IV kadencja
Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Skarbu Państwa - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 5203
w sprawie budowy mogilnika na składowanie stłuczki rtęci w Woli Cichej
Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację poselską Pana Marka Kuchcińskiego z dnia 14.10.2003 r. skierowaną do Ministra Skarbu Państwa w sprawie budowy mogilnika na stłuczkę szklaną zanieczyszczoną rtęcią w Woli Cichej uprzejmie informuję, co następuje.
Likwidacja przedsiębiorstwa państwowego pn. RZLW ˝Polam - Rzeszów˝, dla którego organem założycielskim jest Minister Skarbu Państwa, rozpoczęła się 23 listopada 1989 r., a jej likwidatorem od 1 stycznia 1996 r. jest Agencja Rozwoju Przemysłu SA w Warszawie.
Działania Likwidatora mają doprowadzić do:
- usunięcia skutków działalności produkcyjnej (szkodliwej dla środowiska) poprzez: uregulowanie zobowiązań z tytułu zasądzonych świadczeń pieniężnych osobom poszkodowanym oraz zabezpieczenie miejsc składowania odpadu produkcyjnego w postaci stłuczki szklanej zanieczyszczonej rtęcią;
- likwidacji przedsiębiorstwa zgodnie z przepisami ustawy o przedsiębiorstwach państwowych.
Przygotowany w trakcie likwidacji przedsiębiorstwa plan bezpiecznego składowania odpadów oraz rekultywacji zanieczyszczonych terenów - zgodnie z decyzją Wojewody Rzeszowskiego z marca 1994 r. - został częściowo zrealizowany. Do całkowitego zakończenia praca objętych ww. decyzją administracyjną pozostaje:
1) usunięcie zanieczyszczonej stłuczki szklanej z 12 miejsc i złożenie jej w kontrolowanym składowisku (mogilniku);
2) wykonanie prac budowlanych i zabezpieczających środowisko.
Likwidowane przedsiębiorstwo jako inwestor dysponuje pozwoleniem na budowę mogilnika w miejscowości Wola Cicha wraz z przedsięwzięciami towarzyszącymi, ważnym do 10 czerwca 2004 r., a realizacja inwestycji pozwoli na zakończenie procesu likwidacji. Po zakończeniu likwidacji przedsiębiorstw obowiązek monitoringu i ogólnego nadzoru nad mogilnikiem przejęłaby Gmina Głogów Małopolski, zgodnie z zawartym w 1999 r. porozumieniem.
Z uwagi ma brak majątku i środków własnych przedsiębiorstwa realizacja podanych wyżej celów prowadzonego procesu wymaga pozyskania finansowania ze źródeł zewnętrznych. Należy przy tym zaznaczyć, że ARP SA, wykonując usługę prowadzenia procesu likwidacji przedsiębiorstwa, nie ma podstaw do angażowania własnych środków w zamierzone przedsięwzięcie inwestycyjne. Przygotowany przez ARP SA program likwidacji zakłada finansowanie wydatków środkami: Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - koszty o charakterze proekologicznym - oraz Funduszu Skarbu Państwa - pozostałe koszty. Obecnie prowadzone są prace nad pozyskaniem finansowania z tych właśnie źródeł. Ministerstwo Skarbu Państwa, rozumiejąc wagę i trudności, z jakimi boryka się ARP SA, podejmowało od roku 2002 próby doprowadzenia do porozumienia z NFOŚiGW w sprawie finansowania przedmiotowej inwestycji. Do NFOŚiGW przesłano harmonogram rzeczowo-finansowy postępowania likwidacyjnego i projekty porozumienia o wspólnym finansowaniu z sugestią przyszłych spotkań w celu podpisania porozumienia. W odpowiedzi uzyskano informację, iż podstawą do zajęcia stanowiska przez NFOŚiGW jest formalny wniosek o finansowanie zgodny z procedurami. Taki wniosek został złożony przez ARP SA (likwidatora) w kwietniu 2003 r. W lipcu 2003 r. przyszło powiadomienie, iż wniosek