IV kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -

na interpelację nr 3516

w sprawie sposobu sprawowania nadzoru i przeprowadzania kontroli przez Urząd Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych

   W odpowiedzi na interpelację pana posła Artura Zawiszy z dnia 22 kwietnia 2003 r. przesłaną ministrowi finansów pismem z dnia 28 kwietnia 2003 r., sygn. DSP 4401-3455/03, uprzejmie przekazuję informację dotyczącą sposobu sprawowania nadzoru i przeprowadzania kontroli, sporządzoną przez Urząd Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych.

   Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (KNUiFE) została utworzona 1 kwietnia 2002 r. jako centralny organ administracji rządowej. Komisja przejęła zadania Państwowego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń oraz Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi. Realizację ustawowych zadań komisji zapewnia Urząd Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (UKNUiFE).

   Zadania Urzędu Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych wynikają z:

   - ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (DzU nr 11, poz. 62, z późn. zm.),

   - ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (DzU nr 139, poz. 934, z późn. zm.),

   - ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o pracowniczych programach emerytalnych (DzU nr 139, poz. 932, z późn. zm.).

   Podstawowe zadania urzędu dotyczą:

   - ochrony interesów osoby ubezpieczonej i zapobieganie sytuacji, w której zakład ubezpieczeń nie będzie w stanie wypłacać ubezpieczonemu należnego świadczenia,

   - ochrony interesów członków otwartych funduszy emerytalnych, które stanowią II filar systemu ubezpieczeń społecznych, oraz uczestników pracowniczych programów emerytalnych - III filara systemu ubezpieczeń społecznych.

   Sprawowany przez UKNUiFE nadzór nad działalnością zakładów ubezpieczeń i brokerów polega w szczególności na:

   - podejmowaniu działań mających na celu zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku ubezpieczeń i ochronę ubezpieczonych,

   - wydawaniu zezwoleń na prowadzenie działalności brokerskiej i zezwoleń na wykonywanie czynności agenta ubezpieczeniowego,

   - kontroli prowadzenia działalności przez zakłady ubezpieczeń i brokerów oraz podejmowaniu innych działań przewidzianych w ustawie o działalności ubezpieczeniowej.

   Nadzór nad kapitałową częścią systemu emerytalnego obejmuje zarówno proces licencyjny, jakiemu poddawane są wnioski o zezwolenie na utworzenie powszechnych towarzystw emerytalnych i otwartych funduszy emerytalnych oraz rejestrację pracowniczych programów emerytalnych, jak i bieżącą działalność tych podmiotów. Poza sprawowaniem nadzoru zadaniem komisji jest także pogłębianie wiedzy społeczeństwa w zakresie celów i zasad działalności funduszy emerytalnych oraz pracowniczych programów emerytalnych, ze szczególnym uwzględnieniem praw przysługujących członkom funduszy i uczestnikom pracowniczych programów.

   Kontrola działalności i stanu majątkowego zakładów ubezpieczeń, powszechnych towarzystw i otwartych funduszy emerytalnych, depozytariuszy oraz podmiotów, którym fundusze emerytalne powierzyły prowadzenie rejestru członków funduszu.

   W I kwartale 2002 r. Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeń (PUNU) prowadził czynności kontrolne w 6 zakładach ubezpieczeń, zaś Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi (UNFE) przeprowadził 22 kontrole w powszechnych towarzystwach emerytalnych (otwartych funduszach emerytalnych) i w jednym pracowniczym towarzystwie emerytalnym (pracowniczym funduszu emerytalnym).

   W okresie od 1 kwietnia 2002 r. do 1 kwietnia 2003 r. Urząd Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (UKNUiFE) prowadził czynności kontrolne w 20 zakładach ubezpieczeń oraz przeprowadził 23 kontrole w powszechnych towarzystwach emerytalnych (otwartych funduszach emerytalnych). Każda z kontroli prowadzona była w celu ochrony interesów ubezpieczonych oraz członków funduszy emerytalnych, nawet jeśli nie dotyczyła ona bezpośrednio stosunków kontrolowanego podmiotu z jego klientami. Elementem badania dowolnego zagadniena jest ocena, czy nie są z nim związane lub czy nie powoduje ono powstania ryzyk zagrażających interesom klientów kontrolowanego podmiotu, a jeśli tak, to jakie są lub mogą być tego skutki.

