IV kadencja

Interpelacja nr 68

do ministra finansów

w sprawie interpretacji art. 19 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym na przykładzie decyzji Urzędu Skarbowego w Częstochowie wobec TRW Polska spółka z o.o. w Częstochowie

   Szanowny Panie Premierze! W związku ze zgłoszonymi do mojego biura poselskiego uwagami dotyczącymi funkcjonowania ustawy o VAT i wynikającymi z niej problemami interpretacyjnymi, na przykładzie decyzji Urzędu Skarbowego w Częstochowie wobec TRW Polska, składam następującą interpelację.

   I. Przedmiot sporu

   Możliwość odliczenia podatku naliczonego VAT w przypadku importu przy użyciu procedury uproszczonej (poprzez wpis towarów do rejestru) w rozliczeniu za miesiąc dokonania wpisu do rejestru.

   II. Stan faktyczny

   TRW Polska sp. z o.o. (zwana dalej TRW lub spółką) na podstawie pozwolenia dyrektora Urzędu Celnego w Katowicach z dnia 21 sierpnia 2000 r. nr 18000-RPG-ROI-00033/2000 korzysta z uproszczeń uregulowanych przepisem art. 80 § 1 pkt 3 Kodeksu celnego w procedurze dopuszczenia do obrotu. Dopuszczenie do obrotu towarów niekrajowych następuje w drodze wpisania towarów do rejestrów prowadzonych przez spółkę.

   TRW zgodnie z § 24 rozporządzenia ministra finansów z dnia 8 marca 2001 r. w sprawie procedur uproszczonych (DzU nr 19, poz. 229) każdorazowo dokonuje powiadomienia urzędu celnego o dostarczeniu towarów do miejsca określonego w pozwoleniu. Ponadto do piątego dnia miesiąca następującego po miesiącu dopuszczenia towarów do obrotu TRW składa w urzędzie celnym zgłoszenia celne uzupełniające - karty Jednolitego Dokumentu Administracyjnego (SAD) 6, 7 i 8.

   III. Stan prawny

   Zgodnie z przepisami ustawy o VAT podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów. W myśl art. 19 ust. 3 pkt 1 ustawy obniżenie to może nastąpić nie wcześniej niż w rozliczeniu za miesiąc, w którym podatnik otrzymał dokument celny, i nie później niż w rozliczeniu za miesiąc następny. Ani przepisy ustawy o VAT, ani Kodeks celny nie definiują pojęcia ˝dokument celny˝. TRW uznała, że chodzi tu o jakikolwiek dokument potwierdzający objęcie danego towaru określoną procedurą celną, na podstawie którego możliwe jest określenie cła i podatku VAT od importu. Dokumentem takim niewątpliwie jest prowadzony przez spółkę rejestr towarów z dokonywanymi w nim wpisami.

   W związku z powyższym do maja 2001 r. spółka dokonywała odliczenia podatku naliczonego w rozliczeniu za miesiąc, w którym dokonano wpisu do rejestru, a przed otrzymaniem zgłoszenia uzupełniającego.

   IV. Postępowanie kontrolne.

   W dniach od 7 do 9 marca 2001 r. Drugi Urząd Skarbowy w Częstochowie przeprowadził na podstawie upoważnienia nr DUS-KPD-533/538/01 kontrolę podatkową w zakresie rozliczeń z budżetem należności podatkowych z tytułu podatku VAT za syczeń 2001 r. W toku przedmiotowej kontroli nie zakwestionowano przyjętej przez TRW z punktu widzenia art. 19 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT zasady obniżania podatku należnego. Stwierdzając, że ˝spółka odliczyła podatek naliczony zgodnie z art. 19 ust. 3 i 3a ustawy o VAT, tj. posiadała dokumenty SAD-8, a zakupiony towar w styczniu 2001 r. został przyjęty do magazynu˝, utwierdzono spółkę w przekonaniu, że postępuje zgodnie z przepisami prawa.

   Następnie przeprowadzono kolejną kontrolę w zakresie prawidłowości rozliczeń z budżetem państwa należności podatkowych z tytułu podatku VAT za listopad i grudzień 2000 r. Tym razem pracownicy Drugiego Urzędu Skarbowego w Częstochowie zakwestionowali prawo spółki do dokonania odliczeń podatku naliczonego w rozliczeniu za miesiąc, w którym dokonano wpisu do rejestru towarów. Uznano, iż dokumentem, o którym mowa w art. 19 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT, może być tylko dokument celny uzupełniający SAD karta 8, a zatem podatnik może dokonać obniżenia kwoty podatku należnego najwcześniej w rozliczeniu za miesiąc, w którym otrzymał dokument SAD karta 8.

