez DZSZ z ppo w ramach ˝Planu modernizacji (...)˝ wynosiła ok. 240 mln zł.

   W finałowej fazie znajduje się postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na dostawę przeciwpancernych pocisków kierowanych (ppk). Na obecnym etapie prac uzgadniane są warunki przyszłej umowy, w tym ceny zamówionego sprzętu.

   Początkowo rokowania prowadzone były przez MON tylko z ZM ˝Mesko˝ SA, których potencjał techniczny i inżynierski umożliwia ulokowanie w nich produkcji nowej generacji systemów ppk. Obecnie, w konsekwencji utworzenia Grupy Kapitałowej Bumar, negocjacje warunków przyszłych kontraktów na dostawę ppk prowadzone są z dwoma podmiotami występującymi wspólnie, tj. z PHZ Bumar sp. z o.o. pełniącą funkcję spółki dominującej w grupie Bumar, a także z ZM ˝Mesko˝ SA.

   Ministerstwo Obrony Narodowej deklaruje, że dochowa największej staranności przy wypracowywaniu ostatecznych decyzji w tej sprawie i dołoży wszelkich starań, aby ostateczne rozstrzygnięcie postępowania, zakończone zawarciem kontraktu na dostawę zestawów ppk, należycie zabezpieczyło interesy obronności i bezpieczeństwa państwa.

   6. W ramach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na dostawę kołowych transporterów opancerzonych (kto) w wyniku przetargu wybrano ofertę Wojskowych Zakładów Mechanicznych Siemianowice (WZMS) oraz fińskiej firmy Patria Vehocles Oy. Oferta ta okazała się najkorzystniejsza zarówno w świetle wymogów ustawy z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych, jak też interesów obronności i bezpieczeństwa państwa. Wyboru kto dokonano w oparciu o następujące kryteria oceny: cena - 60 punktów (z ogólnej puli 100 punktów do uzyskania), polonizacja wyrobu - 25 punktów oraz warunki gwarancji - 15 punktów.

   W ciągu 10 lat, począwszy od 2004 r., dostarczonych zostanie 690 kołowych transporterów opancerzonych. Pierwsze dostawy kto w ilości 9 szt. zostaną zrealizowane w trzecim i czwartym kwartale 2004 r. Całość przedsięwzięcia o wartości 4925 mln zł finansowana będzie z budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej.

   WZMS są w pełni przygotowane w sensie technicznym do uruchomienia produkcji kto. System jakości dostawcy spełnia wymagania zawarte w AQAP 110 i PN ISO-9001, co jest potwierdzone posiadaniem przez WZMS stosownych certyfikatów.

   Pod potrzeby realizacji kontraktu przygotowywana jest baza lokalowa o powierzchni zapewniającej rozmieszczenie linii produkcyjnej wyrobu. W wymaganych nakładach inwestycyjnych związanych z montażem oprzyrządowania niezbędnego do produkcji wyrobu partycypowała będzie strona fińska.

   W rozmowach dotyczących realizacji kontraktu firma Patria deklaruje, że wszystkie wymagania odnośnie do kto, w tym: masa, gabaryty, pływalność, będą spełnione w terminie do końca 2004 r. Ponadto w ramach kontraktu (i w jego cenie) zobowiązuje się do dokonania pełnej integracji podwozia z wieżą.

   W opinii MON zagraniczni kontrahenci WZMS są partnerami wiarygodnymi, posiadającymi wieloletnie doświadczenie i potencjał techniczny gwarantujący, że wyroby spełnią wymagania kontraktu.

   Zgodnie z treścią dokumentów zawierających specyfikację istotnych warunków zamówienia, w cenie oferty są uwzględnione koszty: dotyczące uruchomienia produkcji transportera przez przemysł krajowy, opracowania dokumentacji technicznej, wykonania badań pierwszych egzemplarzy wyrobów umożliwiających zatwierdzenie dokumentacji do produkcji seryjnej oraz wprowadzenie uwag i zaleceń z badań do wyrobów i dokumentacji. Z powyższego należy wnosić, że dostarczane siłom zbrojnym kto będą w pełni odpowiadały wymaganiom zamawiającego. Natomiast zabudowa wyposażenia specjalistycznego na podwoziach bazowych (wozów dowodzenia, rozpoznawczych, inżynieryjnych, pomocy technicznej i ewakuacji medycznej) będzie realizowana w ramach oddzielnych zamówień.