   W PUNU oraz w UKNUiFE kontrole prowadzone były wg zatwierdzonego przez prezesa PUNU i przewodniczącego komisji odpowiednio planu na dany rok kalendarzowy (w UNFE nie było takiej praktyki). Przedmiot tych kontroli wynikał z realizacji ustawowych obowiązków organu nadzoru. Umieszczenie danej kontroli w planie determinował obowiązek organu nadzoru systematycznego kontrolowania zagadnień kluczowych dla wypłacalności nadzorowanych podmiotów oraz właściwego i należytego zabezpieczenia interesów ich klientów, w tym wypełniania przez te podmioty obowiązków nałożonych przepisami prawa, jak też ustalenia nadzoru bieżącego odnośnie do danego podmiotu, wymagające zweryfikowania lub zbadania w siedzibie podmiotu.

   W tabelach załączonych do niniejszej informacji*) podano, jaki był zakres każdej z kontroli, w jakim okresie realizowano czynności kontrolne w każdej z kontroli. Nie oznacza to bynajmniej, iż w każdym dniu roboczym tego okresu takie czynności były przeprowadzane, a jeśli były, to że wszyscy inspektorzy brali w nich udział. Wynika to z tego, iż inspektorom przydzielane są różne zadania do wykonania w ramach danej kontroli, jak też z tego, iż poza daną kontrolą wykonują oni czynności związane z innymi kontrolami, np. opracowywanie projektu protokołu kontroli, opracowywanie protokołu kontroli, prowadzenie postępowania w celu wystosowania powiadomienia pokontrolnego czy decyzji z zaleceniami uzasadnionych ustaleniami kontroli, rozpatrywanie wniosków, zastrzeżeń lub uwag wniesionych przez władze do protokołu lub w trakcie postępowań pokontrolnych. W załączonych tabelach podano daty przekazania protokołu kontrolowanemu podmiotowi. W praktyce organu nadzoru przyjęto, iż czynność ta oznacza zakończenie kontroli. W UNFE praktyką były dzienne protokoły kontroli, opisujące wykonane w danym dniu czynności kontrolne z ewentualnymi wyjaśnieniami kontrolowanego podmiotu. UKNUiFE zmieniło tę praktykę na rzecz jednego protokołu, opisującego wszystkie wykonane czynności kontrolne oraz ich najważniejsze ustalenia. Ponadto w załączonych tabelach podane są daty decyzji z zaleceniami w przypadku zakładu ubezpieczeń lub daty powiadomienia pokontrolnego w przypadku towarzystw i funduszy emerytalnych, co pozwala ustalić, jaki okres minął od zakończenia kontroli do dnia wystosowania wystąpienia pokontrolnego.

   W przypadku zakładów ubezpieczeń, w przeciwieństwie do funduszy emerytalnych, również protokół kontroli ma charakter wystąpienia pokontrolnego. Wynika to z tego, iż zgodnie z § 13 ust. 2 rozporządzenia ministra finansów z dnia 14 czerwca 1996 r. w sprawie szczegółowych zasad, zakresu i trybu przeprowadzania kontroli i działalności stanu majątkowego zakładów ubezpieczeń (DzU nr 74, poz. 353) protokół kontroli zawiera ustalenia stanu faktycznego w zakresie objętym kontrolą, w tym:

   a) stwierdzenie naruszeń prawa lub statutu oraz innych nieprawidłowości i w miarę możliwości wskazanie przyczyn ich powstania oraz osób za nie odpowiedzialnych,

   b) zakres i skutki stwierdzonych naruszeń prawa lub statutu oraz innych nieprawidłowości,

   c) zabezpieczenie interesów ubezpieczonych.

