IV kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej - z upoważnienia ministra -

na zapytanie nr 1306

w sprawie praw nabytych, a obecnie traconych

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na zapytanie pana posła Macieja Giertycha z dnia 8 stycznia 2003 r. przekazane pismem pana marszałka z dnia 9 stycznia 2003 r., znak: SPS-0203-1306/03, dotyczące ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych uprzejmie wyjaśniam, co następuje:

   1. Dodatki do emerytur i rent z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tzw. dodatki branżowe zostały zniesione w 1991 r. na mocy ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent... (DzU nr 104, poz. 450, z późn. zm.). Osoby uprawnione do takich wzrostów lub dodatków, które utraciły wówczas to prawo, otrzymują dziś rekompensaty pieniężne na mocy ustawy z dnia 6 marca 1997 r. o zrekompensowaniu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektórych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent (DzU z 2000 r. nr 23, poz. 294). Do świadczeń przysługujących na podstawie obowiązującej do dnia 31 grudnia 2002 r. ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych z uwagi na ich odszkodowawczy charakter nigdy nie przysługiwały wzrosty i dodatki.

   Natomiast w przepisach tych nie były stosowane zasady zawieszenia lub zmniejszania świadczeń rentowych. Renta z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową nie ulegała zawieszeniu ani zmniejszeniu w razie osiągania przychodów. Ponadto osobom uprawnionym do renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem lub chorobą zawodową oraz do emerytury wypłacało się, zależnie od jej wyboru, rentę powiększoną o połowę emerytury albo emeryturę powiększoną o połowę renty.

   2. W dniu 30 października 2002 r. Sejm uchwalił ustawę o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, która wprowadziła zmiany w zasadach dotyczących pobierania rent z tytułu niezdolności do pracy oraz rent rodzinnych wypadkowych, a także w zasadach pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową w zbiegu z emeryturą (albo rentą z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego na własność państwa lub uposażeniem w stanie spoczynku przyznanym ze względu na wiek).

   W obowiązującym od 1 stycznia 2003 r. stanie prawnym renta wypadkowa ulega zmniejszeniu lub zawieszeniu w razie osiągania przychodu na analogicznych zasadach, jak pozostałe świadczenia rentowe, a więc podlega takim samym rygorom na skutek osiągania przychodu.

   Zasada ta ma zastosowanie zarówno do nowych rent z tytułu niezdolności od pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową oraz rent rodzinnych wypadkowych przyznanych na podstawie nowej ustawy, jak też do rent z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową przyznanych na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 31 grudnia 2002 r.

   Zasady te nie odnoszą się do renty szkoleniowej. Osoba pobierająca rentę szkoleniową zarówno w starym, jak i nowym stanie prawnym nie może osiągać przychodu, niezależnie od tego, w jakiej wysokości jest on uzyskiwany.

   Ustawa gwarantuje w dalszym ciągu możliwość pobierania półtorakrotnego świadczenia - renty wypadkowej i emerytury łącznie (jedno świadczenie w całości i drugie w połowie - według wyboru osoby uprawnionej), jednak gwarancja ta dotyczy wyłącznie osoby nieosiągającej przychodu ze źródeł podlegających oskładkowaniu na ubezpieczenia społeczne - bez względu na wysokość tego przychodu. Osoba osiągająca taki przychód, bez względu na jego wysokość, będzie pobierała tylko jedno wskazane przez siebie świadczenie. To wybrane świadczenie podlega rygorom zawieszalności na ogólnych zasadach. To wybrane świadczenie nie ulega zawieszeniu ani zmniejszeniu w związku z osiąganym przychodem, jeżeli osoba uprawniona do emerytury ukończyła 60 lat (kobieta) i 65 lat (mężczyzna). Osoba uprawniona do emerytury oraz do renty wypadkowej mająca ukończony wiek 60 (65) lat może brać jedno całe świadczenie według swojego wyboru w pełnej wysokości bez względu na wysokość osiąganego przychodu.

   Zasady obowiązujące przy pobieraniu renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem lub chorobą zawodową w zbiegu np. z emeryturą mają zastosowanie zarówno do nowych rent przyznanych na podstawie ustawy, jak też rent z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem lub chorobą zawodową przyznanych na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 31 grudnia 2002 r.

   Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową oraz renty rodzinnej wypadkowej podlega zawieszeniu w przypadku osiągania przychodu przekraczającego 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ostatnio ogłoszonego przez prezesa GUS. Osiąganie przychodu wyższego niż 70%, nieprzekraczającego jednak 130% tego wynagrodzenia, powoduje zmniejszenie renty. Zmniejszenie to jest równe kwocie, o jaką osiągany przychód przekracza 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, z tym że nie może być wyższe od kwoty maksymalnego zmniejszenia tych świadczeń, która od 1 czerwca 2002 r. do terminu pierwszej waloryzacji w 2003 r. wynosi:

   - 368,72 zł - w przypadku emerytury i renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,

   - 276,56 zł - w przypadku renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy,

   - 313,42 zł - w przypadku renty rodzinnej, do której jest uprawniona jedna osoba.

   Zmniejszenie renty rodzinnej wypadkowej, do której uprawnionych jest więcej osób niż jedna i jedna z tych osób (lub kilka) osiąga przychód w wysokości między 70% a 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, następuje poprzez zmniejszenie części renty przysługującej osobie osiągającej przychód o kwotę przekroczenia, nie więcej niż o część maksymalnego zmniejszenia ustaloną proporcjonalnie do liczby osób uprawnionych. Jeżeli osiągany przychód nie przekracza 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, świadczenie przysługuje w pełnej wysokości. W okresie od dnia 1 grudnia 2002 r. do dnia 28 lutego 2003 r. progi zarobkowe określone wskaźnikiem 130% i 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wynoszą odpowiednio: 2724,60 zł i 1467,10 zł.

   3. Członkowie rodziny osoby zmarłej w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej nadal mają prawo do renty rodzinnej. W razie zgonu osoby (po dniu 31 grudnia 2002 r.) uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, do której prawo zostało ustalone na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 31 grudnia 2002 r., uprawnieni członkowie rodziny nabywają prawo do renty rodzinnej na zasadach określonych w ustawie wypadkowej, jeżeli zgon rencisty został spowodowany skutkami wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Prawo do renty rodzinnej na zasadach określonych w ustawie wypadkowej nabywają również członkowie rodziny pozostali po renciście:

   1) pobierającym rentę z tytułu wypadku w drodze do pracy lub z pracy, którego śmierć nastąpiła po dniu 31 grudnia 2002 r. wskutek takiego wypadku,

   2) pobierającym rentę z tytułu wypadku w szczególnych okolicznościach lub z tytułu choroby zawodowej pozostającej w związku ze szczególnymi okolicznościami, którego śmierć nastąpiła po dniu 31 grudnia 2002 r. wskutek takiego wypadku lub choroby zawodowej.

   Pragnę jednocześnie poinformować pana marszałka, że kwestia zawieszania i ograniczania pobierania świadczeń z powodu uzyskiwania przychodów była wielokrotnie przedmiotem rozważań i dyskusji, zarówno w resorcie pracy, jak i w komisjach sejmowych. Kwestie te były także przedmiotem prac Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych. Projekt ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych zyskał akceptację partnerów społecznych wyrażoną w uchwale nr 4 z dnia 25 kwietnia 2002 r.

   Sejm, uchwalając powszechne zasady zawieszania (zmniejszania) świadczeń wypadkowych, wyszedł z założenia, że o ile należy utrzymać odpowiednie preferencje w zakresie nabywania prawa do świadczeń i ich wysokości (prawo do renty wypadkowej przysługuje niezależnie od długości okresu ubezpieczenia wypadkowego, a także niezależnie od terminu, w którym powstała niezdolność do pracy spowodowana wypadkiem lub chorobą zawodową, przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia nie stosuje się ograniczenia do 250% wskaźnika wysokości podstawy wymiaru, renta z tytułu niezdolności do pracy nie może być niższa niż 60% podstawy wymiaru dla osoby częściowo niezdolnej do pracy, a dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy 80%), to rodzaj uprawnienia do świadczenia rentowego nie powinien wpływać na sposób traktowania poszczególnych rencistów w zakresie możliwości łączenia pobierania świadczeń z uzyskiwaniem przychodów z pracy lub innej działalności zarobkowej.

   W dyskusji nad przyjęciem w całości projektu ustawy w brzmieniu proponowanym przez Komisję Nadzwyczajną nie zgłoszono poprawek i wniosków mniejszości. W ostatecznym głosowaniu za ustawą opowiedziało się 361 posłów, przeciw ustawie głosowało 4, a 3 posłów wstrzymało się od głosu.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Krzysztof Pater

   Warszawa, dnia 27 stycznia 2003 r.