III kadencja
Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Gospodarki - z upoważnienia ministra -
na zapytanie nr 3982
w sprawie realizacji porozumienia międzyrządowego pomiędzy Polską i Ukrainą dotyczącego udogodnień we wzajemnej współpracy gospodarczej
Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na zapytanie posłów na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Wiesława Ciesielskiego i Władysława Stępnia w sprawie realizacji porozumienia rządowego pomiędzy Polską i Ukrainą dotyczącego udogodnień we wzajemnej współpracy gospodarczej, uwzględniając materiały nadesłane z resortów i urzędów centralnych, uprzejmie informuję, co następuje:
1. Stosunki gospodarcze między Polską i Ukrainą reguluje baza traktatowo-prawna obejmująca umowy międzyrządowe określające podstawowe kwestie związane ze współpracą gospodarczą, ochroną inwestycji i unikaniem podwójnego opodatkowania oraz szereg umów międzyresortowych regulujących kwestie szczegółowe.
Kierując się art. 8 umowy między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Ukrainy o handlu i współpracy gospodarczej z dnia 12 stycznia 1993 r. minister współpracy gospodarczej z zagranicą RP i minister stosunków gospodarczych z zagranicą Ukrainy podpisali w 1993 r. protokół, w którym uzgodnili zasady działalności Polsko-Ukraińskiej Komisji Mieszanej ds. Handlu i Współpracy Gospodarczej. Komisji mieszanej przewodniczą premierzy obu krajów.
W dniach 26-27 października 2000 r. w Warszawie odbyło się VI posiedzenie Polsko-Ukraińskiej Komisji Mieszanej ds. Handlu i Współpracy Gospodarczej. Obrady poprzedzone były konsultacjami grupy ekspertów obydwu krajów oraz wszechstronną analizą informacji, wniosków i propozycji, jakie napłynęły od resortów, urzędów centralnych, organizacji finansowych i podmiotów gospodarczych. VI posiedzenie Komisji Mieszanej zakończyło się podpisaniem przez premiera rządu Rzeczypospolitej Polskiej pana Jerzego Buzka i premiera rządu Ukrainy pana Wiktora Juszczenkę protokołu. Jego treść odnosi się do najważniejszych obszarów polsko-ukraińskiej współpracy gospodarczej, formułuje oceny realizacji przyjętych programów i ustaleń oraz określa zadania, których podjęcie sprzyjać będzie rozwijaniu naszego strategicznego partnerstwa z Ukrainą.
W zakresie usuwania barier w handlu zagranicznym skonkretyzowano zadania, których wykonanie doprowadzi do zawarcia porozumienia między Polskim Centrum Badań i Certyfikacji a Państwowym Komitetem Standaryzacji, Metrologii i Certyfikacji Ukrainy o wzajemnym uznawaniu certyfikatów i wyników z badań na poziomie jednostek certyfikujących wyrobów przemysłowych, oraz zobowiązano odpowiednie organy do wprowadzenia praktyki wzajemnych konsultacji poprzedzających stosowanie środków ochronnych.
W obszarze paliwowo-energetycznym podjęto decyzję o powołaniu wspólnej grupy ekspertów ds. dywersyfikacji dostaw nośników energetycznych oraz zalecono przyśpieszenie zakończenia prac przez polsko-ukraińską grupę ekspertów studium wykonalności projektu II etapu ropociągu Odessa-Brody-Gdańsk. Określono także działania związane z włączeniem Ukrainy do międzynarodowej współpracy energetycznej.
Dostawy polskiego węgla na potrzeby energetyki ukraińskiej wymagają wypracowania zasad finansowania, gwarancji kredytowych oraz sprawnej organizacji przewozów.
Współpraca przemysłowo-inwestycyjna została uznana za szczególnie ważną i wymagającą wsparcia władz centralnych i regionalnych. Przykłady działalności inwestycyjnej polskich firm i kooperacji potwierdzają występowanie licznych trudności natury finansowej i administracyjnej. Biorąc pod uwagę znaczenie tego obszaru dla polsko-ukraińskiej współpracy gospodarczej, komisja zaleciła ministrom gospodarki powołanie zespołu ds. polsko-ukraińskiej współpracy inwestycyjnej, którego zadaniem będzie monitorowanie realizacji wspólnych projektów i programów, wypracowywanie propozycji w zakresie rozwiązań prawno-organizacyjnych i tworzenia mechanizmów ekonomicznego stymulowania działalności inwestycyjnej.