   Protokół kontroli poprzedza jego projekt, do którego kontrolowany podmiot ma prawo wnieść zastrzeżenia i uwagi, a zespół kontrolny ma obowiązek je rozpatrzyć. W związku z powyższym można również przyjąć, iż w przypadku zakładów ubezpieczeń okres, jaki minął od zakończenia kontroli do dnia wystosowania wystąpienia pokontrolnego, wyznacza ostatni dzień okresu realizacji czynności kontrolnych (początek) i data przekazania protokołu kontroli (koniec). Do dnia dzisiejszego organ nadzoru nie nałożył kar pieniężnych na zakłady ubezpieczeń lub powszechne towarzystwa emerytalne w związku z kontrolami, których czynności pokontrolne były wykonywane w I kwartale 2002 r., wymienionymi w załączonych tabelach.

   Kary pieniężne nakładane na zakłady ubezpieczeń i członków zarządów zakładów ubezpieczeń w sytuacjach wskazanych w art. 83 ust. 5 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, tzn. w razie niewykonania zaleceń, prowadzenia działalności z naruszeniem przepisów prawa, statutu, odmowy udzielenia wyjaśnień i informacji.

   Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeń (PUNU) nakładał kary pieniężne na zakłady ubezpieczeń i członków zarządów zakładów ubezpieczeń w sytuacjach wskazanych w art. 83 ust. 5 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, tzn. w razie niewykonania zaleceń, prowadzenia działalności z naruszeniem przepisów prawa, statutu, odmowy udzielenia wyjaśnień i informacji. Kary pieniężne były nakładane w wysokości wskazanej w ww. ustawie, tj.:

   - w przypadku członków zarządu zakładów ubezpieczeń - do wysokości trzykrotnego miesięcznego wynagrodzenia brutto tej osoby, wyliczonego na podstawie wynagrodzenia za ostatnie 3 miesiące przed nałożeniem kary. Przedmiotowe kary w 2002 r. wynosiły od 700 do 19 tys. zł,

   - w przypadku zakładów ubezpieczeń - do wysokości 0,5% zbioru składki brutto za rok poprzedni. Przedmiotowe kary w 2002 r. wynosiły od 10 tys. zł do 100 tys. zł.

   W 2002 r. UNKUiFE prowadziło 28 postępowań w sprawie nałożenia kary pieniężnej na członków zarządu, przy czym 8 z nich zakończyło się ostatecznym nałożeniem kary pieniężnej na członka zarządu (w tym 2 ostateczne nałożenia kary do 31 marca 2002 r.). Ponadto w 2002 r. organ nadzoru prowadził 5 postępowań w sprawie nałożenia kary pieniężnej na zakład ubezpieczeń, przy czym 3 z nich zakończyły się ostatecznym nałożeniem kary pieniężnej na zakład ubezpieczeń. Pozostałe postępowania zakończyły się umorzeniem postępowania, uchyleniem decyzji lub odstąpieniem od nałożenia kary. W okresie 01.01.2002 r.-31.03.2002 r. UNFE nakładał kary pieniężne zgodnie z art. 204 ust. 7 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, tzn. w razie nieusunięcia nieprawidłowości stwierdzonych w trakcie kontroli, do wysokości 500 000 zł. W 2002 r. (po 01.04.2002 r.) UKNUiFE wydał jedną decyzję o nałożeniu kary pieniężnej na towarzystwo emerytalne w wysokości 200 tys. zł.

   Kontrola działalności i stanu majątkowego podmiotów prowadzących działalność brokerską.

   Na podstawie art. 83b ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (tekst jedn. DzU z 1996 r. nr 11, poz. 62, z późn. zm.) organ nadzoru ma możliwość przeprowadzena w każdym czasie kontroli działalności i stanu majątkowego podmiotów prowadzących działalność brokerską. Organ nadzoru przeprowadza u podmiotów prowadzących działalność brokerską kontrolę pod kątem zgodności prowadzonej działalności z obowiązującymi przepisami prawa, a w szczególności z ustawą o działalności ubezpieczeniowej. Organ nadzoru sprawdza również, czy prowadzona działalność brokerska nie narusza interesów klienta.