   Zdaniem Drugiego Urzędu Skarbowego w Częstochowie, mimo iż dokonanie wpisu towarów do rejestrów prowadzonych przez osobę posiadającą zezwolenie na stosowanie procedury uproszczonej ma tę samą moc co przyjęcie zgłoszenia celnego przez organ celny, to jednak tylko dokument SAD karta 8 zgłoszenia celnego uzupełniającego jest dokumentem uprawniającym podatnika do odliczenia podatku naliczonego, gdyż jest to jedyny dokument otrzymywany przez TRW od organu celnego. W związku z tym uznano, iż TRW dokonywało odliczenia przedwcześnie (o miesiąc za wcześnie), a w konsekwencji skorygowano rozliczenie poprzez usunięcie podatku naliczonego, jak również określono sankcję w wysokości 30% kwoty ˝zawyżonego odliczenia˝.

   V. Stanowisko spółki.

   Nie ulega wątpliwości, iż wpis do rejestru towarów potwierdza wszelkie prawa i obowiązki wynikające z prawa celnego. Potwierdza fakt zwolnienia towarów, objęcia ich procedurą dopuszczenia do obrotu, a zatem powstania długu celnego i obowiązku podatkowego w podatku VAT. Pozwala na rekonstrukcję podstawy opodatkowania podatkiem VAT z tytułu importu konkretnych towarów.

   Nie ulega także wątpliwości, iż zgłoszenie uzupełniające ma w myśl przepisów prawa celnego jedynie charakter dodatkowy. Zgodnie z art. 80 § 5 Kodeksu celnego ˝zgłoszenie uzupełniające stanowi jeden niepodzielny akt ze zgłoszeniami celnymi uproszczonymi˝, w tym z wpisem do rejestru, co oznacza, iż zgłoszenie uzupełniające nie stanowi odrębnej czynności rodzącej dalsze konsekwencje prawne. Tenże przepis przewiduje, iż zgłoszenie to ˝nabiera mocy prawnej z dniem przyjęcia zgłoszeń celnych uproszczonych˝, a zatem z chwilą wpisu do rejestru. Co więcej, przepis art. 80 § 5 Kodeksu celnego stwierdza, iż ˝wpisanie do rejestrów ma tę samą moc prawną co przyjęcie zgłoszenia celnego, o którym mowa w art. 64˝. Zaniechanie złożenia zgłoszenia uzupełniającego nie rodzi żadnych skutków prawnych. Niezależnie od tego, czy zostanie ono złożone w urzędzie celnym, czy nie, towar zostanie objęty procedurą dopuszczenia do obrotu, powstanie dług celny, zostanie określona kwota wynikająca z długu celnego, powstanie obowiązek podatkowy w podatku VAT z tytułu importu towarów, nastąpi zwolnienie towaru. Wszystkie ww. skutki prawne związane są bowiem z dokonaniem wpisu do rejestru, a nie ze złożeniem zgłoszenia uzupełniającego.

   Już w chwili dokonania wpisu powstają nie tylko skutki, które prawo celne wiąże ze złożeniem zgłoszenia, ale także następuje wejście w posiadanie dokumentu, czyli dowodu praw i obowiązków wynikających z prawa celnego oraz wszystkich istotnych dla wymiaru należności celnych i podatkowych okoliczności.

   Przepisy nie definiują pojęcia ˝otrzymanie dokumentu˝. W orzecznictwie NSA otrzymanie utożsamiane jest z wejściem w fizyczny kontakt z dokumentem (np. wyrok z 2 lipca 1997 r. S.A./Lu 2515/95; podobnie w wyroku z 4 lutego 1998 r., I S.A./Lu 12/97 oraz z dnia 26 kwietnia 2000 r., I SA/Lu 173/99) czy też znalezieniem się w posiadaniu dokumentu (wyrok NSA z 2 lutego 2000 r. I SA/Wr 576/98).

   W świetle przedstawionego orzecznictwa spółka uznała, iż otrzymanie dokumentu celnego w rozumieniu przepisu art. 19 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT należy rozumieć jako wejście w posiadanie tego dokumentu. Z uwagi na fakt, iż zgodnie z orzecznictwem NSA przesłanką odliczenia podatku naliczonego jest faktyczne władanie dokumentem celnym, spółka uznała, iż może dokonać obniżenia kwoty podatku należnego już w rozliczeniu za miesiąc, w którym dokonała wpisu do rejestru niezależnie od tego, czy otrzymała już od urzędu celnego, mające charakter jedynie uzupełniający, zgłoszenie uzupełniające karta SAD 8.

   VI. Konsekwencje prawne i ekonomiczne utrzymania w mocy zaskarżonych decyzji.

   Wprowadzenie uproszczonych procedur celnych miało na celu ułatwienie prowadzenia działalności polskim przedsiębiorcom dokonującym obrotu towarowego z zagranicą na znaczną skalę. Miało przede wszystkim przyczynić się do ograniczenia formalności niezbędnych do objęcia towarów procedurą celną i skrócenia czasu niezbędnego do wypełnienia tych formalności w odniesieniu do podmiotów, które swoją wcześniejszą działalnością dają rękojmię właściwego wywiązywania się z obowiązków nałożonych przez przepisy celne i podatkowe. W założeniach miało również ułatwić rozliczanie i regulowanie obciążeń celnych i podatkowych wynikających z obrotu z zagranicą.