ten został umieszczony na liście rankingowej rezerwowej z uwagi na wyczerpanie środków planowanych na dofinansowanie w formie dotacji w 2003 r. z dziedziny ochrony ziemi. Jednakże we wrześniu 2003 roku NFOŚiGW zmienił koncepcję utylizacji odpadów z budowy mogilnika na metodę termicznego unieszkodliwiania odpadów. Fundusz zadeklarował przy tym pokrycie w 50% kosztów utylizacji tych odpadów drogą termiczną. Również przedstawiciel Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zadeklarował poparcie finansowe przy zmianie koncepcji utylizacji odpadów. Jednakże z informacji uzyskanej od ARP SA w październiku tego roku wynika, iż firmy krajowe nie posiadają technicznych możliwości utylizacji odpadów, które są w dużym stopniu zanieczyszczone ziemią. Tak więc Fundusz po zapoznaniu się w październiku z ˝Ekspertyzą techniczno-technologiczną wariantów unieszkodliwiania odpadów zawierających rtęć, zgromadzonych w wyniku działalności RZLW ˝Polam-Rzeszów˝ w Pogwizdowie Nowym˝ wycofał się z propozycji metody termicznej prezentowanej we wrześniu 2003 r., oczekując aktualnych danych co do rzeczywistego składu odpadów, które będą stanowić podstawę jego stanowiska zgodnie z wymogami Dyrektyw Unii Europejskiej. Należy zauważyć, że Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie opracował program badawczy, obejmujący ocenę zawartości rtęci w stłuczce i zanieczyszczonej ziemi oraz określenie aktualnej zawartości stłuczki rtęciowej i zanieczyszczonego rtęcią gruntu. W chwili obecnej Inspektorat nie posiada jednak środków własnych na pokrycie kosztów oszacowania aktualnej skali zagrożeń środowiska gruntowo-wodnego wraz z uwzględnieniem kosztów opracowania niezbędnej dokumentacji. W związku z powyższym Wojewoda Podkarpacki, który w pełni popiera program badawczy Inspektoratu, zwrócił się pismem z dnia 29.10.2003 r. do NFOŚiGW z prośbą o dofinansowanie badań.
Likwidacja odpadów poprodukcyjnych i ochrona środowiska jest głównym zadaniem NFOŚiGW i to Fundusz powinien zabiegać o jak najszybsze uwolnienie terenów skażonych zanieczyszczeniem. Tymczasem z uwagi na to, iż deklarowane dofinansowanie ze strony NFOŚiGW pozbawione jest konkretów, prace dotyczące budowy przedmiotowego mogilnika są ciągle wstrzymywane. Należy zauważyć, iż dzięki przychylności i zaangażowaniu władz Gminy Głogów Małopolski lokalizacja inwestycji jest zgodna z zapisami MPZP i została zaakceptowana przez społeczność lokalną. Przyjęte rozwiązanie techniczne ma wydaną i jeszcze ważną decyzję udzielającą pozwolenia na budowę. Planowany czas realizacji inwestycji, określony w projekcie na 6 miesięcy, pozwala na szybkie i skuteczne wyeliminowanie istniejących zagrożeń środowiskowych. Ponadto z wykonanych ekspertyz wynika, że rozwiązanie w postaci budowy mogilnika zapewnia bezpieczne dla środowiska składowanie tak specyficznego odpadu, jakim jest stłuczka szklana z zawartością rtęci, i jest zgodne z obecnie obowiązującymi (a także planowanymi do wprowadzenia) przepisami w tym zakresie. Stwierdzić zatem należy, że realizacja inwestycji jest możliwa, zależy jednak od zapewnienia wspólnego finansowania przez Skarb Państwa w zakresie przeprowadzenia i zakończenia postępowania likwidacyjnego, co Skarb Państwa czyni oraz od NFOŚiGW w zakresie ochrony środowiska, co do którego brak jest jednoznacznego stanowiska.
Z wyrazami szacunku
Podsekretarz stanu
Tadeusz Soroka
Warszawa, dnia 8 grudnia 2003 r.