   W szczególności przedmiotem kontroli jest:

   1) spełnianie warunków wymaganych do uzyskania zezwolenia i prowadzenia działalności brokerskiej,

   2) zgodność sprawozdania z działalności brokerskiej z prowadzoną księgowością,

   3) powiązania własnościowe z innymi firmami prowadzącymi działalność związaną z pośrednictwem ubezpieczeniowym,

   4) porozumienia z zakładami ubezpieczeń, umowy z klientami, sposób przekazywania składek od klientów do zakładów ubezpieczeń,

   5) system wewnętrznej sprawozdawczości finansowej i statystycznej.

   Większość przeprowadzanych kontroli jest wcześniej zaplanowana, jednak w przypadku podjęcia sygnałów o nieprawidłowościach w prowadzeniu działalności brokerskiej organ nadzoru przeprowadza kontrolę pozaplanową. W 2002 r. przeprowadzono 22 kontrole brokerów w miejscu prowadzenia przez nich działalności brokerskiej. W okresie funkcjonowania PUNU (01.01.2002 r. - 31.03.2002 r.) przeprowadzono 10 kontroli, a pozostałe w ramach UKNUiFE. W wyniku ww. kontroli w 20 przypadkach nie stwierdzono naruszenia przepisów prawa, wydano jedynie stosowne zalecenia mające na celu dostosowanie prowadzonej działalności do istniejących wymogów i standardów. Natomiast w dwóch przypadkach zostało wszczęte postępowania administracyjne w sprawie cofnięcia zezwolenia na prowadzenie działalności brokerskiej. W 2003 r. zaplanowano 28 kontroli, w I kwartale br. wykonano 6 kontroli, w 2 przypadkach zostały wszczęte postępowania administracyjne w sprawie cofnięcia zezwolenia na prowadzenie działalności brokerskiej, natomiast w 4 przypadkach nie stwierdzono naruszenia przepisów prawa w prowadzeniu przedmiotowej działalności, wydano jedynie zalecenia do usunięcia nieznacznych uchybień.

   Kontrola u jednego brokera trwa średnio co najmniej jeden dzień. W zależności od potrzeb analizowane są dokumenty w siedzibie UKNUiFE. Zalecenia pokontrolne wystosowywane są niezwłocznie, w terminie nieprzekraczającym 14 dni od dnia zakończenia kontroli. Organ nadzoru raz w roku przeprowadza również kontrolę wszystkich podmiotów prowadzących działalność brokerską, zobowiązując je do dostarczania sprawozdań z ich działalności brokerskiej. Analiza tych sprawozdań pozwala stwierdzić nieprawidłowości w działalności brokerów, jak np. nieposiadanie polisy OC, wykonywanie czynności przy pomocy osób nieuprawnionych czy też niespełnianie innych wymogów ustawy. W wyniku czynności nadzorczych w powyższym okresie zostało wydanych 35 decyzji cofających zezwolenia na prowadzenie działalności brokerskiej oraz 2 decyzje nakładające kary finansowe w wysokości 3000 zł oraz 10 000 zł, w związku z prowadzeniem działalności brokerskiej z naruszeniem przepisów prawa (PUNU - 29 decyzji cofających, 1 kara finansowa, KNUiFE odpowiednio - 6 i 1).

   Kontrola przestrzegania przez zakłady ubezpieczeń, powszechne towarzystwa i otwarte fundusze emerytalne przepisów prawa dotyczących działalności inwestycyjnej tych podmiotów.

   W okresie grudzień 2001 r.-marzec 2002 r. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi (UNFE) nałożył 4 kary pieniężne na PTE:

   a) w dniu 21 grudnia 2002 r. na PTE Kredyt Banku SA w wysokości 20 000 zł za przekroczenie limitów inwestycyjnych w działalności inwestycyjnej OFE,

   b) w dniu 29 grudnia 2002 r. na PTE AIG SA w wysokości 100 000 zł za działania lokacyjne niezgodne z interesem członków OFE. Decyzja o karze została uchylona przez KNUiFE w lipcu 2003 r. po złożeniu przez stronę skargi do NSA,

   c) w dniu 29 grudnia 2002 r. na PTE ˝DOM˝ SA w wysokości 5000 zł za przekroczenie limitów inwestycyjnych w działalności inwestycyjnej OFE,

   d) w dniu 6 lutego 2003 r. na PTE Kredyt Banku SA w wysokości 10 000 zł za przekroczenie limitów inwestycyjnych w działalności inwestycyjnej OFE.