   W przedmiotowym stanie faktycznym sposób, w jaki Drugi Urząd Skarbowy w Częstochowie stosuje przepisy ustawy o VAT dotyczące możliwości odliczania podatku VAT od importu towarów, sprawia, iż korzystanie z uproszczonych procedur celnych nie tylko nie ułatwiło TRW prowadzenia działalności, ale dodatkowo naraża spółkę na negatywne konsekwencje podatkowe, co niewątpliwie sprzeczne jest z intencją ustawodawcy.

   Spółka, odliczając podatek naliczony w rozliczeniu za miesiąc, w którym dokonano wpisu do rejestru, a nie za miesiąc, w którym otrzymała zgłoszenie uzupełniające - karta SAD 8 - działała w przekonaniu, iż postępuje zgodnie z obowiązującym prawem podatkowym. W przekonaniu tym utwierdzili spółkę pracownicy Drugiego Urzędu Skarbowego w Częstochowie podczas rejestru, gdy tymczasem dokumenty SAD-8 otrzymywała z urzędu celnego w miesiącu następnym. Brak legalnej definicji pojęcia ˝dokument celny˝ oraz momentu jego ˝otrzymania˝ stworzył możliwość dokonania różnych interpretacji przepisu art. 19 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT. Czy z uwagi na wątpliwości związane z interpretacją powołanego przepisu organy podatkowe, rozstrzygając w przedmiotowej sprawie, nie powinny wziąć pod uwagę wypracowanej w orzecznictwie NSA zasady interpretowania wątpliwości na korzyść podatnika?

   W wyroku z dnia 18 czerwca 1996 r. NSA orzekł: ˝w konstytucyjnym państwie prawa podatnik jako obywatel nie może zostać skutecznie prawnie zobowiązany do ponoszenia negatywnych skutków niedoskonałości prawodawczych czy też ułomności techniki legislacyjnej, a nadto nie można na niego przerzucać rozwiązania wątpliwości co do brzmienia prawa jak i jego stosowania, jeżeli obiektywnie rzecz biorąc, wątpliwości te istnieją tak dla obywateli, jak i organów państwowych˝.

   Wydając zaskarżoną decyzję, Drugi Urząd Skarbowy nie uwzględnił wątpliwości pojawiających się przy interpretacji przepisu art. 19 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT, mimo iż sam wcześniej zgodził się z interpretacją spółki, utwierdzając ją w przekonaniu, że działa ona zgodnie z przepisami prawa. Działanie takie sprzeczne jest z wynikającą z art. 121 § 1 Ordynacji podatkowej zasadą prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych.

   Jako poseł z regionu, w którym działa TRW Polska, nie mogę też nie zwrócić uwagi na fakt, iż decyzja organów podatkowych pociąga za sobą daleko idące skutki gospodarcze. Utrzymanie w mocy zaskarżonej decyzji Drugiego Urzędu Skarbowego w Częstochowie, a w konsekwencji konieczność zapłacenia przez spółkę wynikających z decyzji należności na rzecz skarbu państwa w sposób znaczący wpłynie na dalsze funkcjonowanie TRW. Nieprzewidziane obciążenie finansowe, jakim jest zapłata należności wynikających z zaskarżonych decyzji, zakłóci funkcjonowanie i dalszy rozwój firmy, zmuszając zarząd TRW do podjęcia krótkoterminowej strategii finansowej, polegającej na ograniczeniu planowanych inwestycji lub zaciągnięciu dodatkowych kredytów na pokrycie przedmiotowych zobowiązań podatkowych oraz ograniczeniu kosztów poprzez m.in. ograniczenie zatrudnienia czy planowanych inwestycji.

   Takie decyzje mogą negatywnie odbić się nie tylko na interesach spółki, ale również na rynku pracy miasta Częstochowy, gdzie TRW Polska, zatrudniająca ponad 2000 pracowników, jest jednym z największych pracodawców.

   Szanowny Panie Premierze! Interpelując w powyższej sprawie, proszę o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

   1. Czy Spółka TRW Polska w swoim działaniu naruszyła obowiązki wynikające z funkcjonowania ustawy o podatku VAT?

   2. Czy w wyniku interpretacji przepisów ww. ustawy przez Spółkę TRW Polska budżet państwa poniósł straty z tytułu należnych mu zobowiązań?

   3. Czy Urząd Skarbowy w Częstochowie, nakładając sankcje na TRW Polska sp. z o.o. w Częstochowie, podjął prawidłową decyzję, mając również na uwadze wcześniejsze swoje kontrole, w których nie stwierdził nieprawidłowości?

   4. Czy Ministerstwo Finansów dokona ścisłych interpretacji zapisów ustawy budzących kontrowersje?

   Z poważaniem

   Poseł Jacek Kasprzyk

   Warszawa, dnia 13 listopada 2001 r.