   Firma Patria zobowiązała się w ramach offsetu do transferu technologii dla programu kto. Transfer ten obejmuje: technologię zarządzania przedsięwzięciem, dokumentację konstrukcyjną i technologiczną (produkcyjną), wsparcie logistyczne produkcji (przygotowanie zaplecza technicznego do produkcji i zabezpieczenia eksploatacji), system zapewnienia jakości. Offset obejmuje również szkolenie personelu WZMS, które rozpocznie się jeszcze w 2003 r.

   Ponadto informuję pana marszałka, że włoska firma Oto Melara sprzedaje WZMS know-how w ramach umowy dostawy. W ofercie offsetowej zobowiązuje się do zakupu elementów (komponentów) do produkcji systemów wieżowych HITFIST na swoje potrzeby. Przeszkoli również personel techniczny do podjęcia produkcji wież.

   7. W odniesieniu do postulatu dotyczącego rządowego programu samolotu szkolno-bojowego Iryda, uprzejmie informuję pana marszałka, że Ministerstwo Obrony Narodowej nie widzi możliwości kontynuacji przedmiotowego programu badawczego, zarówno ze względów technicznych, jak i finansowych. Z tego względu w dniu 8 września 1999 r. ówczesny minister obrony narodowej, pan Janusz Onyszkiewicz, podjął decyzję o zakończeniu tego programu, która została następnie podtrzymana również przez pana ministra Jerzego Szmajdzińskiego.

   Iryda w założeniach miała być samolotem szkolno-bojowym, przygotowującym pilotów do wykonywania lotów na samolotach MIG-21 i Su-22, które (szczególnie MIG-21) w najbliższym czasie będą jednak wycofywane z wyposażenia lotnictwa.

   W opinii MON samolot Irysa jest konstrukcją przestarzałą, niespełniającą oczekiwań pilotów, a tym samym nieprzydatną z punktu widzenia potrzeb nowoczesnego lotnictwa, które potrzebuje samolotu szkolno-bojowego zapewniającego przygotowanie do wykonywania zadań na samolotach nowej generacji.

   Zapewnienie bezpiecznego wykonywania lotów na samolotach Iryda uzależnione jest od poddania ich gruntownej modernizacji. Podjęcie takiego zadania wymagałoby poniesienia znacznych nakładów finansowych. Według przeprowadzonych analiz modernizacja tylko 14 samolotów wersji M-93 MW Orkan z silnikiem K-15 kosztowałaby ok. 301 mln zł, natomiast z nowocześniejszymi silnikami typu Viper - ok. 632 mln zł. Obecnie MON nie stać na takie wydatki, dlatego też w ˝Programie rozwoju sił zbrojnych w latach 2003-2008˝ nie przewidziano środków finansowych na ten cel.

   Wdrożenie do eksploatacji wymienionych samolotów nie znajduje uzasadnienia także z powodu mogących wystąpić trudności z zabezpieczeniem m.in. części zamiennych, specjalistycznej aparatury oraz zaplecza technicznego. W związku z zakończeniem programu wielu kooperantów zerwało współpracę i zmieniło profil produkcji. Z tego względu należy liczyć się z poważnymi trudnościami w zakresie dostaw podzespołów i części zamiennych niezbędnych do zakończenia produkcji oraz modernizacji samolotu. Wymaga przy tym podkreślenia, że koszty ewentualnego dokończenia programu będą wyższe od przedstawionych o co najmniej 50%.