   W okresie od kwietnia 2002 r. do dnia 31 marca 2003 r. Urząd Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (UKNUiFE) nałożył karę pieniężną w wysokości 50 000 zł na PTE Ergo Hestia SA w dniu 10 grudnia 2002 r. za działania lokacyjne niezgodne z interesem członków OFE - sprzedaż aktywów po zaniżonej cenie. Strona nie odwołała się od decyzji organu nadzoru.

   W ramach prowadzonej przez UKNUiFE kontroli bieżącej działalności lokacyjnej OFE analizowane są wszystkie transakcje zawierane przez fundusze pod kątem zarówno kwot transakcji, jak i bezpieczeństwa inwestycji. Ponadto analizie podlegają: ryzyko całego portfela, przestrzeganie limitów inwestycyjnych oraz metody wyceny aktywów. W przypadku, gdy przeprowadzane są transakcje w ramach prowadzonej działalności lokacyjnej OFE budzą wątpliwości urzędu, wysyłane są wezwania do towarzystw emerytalnych z prośbą o złożenie wyjaśnień. Celem działań podejmowanych w tym obszarze przez urząd jest zapewnienie zgodności działań lokacyjnych OFE z interesem ich członków. Podstawowym źródłem informacji wykorzystywanej w pracy UKNUiFE są dzienne raporty przesyłane przez towarzystwa emerytalne. Zawierają one szczegółowe informacje o działalności lokacyjnej funduszu. Drugim obszarem nadzoru jest działalność lokacyjna zakładów ubezpieczeń. Badana jest jej zgodność z prawem oraz interesem ubezpieczonych. Na podstawie dostarczanych przez zakłady sprawozdań finansowych badana jest struktura lokat, ich rentowność oraz dopasowanie do okresu zapadalności i waluty zobowiązań. W przypadkach wątpliwych zakłady są wzywane do złożenia dodatkowych wyjaśnień.

   Kontrola działalności operacyjnej pracowniczych towarzystw i funduszy emerytalnych, banków pełniących rolę depozytariuszy oraz podmiotów, którym pracownicze fundusze powierzyły prowadzenie rejestru członków funduszu.

   Wśród kluczowych zadań UKNUiFE dotyczących funkcjonowania pracowniczych programów emerytalnych we wszystkich formach dopuszczonych ustawą znajduje się również obszar związany z licencjonowaniem, nadzorem i kontrolą działalności jednej z instytucji finansowych zarządzających środkami w ppe, tj. pracowniczym funduszem emerytalnym. Podejmowanie i realizacja kontroli odbywa się poprzez wykonanie kontroli planowanych, jak i kontroli doraźnych, będących reakcją na informacje o możliwości zagrożenia interesów członków pracowniczych funduszy emerytalnych.

   W okresie od dnia 1 kwietnia 2002 r. do 31 marca 2003 r. przeprowadzono następujące kontrole działalności pracowniczych towarzystw i funduszy emerytalnych:

   a) Kontrola Pracowniczego Towarzystwa Emerytalnego Nestle Polska SA z siedzibą w Warszawie przeprowadzona w dniu 20 września 2002 r. na podstawie upoważnienia nr 1 z dnia 19 września 2002 r. w przedmiocie działalności towarzystwa, a w szczególności:

   - funkcjonowania organów towarzystwa, w tym przygotowanie przez ww. struktury stosownych instrukcji i regulaminów,

   - przestrzegania procedur procesu selekcyjnego zawartego w regulaminie organizacyjnym towarzystwa (dotyczącego wyboru depozytariusza, agenta transferowego, podmiotu zarządzającego aktywami funduszu),

   - poziomu zatrudnienia w towarzystwie,

   - warunków lokalowych,

   - procedur komunikowana z podmiotami zewnętrznymi.

