IV kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -

na interpelację nr 7345

w sprawie zapisów Traktatu akcesyjnego nieuznających kwalifikacji pielęgniarek i pielęgniarzy absolwentów liceów medycznych

   Szanowny Panie Marszałku! Z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów pozwalam sobie przedłożyć wyjaśnienia na zapytanie Pana Posła Zbigniewa Janowskiego, w sprawie zapisów Traktatu Akcesyjnego nieuznających kwalifikacji pielęgniarek, absolwentek 5-letniego liceum medycznego, przekazane przy piśmie /znak pisma SPS-0202-7345/04/. Jednocześnie pragnę przeprosić Pana Marszałka i Pana Posła za zwłokę w udzieleniu odpowiedzi, ale autorytet Sejmu obligował nas do szczegółowego sprawdzenia i oceny informacji zawartych w piśmie - co z uwagi na złożoność problemu wymagało analizy znacznej liczby dokumentów i przedłużyło sprawę w czasie. Mam nadzieję, że zechce Pan Marszałek przyjąć to wyjaśnienie.

   Odnosząc się do problemów podniesionych w interpelacji Pana Posła Janowskiego to stan sprawy jest następujący:

   Po przystąpieniu Polski do UE kwalifikacje polskich pielęgniarek uznawane są zgodnie z postanowieniami Traktatu Akcesyjnego, który nie przewiduje automatycznego uznawania kwalifikacji absolwentek 5-letniego liceum medycznego, a renegocjacje w tym zakresie z przyczyn formalnych nie są w chwili obecnej możliwe.

   Traktat przewiduje automatyczne uznawanie kwalifikacji polskich pielęgniarek, które posiadają tytuł magistra pielęgniarstwa. Kwalifikacje pielęgniarek posiadających wykształcenie wyższe licencjackie lub wykształcenie pomaturalne uznawane są w oparciu o zasadę praw nabytych. Przyjęcie zasady praw nabytych podyktowane było tym, iż dyplomy uzyskane po ukończeniu kształcenia na obu opisanych powyżej poziomach nie spełniają wymagań określonych w dyrektywach i jako takie nie mogły być objęte systemem automatycznego uznawania kwalifikacji. Podstawowym bowiem warunkiem objęcia automatycznym uznawaniem kwalifikacji jest zapewnienie kształcenia na poziomie przewidzianym w dyrektywach.

   Poniżej cytuję odpowiednie przepisy Traktatu Akcesyjnego w części dotyczącej zasady praw nabytych:

   ˝ Po artykule 4a dodaje się następujące artykuły:

   ˝Artykuł 4b

   W odniesieniu do polskich kwalifikacji pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną będą stosowane jedynie następujące przepisy dotyczące praw nabytych:

   W przypadku obywateli Państw Członkowskich, których dyplomy, świadectwa i inne dokumenty potwierdzające kwalifikacje pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę ogólną zostały wydane lub których kształcenie zaczęło się w Polsce przed dniem przystąpienia i które nie spełniają minimalnych wymogów szkolenia określonych w artykule 1 dyrektywy 77/453/EWG, Państwa Członkowskie uznają następujące dyplomy, świadectwa i inne dokumenty potwierdzające kwalifikacje w zakresie pielęgniarskiej opieki ogólnej jako wystarczające dowody, jeśli będzie do nich załączone zaświadczenie stwierdzające, że ci obywatele Państw Członkowskich rzeczywiście i zgodnie z prawem prowadzili działalność pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę ogólną w Polsce w niżej wymienionych okresach:

   - dyplom licencjata pielęgniarstwa - co najmniej trzy kolejne lata w ciągu pięciu lat przed dniem wydania zaświadczenia,

   - dyplom pielęgniarstwa (dyplom pielęgniarki albo pielęgniarki dyplomowanej) z wykształceniem pomaturalnym uzyskanym w zawodowej szkole medycznej - co najmniej pięć kolejnych lat w ciągu siedmiu lat przed dniem wydania zaświadczenia.

   Wymieniona działalność musiała obejmować pełną odpowiedzialność za planowanie, organizację i opiekę pielęgniarską nad pacjentem.˝

   Traktat Akcesyjny bezpośrednio nie wymienia dyplomów uzyskanych po ukończeniu 5-letniego liceum medycznego. Sprawa uznawania kwalifikacji tej grupy pielęgniarek od samego początku negocjacji budziła wiele kontrowersji i zastrzeżeń ze strony Komisji Europejskiej. Ministerstwo Zdrowia w czasie negocjacji z Komisją Europejską prezentowało stanowisko uwzględniające uznawanie kwalifikacji absolwentów 5-letnich liceów medycznych, podkreślając równorzędne wykształcenie i przygotowanie zawodowe. Strona polska przy każdej okazji opiniowania zapisów proponowała ich umieszczenie w Traktacie Akcesyjnym. W odpowiedzi Komisja Europejska wykreśliła jednak propozycję strony polskiej, podnosząc brak odpowiedniego przygotowania zawodowego oraz znaczne różnice w kształceniu tej grupy pielęgniarek. Ostateczny kształt tych zapisów był dyskutowany niemalże do ostatniej chwili podczas Szczytu w Kopenhadze. Negocjacje Kopenhaskie zakończyły się ustaleniem, że prawa nabyte pielęgniarek i położnych wykształconych na poziomie post - secondary zostaną uznane pod warunkiem udokumentowanego 5-letniego doświadczenia zawodowego zdobytego w okresie ostatnich 7 lat poprzedzających wydanie stosownego zaświadczenia. Takie ustalenia spowodowały problem interpretacyjny dotyczący uznawania dyplomów liceów medycznych. Komisja nie zgodziła się na wprowadzenie do zapisów nazwy szkoły ˝liceum medyczne˝, proponując jedynie zapis ˝post secondary diploma of nursing obtained from a medical vocational school˝, jako wynik negocjacji w Kopenhadze.

   Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, iż kwalifikacje absolwentek 5-letniego liceum nie mogą być uznawane w sposób automatyczny w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej, zgodnie z dyrektywami sektorowymi.

   Uznanie automatyczne kwalifikacji absolwentom 5-letnich liceów medycznych jest również niemożliwe z innego powodu. Zgodnie z art.1 ust. 2 lit. a Dyrektywy 77/452/EEC¹⁾ podstawowym warunkiem rozpoczęcia kształcenia w zakresie pielęgniarstwa jest posiadanie co najmniej 10-letniego kształcenia ogólnego. Tego zasadniczego warunku nie spełniają absolwenci 5-letnich liceów medycznych, którzy swoje kształcenie w zawodzie pielęgniarki podejmowali po ukończeniu szkoły podstawowej w wieku 15 lat.

   Należy jednak podkreślić, iż oprócz możliwości, jakie dają dyrektywy sektorowe, istnieje również ogólny system uznawania kwalifikacji, który możliwy jest do zastosowania w stosunku do pielęgniarek, które ukończyły liceum medyczne. Istnieje zatem alternatywne rozwiązanie dla pielęgniarek będących absolwentami liceów medycznych, co m.in. Pan Poseł potwierdza na przykładzie Włoch.

   Reasumując, z punktu widzenia prawa UE, nie jest możliwe zastosowanie zasady automatycznego uznawania kwalifikacji wobec pielęgniarek (z wyjątkiem magistra pielęgniarstwa i magistra położnictwa), a zastosowane muszą być opisane powyżej i potwierdzone zapisami Traktatu zasady praw nabytych.

   Wychodząc naprzeciw potrzebom i oczekiwaniom grupy pielęgniarek i położnych wykształconych w poprzednim systemie - także tych pielęgniarek, których kwalifikacje nie są uznawane w sposób automatyczny w ramach systemu sektorowego, od roku akademickiego 2004/05 uruchomiona zostanie specjalna forma studiów zawodowych licencjackich (tzw. ˝pomostowe˝) na kierunku pielęgniarstwo i położnictwo, przeznaczona dla pielęgniarek i położnych posiadających świadectwo dojrzałości i będących absolwentami liceów medycznych oraz medycznych szkół zawodowych kształcących w zawodzie pielęgniarki i położnej. Studia te, w zależności od rodzaju ukończonej przez pielęgniarkę, położną szkoły, trwać będą od 2 do 5 semestrów, przy czym istnieje możliwość zaliczenia 50% zajęć praktycznych i praktyk zawodowych na podstawie zdobytego przez pielęgniarki, położne doświadczenia zawodowego, co dodatkowo wpłynie na skrócenie cyklu kształcenia. Absolwent tego rodzaju studiów otrzyma odpowiednio tytuł zawodowy licencjata pielęgniarstwa lub licencjata położnictwa. Wprowadzenie ww. studiów stanowi szczególny przywilej dla grupy zawodowej pielęgniarek i położnych wynegocjowany przez stronę polską i uwzględniony zarówno w polskim, jak i unijnym prawodawstwie (ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej oraz niektórych innych ustaw /Dz.U. z 2004 r. Nr 92, poz. 885/, rozporządzenie Ministra Zdrowia z 11 maja 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków prowadzenia studiów zawodowych na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo przeznaczonych dla pielęgniarek i położnych posiadających świadectwo dojrzałości i będących absolwentami liceów medycznych oraz medycznych szkół zawodowych kształcących w zawodzie pielęgniarki i położnej /Dz.U z 2004 r. Nr 110, poz. 1170/, projekt dyrektywy o uznawaniu kwalifikacji zawodowych). W konsekwencji przyjętych rozwiązań uzyskane w ten sposób kwalifikacje będą automatycznie uznawane, w ramach systemu sektorowego, w innych krajach członkowskich Unii Europejskiej.

   Przedkładając powyższe, uprzejmie dziękuję Panu za zainteresowanie powyższą kwestią. Jednocześnie jesteśmy głęboko przekonani, że przedłożone wyjaśnienia stanowią wyczerpującą odpowiedź na zadane pytania.

   Z poważaniem

   Sekretarz stanu

   Ewa Kralkowska

   Warszawa, dnia 17 czerwca 2004 r.

---

¹⁾ Aby uniknąć nieścisłości tłumaczenia, cytuję brzmienie przepisu w jęz. angielskim: "Article 1 paragraph 2. The training referred to in paragraph 1 shall include at least: (a) a general school education of 10 years" duration attested by a diploma, certificate or other formal qualification warded by competent authorities or bodies in a Member State, or a certificate resulting from a qualifying examination of an equivalent standard for entrance to a nurses "training school".