   8. W kwestii przeznaczania środków budżetowych na badania i rozwój w ppo uprzejmie informuję pana marszałka, że w świetle obowiązującej ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o Komitecie Badań Naukowych oraz aktu wykonawczego do ustawy w postaci rozporządzenia przewodniczącego Komitetu Badań Naukowych z dnia 30 listopada 2001 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania i rozliczania środków finansowych ustalonych w budżecie państwa na naukę, Ministerstwo Nauki i Informatyzacji w ramach programu pomocowego udziela pomocy publicznej dla przedsiębiorców na badania stosowane i prace rozwojowe. Intensywność pomocy uzależniona jest od charakteru prac badawczo-rozwojowych i może osiągnąć w odniesieniu do:

   1) projektów badawczych, w przypadku badań podstawowych, 100% kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą,

   2) projektów celowych:

   - w przypadku badań przemysłowych (stosowanych) - 50% kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą (maksymalnie 75%),

   - w przypadku badań przedkonkurencyjnych - 25% kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą (maksymalnie do 50%).

   Jednocześnie wymieniony program nie przewiduje udzielania pomocy na pokrycie kosztów bieżącej działalności, zaś pomoc udzielana na podstawie programu nie jest pomocą eksportową.

   Ubiegający się o uzyskanie środków w formie dotacji celowej powinien złożyć stosowny wniosek zawierający harmonogram badań stosowanych i prac rozwojowych z określeniem przedmiotu wdrożenia. Wniosek powinien być zaakceptowany przez odpowiednie komórki organizacyjne MON, a przedmiot wdrożenia musi być umieszczony w planie zakupów sił zbrojnych RP.

   Jednocześnie nadmieniam, że środki z budżetu państwa z działu ˝Nauka˝ przyznawane są również na finansowanie działalności statutowej jednostek badawczo-rozwojowych, w tym dla jednostek podległych ministrom: obrony narodowej, spraw wewnętrznych i administracji oraz gospodarki, pracy i polityki społecznej. Środki te obejmują koszty prowadzenia badań naukowych i prac rozwojowych oraz współpracę naukową i naukowo-badawczą z zagranicą w zakresie badań naukowych lub prac rozwojowych.

   Ponadto jednostki należące do przemysłowego potencjału obronnego mogą ubiegać się o pozyskanie środków budżetowych w formie dotacji celowej na koszty realizacji inwestycji służących potrzebom badań naukowych lub prac rozwojowych.

   Istnieje również możliwość finansowania długoterminowych badań w postaci programów wieloletnich ze środków budżetowych zgodnie z ustawą o finansach publicznych. Programy te ustanawiane są przez Radę Ministrów, jeżeli koszty realizacji programu przekraczają kwotę 100 mln zł.

   W 2002 r. na badania i rozwój w sferze obronności Ministerstwo Nauki i Informatyzacji przekazało środki finansowe w wysokości ok. 122 mln zł, w tym na działalność statutową - 41 mln zł, a na projekty celowe - 50 mln zł.

   W przyjętym na 2003 r. budżecie państwa środki finansowe przeznaczone na badania i rozwój w sferze obronności i bezpieczeństwa pozostają na poziomie 2002 r.

   9. Procedura przetargowa na zakup samolotów dyspozycyjnych (dla VIP) jest prowadzona przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów. Wymaga jednak podkreślenia, że na obecnym etapie prac wynikających z powyższej procedury odbywają się jedynie spotkania z potencjalnymi oferentami samolotów. Oznacza to, że procedura przetargowa na zakup wymienionych samolotów jest w toku, lecz do chwili obecnej w przedmiotowej sprawie nie doszło jeszcze do istotnych rozstrzygnięć.

   10. Odnosząc się do kwestii przekazania środków dla zakładu Wifama-Prexer na utrzymanie nieczynnych mocy produkcyjnych na czas zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny, uprzejmie informuję pana marszałka, iż zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 20 lipca 1993 r. w sprawie określenia organów właściwych do nakładania niektórych obowiązków i zadań niezbędnych na potrzeby obrony państwa oraz zasad odpłatności za wykonywanie tych zadań i przeprowadzania kontroli ich realizacji, organem właściwym do zawarcia z firmami Prexer Sp. z o.o. oraz Wifama Sp. z o.o. umów w tej sprawie był wojewoda łódzki. Na mocy zawartych umów wojewoda finansował z własnego budżetu koszty z tym związane.