   Celem kontroli była weryfikacja przygotowania towarzystwa do zarządzania i reprezentowania funduszu w stosunkach z osobami trzecimi w związku z faktem, iż towarzystwo było wówczas na etapie tworzenia Pracowniczego Funduszu Emerytalnego Nestle Polska. Do kontroli Pracowniczego Towarzystwa Emerytalnego Nestle Polska SA z siedzibą w Warszawie, na podstawie upoważnienia nr 1 z dnia 19 września 2002 r., zostało oddelegowanych 2 pracowników. Każda z osób przeprowadzających kontrolę spędziła na wykonywaniu czynności kontrolnych jeden dzień (z uwagi na etap działalności towarzystwa i zakres kontroli upoważnienie do przeprowadzenia kontroli obejmowało jeden dzień). Kontrola Pracowniczego Towarzystwa Emerytalnego Nestle Polska SA z siedzibą w Warszawie, na podstawie upoważnienia nr 1 z dnia 19 września 2002 r., została zakończona w dniu 20 września 2002 r. W wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w działaniu towarzystwa.

   b) Kontrola Pracowniczego Towarzystwa Emerytalnego Nestle Polska SA z siedzibą w Warszawie, przeprowadzona w dniu 12 listopada 2002 r., na podstawie upoważnienia nr 2 z dnia 12 listopada 2002 r. w przedmiocie działalności towarzystwa, a w szczególności:

   - przygotowania przez organy towarzystwa aktów wewnętrznych (w tym regulaminów rady nadzorczej i zarządu oraz instrukcji ochrony danych osobowych, zachowania tajemnicy zawodowej, nieujawniania informacji poufnych, a także postępowania w sytuacji naruszenia ochrony danych osobowych),

   - funkcjonowania organów towarzystwa, w tym przedstawienia protokołów z posiedzeń zarządu i rady nadzorczej oraz uchwał z wyborów podmiotów zewnętrznych (depozytariusza, agenta transferowego, podmiotu zarządzającego aktywami funduszu),

   - działalności zarządu towarzystwa oraz etapu tworzenia struktury organizacyjnej, w tym podziału między członków zarządu nadzoru nad funkcjonowaniem zespołów,

   - księgowości funduszu.

   Ze względu na fakt rozpatrywania przez organ nadzoru wniosku o udzielenie zezwolenia na utworzenie Pracowniczego Funduszu Emerytalnego Nestle Polska konieczne było zbadanie przygotowania towarzystwa do zarządzania i reprezentowania funduszu. Do kontroli Pracowniczego Towarzystwa Emerytalnego Nestle Polska SA z siedzibą w Warszawie, na podstawie upoważnienia nr 2 z dnia 12 listopada 2002 r. , były oddelegowane 2 osoby. Każda z osób przeprowadzających kontrolę spędziła na wykonywaniu czynności kontrolnych jeden dzień (zakres kontroli uzasadniał przeprowadzenie czynności kontrolnych w ciągu jednego dnia). Kontrola Pracowniczego Towarzystwa Emerytalnego Nestle Polska SA z siedzibą w Warszawie, na podstawie upoważnienia nr 2 z dnia 12 listopada 2002 r., została zakończona 12 listopada 2002 r. W wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w działalności towarzystwa.

   c) Kontrola Polskiego Pracowniczego Towarzystwa Emerytalnego ˝Diament˝ SA z siedzibą w Warszawie i Polskiego Pracowniczego Funduszu Emerytalnego ˝Diament˝ z siedzibą w Warszawie przeprowadzono w okresie od 31 stycznia do 21 marca 2003 r., na podstawie upoważnienia nr 1 z dnia 31 stycznia 2003 r. oraz upoważnienia nr 2 z dnia 28 lutego 2003 r., w przedmiocie działalności towarzystwa i funduszu, a w szczególności:

   - organizacji PPTE ˝Diament˝ SA oraz zarządzenia PPFE ˝Diament˝ (struktury organizacyjnej w świetle przestrzegania postanowień statutu i regulaminu organizacyjnego towarzystwa, sposobu realizacji planu organizacyjnego i finansowego działalności towarzystwa, uchwalenia regulaminu zarządu i regulaminu rady nadzorczej oraz stosowania ich postanowień, uchwalenia przez radę nadzorczą regulaminu powoływania członków rady nadzorczej przez członków funduszu oraz stosowania jego postanowień),

