IV kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -

na zapytanie nr 4047

w sprawie pobierania przez gminy opłat z tytułu parkowania pojazdów na drogach publicznych

   Szanowny Panie Marszałku! Przedkładam niniejszym z upoważnienia Prezesa Rady Ministów odpowiedź na zapytanie posła Bogdana Zdrojewskiego w sprawie pobierania przez gminy opłat z tytułu parkowania pojazdów na drogach publicznych.

   Istotą zapytania jest zwrócenie uwagi na problemy formalnoprawne związane z pobieraniem opłat z tytułu parkowania pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania oraz opłat dodatkowych z tytułu nieuiszczenia opłat za parkowanie pojazdów.

   Udzielając odpowiedzi na pytania postawione w zapytaniu, pragnę wyjaśnić, co następuje:

   1. Przepisy ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2086 z późn. zm.) dotyczące kwestii opłat za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania zostały zmienione stosownie do zaleceń wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 grudnia 2002 r. poprzez ustawę z dnia 14 listopada 2003 r. Zatem problematyka ww. opłat jest uregulowana w ustawie o drogach publicznych i uchwałach rad gmin (miast) wydanych na podstawie ustawy o drogach publicznych. Zaś egzekucja tychże opłat jest prowadzona na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2002 r. Nr 110, poz. 968 z późn. zm.). Obecne przepisy ustawy o drogach publicznych nie przewidują delegacji dla ministra właściwego do spraw transportu lub też finansów do wydania rozporządzeń regulujących kwestie opłat za parkowanie pojazdów na drogach publicznych.

   2. Na podstawie art. 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji egzekucję administracyjną stosuje się do obowiązków określonych w art. 2 tej ustawy, gdy wynikają one z decyzji lub postanowień właściwych organów albo w zakresie administracji rządowej i gminy bezpośrednio z przepisu prawa, chyba że przepis szczególny zastrzega dla tych obowiązków tryb egzekucji sądowej. W odniesieniu do opłat dodatkowych obowiązek ich uiszczenia wynika bezpośrednio z przepisów prawa - art. 13f ust. 1 ustawy o drogach publicznych, i ma charakter obligatoryjny. Tezę tę potwierdza Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 grudnia 2002 r. sygn. P 6/02, w którym uznał, iż obowiązek wniesienia opłaty powstał z mocy samego prawa bez konieczności wydawania indywidualnych decyzji administracyjnych. Należy również podkreślić, że w art. 13f ustawy o drogach publicznych ustawodawca, ustalając sposób poboru opłat dodatkowych, nie zapisał, że pobór ich następuje przez wydanie decyzji administracyjnej. A zatem jest to dodatkowa przesłanka przemawiająca za tym, iż brak jest podstaw do uznania, iż konieczne jest wydanie decyzji administracyjnej o poborze opłaty dodatkowej, gdyż prawna forma działania organów administracji powinna wynikać z przepisów prawa materialnego. Podobne stanowisko zostało przyjęte w uzasadnieniu uchwały składu pięciu sędziów NSA z dnia 4 marca 1999 r. sygn. OPK 1/96, gdzie stwierdzono, że uprawniony organ może wydać decyzję administracyjną wówczas, gdy przepisy prawa powszechnie obowiązującego zawierają upoważnienie do rozstrzygania w tej formie lub nakazują takie działanie.

   3. Wierzycielem, a więc podmiotem uprawionym do żądania wykonania obowiązku lub jego zabezpieczenia w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym - jest organ lub instytucja bezpośrednio zainteresowana w wykonaniu przez zobowiązanego obowiązku albo powołana do czuwania nad wykonaniem obowiązku (art. 5 § 1 pkt 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji). Odnośnie opłat dodatkowych będzie to zatem zarządca drogi - organ właściwy do pobierania opłaty. Zaś w przypadku miast na prawach powiatu będzie on jednocześnie organem egzekucyjnym.

   4. Z art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy o drogach publicznych wynika wprost, że korzystający z dróg publicznych są zobowiązani do ponoszenia opłat za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania. Zatem osobą zobowiązaną do uiszczenia tej opłaty jest osoba korzystająca z miejsca do parkowania (osoba dysponująca samochodem w określonym miejscu i czasie). Zgodnie z zasadami określonymi w Kodeksie cywilnym (art. 140) - osobą, która może swobodnie rozporządzać rzeczą (samochodem), jest jego właściciel i on odpowiada za czynności i działania wykonywane tym samochodem (w tym zajmowanie miejsca na parkingu). Jeżeli zaś właściciel nie rozporządzał samochodem w określonym miejscu i czasie, to winien zgodnie z art. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2003 r. Nr 58 poz. 535, z późn. zm.) wskazać osobę, której udostępnił samochód.

   5. Termin uiszczenia opłaty dodatkowej nie został określony w ustawie o drogach publicznych. Jeżeli zaś ustawa nie precyzuje terminu, w jakim należy wnieść należność, to z samych zasad ogólnych Kpa oraz orzecznictwa wynika, że należy stosować niezwłoczne uregulowanie należności. Natomiast konkretny termin uiszczenia opłaty dodatkowej powinien wynikać z uchwały rady gminy (miasta) podjętej na podstawie art. 13f ust. 2 ustawy o drogach publicznych. Termin uiszczenia opłaty dodatkowej wynikający z uchwały rady gminy (miasta) powinien być umieszczony na bilecie opłaty dodatkowej.

   6. Właściwość rzeczowa organów egzekucyjnych jest określona w art. 19 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zatem generalnie organem egzekucyjnym jest naczelnik urzędu skarbowego. Zaś w przypadku miast na prawach powiatu jest to prezydent miasta (zarządca drogi), organ właściwy do pobierania opłat dodatkowych.

   7. Termin przedawnienia należności z tytułu opłaty dodatkowej nie jest obecnie określony w ustawie o drogach publicznych. Zgodnie jednak z art. 2 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60), jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, przepisy działu III stosuje się również do opłat oraz niepodatkowych należności budżetu państwa, do których ustalenia lub określenia uprawnione są inne niż organy podatkowe. W skład działu III ustawy - Ordynacja podatkowa wchodzą również przepisy dotyczące przedawnienia tego rodzaju zobowiązań. W literaturze prawniczej przyjmuje się swego rodzaju domniemanie podlegania należności publicznoprawnych przepisom Ordynacji podatkowej, zaś wykluczenie z tego zakresu wymaga odrębnych, szczegółowych regulacji prawnych. Zatem w chwili obecnej do roszczeń o opłaty dodatkowe pobierane za nieuiszczenie opłat za parkowanie na drogach publicznych (mających charakter publicznoprawny) stosuje się przepisy działu III Ordynacji podatkowej, gdzie są określone terminy przedawnienia. Niemniej jednak biorąc pod uwagę wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich, aby powyższą sprawę jasno uregulować w ustawie o drogach publicznych - Ministerstwo Infrastruktury zamierza zgłosić odpowiednie zapisy w ramach stanowiska Rządu RP do komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 3921).

   Przedkładając powyższe wyjaśnienia i informacje, wyrażam nadzieję, że stanowią one wyczerpującą odpowiedź na pytania postawione w zapytaniu.

   Z szacunkiem

   Sekretarz stanu

   Jan Ryszard Kurylczyk

   Warszawa, dnia 25 maja 2005 r.