   Aktualnie prokuratura prowadzi śledztwo mające na celu wyjaśnienie okoliczności związanych z przekazywaniem dotacji do wymienionych spółek oraz ich wykorzystaniem.

   11. Proponowane rozwiązanie polegające na wyłączeniu spółek ppo - realizujących w dużej mierze zadania na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa - spod rygorów ustawy o pomocy publicznej może być rozpatrywane w świetle art. 296 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE), zgodnie z którym każde państwo członkowskie może podjąć takie środki, które uważa za niezbędne dla ochrony jego podstawowych interesów w zakresie obronności. Środki te powinny być związane z produkcją lub handlem, bronią, amunicją lub sprzętem wojskowym. Artykuł ten zakłada także, że zastosowane przez państwo członkowskie w omawianym zakresie środki nie będą miały negatywnego wpływu na warunki konkurencji panującej na wspólnym rynku w odniesieniu do produktów, które nie służą do realizacji celów o charakterze militarnym. Pamiętać jednak należy, że większość spółek ppo prowadzi nie tylko działalność na potrzeby bezpieczeństwa państwa, ale prowadzi też inną działalność np. produkcyjną o charakterze niemilitarnym, świadczenie usług cywilnych itp., i w tych przypadkach zasady konkurencji mają pełne zastosowanie.

   Jeśli chodzi o obowiązujące przepisy ustawy o pomocy publicznej, należy zauważyć, że pomoc udzielana przedsiębiorcom z sektora ppo jest traktowana tak samo jak pomoc udzielana przedsiębiorcom z innych sektorów. Wyjątek stanowi art. 6 tejże ustawy, zgodnie z którym przepisów ustawy nie stosuje się do przysporzenia przedsiębiorcy korzyści finansowej w celu zrekompensowania kosztów ponoszonych na realizację zadań na rzecz obronności państwa. W ustawie przyjęto, że koszty ponoszone na realizację zadań na rzecz obronności państwa są odpowiednikiem środków, o których mowa w art. 296 traktatu.

   Wymaga jednak podkreślenia, iż fakt udzielenia pomocy publicznej dla spółek ppo podlega działaniu przepisów ustawy o pomocy publicznej nie oznacza, że ta pomoc jest niedopuszczalna. Oznacza to natomiast, że będzie ona musiała być zgodna z warunkami zawartymi w tej ustawie.

   12. Postulat dotyczący nowelizacji ˝Strategii przekształceń strukturalnych przemysłowego potencjału obronnego w latach 2002-2005˝ ma zbyt ogólny charakter, aby można było się do niego odnieść w sposób konkretny. Istotę przekształceń strukturalnych ppo stanowi konsolidacja kapitałowa określonej części sektora obronnego, połączona z niezbędnymi działaniami restrukturyzacyjnymi. W ramach tego procesu utworzono: grupę amunicyjno-rakietowo-pancerną, w której funkcję spółki dominującej (integratora) pełni PHZ Bumar sp. z o.o. (zwana grupą Bumar) oraz grupę lotniczo-radioelektroniczną, skupioną wokół Agencji Rozwoju Przemysłu SA (zwana grupą ARP). W chwili obecnej brak jest istotnych przesłanek wskazujących na konieczność zmian celów i kierunków procesu przekształceń strukturalnych ppo, określonych w strategii.

   Pragnę poinformować pana marszałka, że główne postulaty wyrażone w przedmiotowej interpelacji były wielokrotnie dyskutowane na forum Zespołu Trójstronnego ds. Społeczno-Gospodarczych Warunków Restrukturyzacji Zakładów Przemysłowego Potencjału Obronnego. W szczególności problematyce będącej przedmiotem petycji Komitetu Protestacyjnego Przemysłowego Potencjału Obronnego poświęcone zostało posiedzenie zespołu trójstronnego w dniu 23 kwietnia 2003 r.

   Minister

   Jerzy Hausner

   Warszawa, dnia 12 maja 2003 r.