   - procedur wzajemnych kontaktów pomiędzy towarzystwem, depozytariuszem, agentem transferowym, pracodawcami w zakresie realizacji obowiązków wynikających z zawartych umów i przepisów prawa,

   - rachunkowości towarzystwa (zasad i polityki rachunkowości obowiązującej w towarzystwie, operacji księgowych oraz zasad rachunkowych w zakresie rozliczeń międzyokresowych),

   - realizacji przyjętych w postanowieniach statutu towarzystwa zasad i sposobu dotyczących pokrywania przez akcjonariuszy towarzystwa kosztów jego funkcjonowania,

   - rachunkowości funduszu (zasad i polityki rachunkowości obowiązującej w funduszu, przeliczania wpłacanych składek na jednostki rozrachunkowe, wyceny wartości aktywów i wartości jednostki rozrachunkowej),

   - działalności lokacyjnej funduszu (zasad prowadzenia polityki inwestycyjnej, przebiegu procesu inwestycyjnego aktywów funduszu, przestrzegania ustawowych limitów inwestycyjnych oraz terminowości dokonywania lokowania środków pochodzących ze składek członków funduszu po dniu przeliczenia).

   Do kontroli Polskiego Pracowniczego Towarzystwa Emerytalnego ˝Diament˝ SA z siedzibą w Warszawie i Polskiego Pracowniczego Funduszu Emerytalnego ˝Diament˝ z siedzibą w Warszawie, na podstawie upoważnienia nr 1 z dnia 31 stycznia 2003 r. oraz upoważnienia nr 2 z dnia 28 lutego 2003 r. były oddelegowane 3 osoby. Każdy z osób kontrolujących spędziła na wykonywaniu czynności kontrolnych w kontrolowanej jednostce odpowiednio: 6 dni, 15 dni i 17 dni. Kontrola Polskiego Pracowniczego Towarzystwa Emerytalnego ˝Diament˝ SA z siedzibą w Warszawie i Polskiego Pracowniczego Funduszu Emerytalnego ˝Diament˝ z siedzibą w Warszawie, na podstawie upoważnienia nr 1 z dnia 31 stycznia 2003 r. oraz upoważnienia nr 2 z dnia 28 luteto 2003 r., została zakończona w dniu 30 marca 2003. Ustalenia kontrolujących, budzące podejrzenie co do należytego zabezpieczenia interesów członków funduszu, były powodem przedłużenia czynności kontrolnych, podejmowanych w siedzibie towarzystwa i funduszu o kolejne 3 tygodnie. W wyniku kontroli zgromadzony został obszerny materiał dotyczący działalności towarzystwa i funduszu, którego analiza i opracowanie nie zostały zakończone do dnia 1 kwietnia 2003 r.

   Za politykę kontrolą UKNUiFE w przypadku zakładów ubezpieczeń i powszechnych towarzystw emerytalnych odpowiada przewodniczący komisji. Znajduje to odzwierciedlenie w praktyce uzyskania akceptacji przewodniczącego dla rocznych planów kontroli i ich modyfikacji.

   Rozważając kwestię nowelizacji przepisów prawa w zakresie sprawowania nadzoru (kontroli) za celowe należałoby uznać zmiany doprecyzowujące tryb i instrumenty mające służyć przeprowadzaniu czynności kontrolnych. W chwili obecnej trwają prace nad projektami nowych przepisów dotyczących wzmocnienia nadzoru nad zakładami ubezpieczeń i funduszami emerytalnymi. Powyższe prace dotyczą m.in. następujących obszarów:

   - okresowej zmiany audytora badającego sprawozdania finansowe nadzorowanych podmiotów,

   - wzmocnienie roli aktuariusza w procesie kształtowania i zarządzania portfelem ubezpieczeń (wprowadzenie obowiązku sporządzania raportu o stanie portfela),

   - zaostrzenie wymogów dla zakładów ubezpieczeń w zakresie wymaganej wysokości środków własnych.

   Zgodnie z nową ustawą o działalności ubezpieczeniowej (art. 208), uchwaloną przez Sejm w dniu 10 kwietnia 2003 r., organ nadzoru będzie upoważniony do przeprowadzenia kontroli zakładu ubezpieczeń, a także podmiotów wykonujących czynności ubezpieczeniowe na zlecenie zakładu ubezpieczeń. Aktualnie obowiązujące przepisy ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (tekst jednolity: DzU z 1996 r. nr 11, poz. 62, z późn. zm.) nie przewidują wprost możliwości kontrolowania działalności podmiotów, którym zakład ubezpieczeń zlecił wykonywanie czynności ubezpieczeniowych. Nowa ustawa o działalności ubezpieczeniowej, zgodnie z brzmieniem jej art. 209, ustanawia także możliwość wydawania w stosunku do zakładu ubezpieczeń zaleceń w przypadku naruszania przez zakład ubezpieczeń interesów osób ubezpieczających lub ubezpieczonych. W obecnym stanie prawnym organ nadzoru nie dysponuje możliwością weryfikowania działalności zakładów ubezpieczeń pod kątem ewentualnego naruszenia interesów osób ubezpieczonych. Zgodnie bowiem z art. 83 ust. 4 aktualnej ustawy o działalności ubezpieczeniowej organ nadzoru może w drodze zalecenia nakazać zakładowi ubezpieczeń dostosowanie działalności jedynie co do przepisów prawa. Jak natomiast przewiduje ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym (art. 19), również uchwalona przez Sejm dnia 10 kwietnia 2003 r., organ nadzoru będzie mógł przeprowadzić kontrolę zakładu ubezpieczeń w zakresie korzystania przez ten zakład z usług agentów ubezpieczeniowych. Takiej możliwości wprost nie ustanawiają aktualnie obowiązujące przepisy.

   Fundusze emerytalne.

   Rządowy projekt (druk sejmowy nr 1047) zmiany ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (DzU nr 139, poz. 934, z późn. zm.) przewiduje dodanie w ustawie przepisów art. 204a-204d, w których uregulowanie znajdą zasady i tryb przeprowadzania kontroli działalności funduszu emerytalnego, towarzystwa emerytalnego, depozytariusza, a także osoby trzeciej, której fundusz lub towarzystwo powierzyło wykonywanie niektórych czynności. Rozszerzony i doprecyzowany zostanie więc w art. 204a ust. 2 krąg podmiotów kontroli przeprowadzanych przez organ nadzoru, w szczególności poprzez zaliczenie do niego osób trzecich, którym fundusz lub towarzystwo powierzyło wykonanie niektórych czynności (w aktualnym brzmieniu art. 204 ustawy mowa jest jedynie o podmiocie, któremu fundusz powierzył prowadzenie rejestru członków). Ponadto przewiduje się (art. 204a ust. 8) delegację dla ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego do wydania rozporządzenia określającego sposób i tryb przeprowadzania kontroli oraz dokumentowania jej przebiegu. Rozwiązanie to wzorowane jest na regulacjach dotyczących nadzoru nad działalnością ubezpieczeniową, gdzie funkcjonuje rozporządzenie ministra finansów z dnia 14 czerwca 1996 r. w sprawie szczegółowych zasad, zakresu i trybu przeprowadzania kontroli działalności i stanu majątkowego zakładów ubezpieczeń (DzU nr 74, poz. 353). W rozporządzeniu znajdą uregulowanie techniczne kwestie związane z przeprowadzaniem kontroli. Projekt przewiduje ponadto (propozycja dodania art. 204d) rozszerzenie przedmiotowego kryterium kontroli działalności towarzystwa oraz funduszu emerytalnego o przesłankę interesu członków funduszu. W przypadku rażącego naruszenia interesów członków funduszu, na odpowiedzialnego członka zarządu organ nadzoru będzie mógł nałożyć karę pieniężną do wysokości trzykrotnego miesięcznego wynagrodzenia członka zarządu, niezależnie od innych środków nadzorczych przewidzianych przepisami prawa.

   Podsekretarz stanu

   Andrzej Sopoćko

   Warszawa, dna 14 maja 2003 r.