W dziedzinie transportu komisja zaleciła m.in. wykonanie ustaleń określonych w memorandum w sprawie działań na rzecz utworzenia polsko-ukraińskiego korytarza transportowego Morze Bałtyckie-Morze Czarne, podjęcie prac zmierzających do modernizacji linii kolejowej w III korytarzu transportowym Berlin-Drezno-Wrocław-Przemyśl-Lwów-Kijów, wspólne opracowanie planu rozwoju infrastruktury drogowej łączącej Polskę i Ukrainę. Komisja zaakceptowała także stanowisko ministerstw transportu obu krajów w sprawie przygotowania nowej umowy o komunikacji kolejowej przez granicę państwową.
Rozwijając współpracę bankowo-finansową, strona ukraińska wykorzysta polskie doświadczenia w zakresie budowania systemu ubezpieczeń kredytów eksportowych. Komisja zwróciła uwagę na potrzebę szybkiego zakończenia przez stronę ukraińską procedur ratyfikacyjnych porozumienia o współpracy kredytowej oraz zaleciła rozwiązanie problemów związanych ze spłatą kredytów udzielonych przez polskie banki i ubezpieczonych w KUKE pod gwarancje administracji obwodowych Charkowa i Ługańska.
Ponadto wiele uwagi komisja poświęciła problemom współpracy transgranicznej i międzyregionalnej, działalności promocyjnej, współpracy w dziedzinie rolnictwa, współdziałania służb celnych i granicznych.
Doceniając znaczenie strategicznego partnerstwa, rząd przyjął na początku ubiegłego roku założenia polskiej polityki wobec Ukrainy. W marcu 2000 r. została podpisana deklaracja dotycząca udzielenia przez Polskę pomocy eksperckiej i szkoleniowej dla przeprowadzanych reform administracyjno-gospodarczych na Ukrainę.
Na forum międzynarodowym Polska udziela poparcia procesowi akcesji Ukrainy do Światowej Organizacji Handlu. Prowadzone są dwustronne konsultacje w sprawach rozwiązań systemowych dotyczących warunków dostępu do rynku towarów i usług oraz na temat poziomu stawek ukraińskiej taryfy celnej. Członkostwo Ukrainy w WTO w sposób istotny przyczyni się do stabilizacji warunków handlu oraz stosowania zasad obowiązujących w praktyce międzynarodowej.
2. Dynamika obrotów towarowych z Ukrainą na przestrzeni lat 1992-1997 przewyższała dynamikę obrotów Polski ogółem. W latach 1992-1997 wzajemne obroty handlowe wzrosły niemal 6-krotnie i osiągnęły w roku 1997 wartość 1622 mln USD przy dodatnim dla Polski saldzie wynoszącym 791 mln USD.
W drugiej połowie 1998 r., szczególnie w okresie wrzesień-listopad, nastąpiło głębokie załamanie polskiego eksportu (o 40-45%). Oznaczało to spadek obrotów w stosunku do roku 1997 o 10%, polskiego eksportu zaś o ponad 11%, importu o 9,2%. Niekorzystne tendencje spadkowe utrzymywały się również w roku 1999. Od początku 2000 r. odnotowujemy systematyczny wzrost wzajemnych obrotów.
Polsko-ukraińska wymiana towarowa w latach 1992-2000:
Rok Eksport Import Obroty Saldo mln USD dynamika mln USD dynamika mln USD dynamika 1992 161,6 100,0 123,8 100,0 275,4 100,0 37,8 1993 187,5 116,0 201,1 162,4 388,6 141,1 71,5 1994 280,4 149,5 204,9 101,9 485,3 124,9 75,5 1995 742,6 264,8 290,8 141,9 1033,4 212,9 451,8 1996 977,8 131,6 418,5 144,3 1396,3 135,2 559,3 1997 1206,8 123,4 415,5 99,3 1622,3 116,2 791,3 1998 1086,4 89,9 377,2 90,8 1462,3 90,1 +709,2 1999 702,2 64,6 338,4 89,7 1040,6 71,1 +363,8 2000 798,2 113,5 475,4 140,4 1273,6 122,4 +322,8 W roku ubiegłym obroty wyniosły 1273,6 mln USD, co oznaczało wzrost w stosunku do roku 1999 o 22,4%. W obrotach Polska nadal osiągała dodatnie saldo +322,9 mln USD, jednakże jako wartość stopniowo maleje (w stosunku do roku 1999 zmniejszyła się o 42 mln USD).
Struktura obrotów w 2000 r. w podstawowych grupach towarowych:
Grupy
towarowe2000 rok
w mln USDStruktura
w %Dynamika
1999 = 100Eksport Import Eksport Import Eksport Import Artykuły rolno-spożywcze 123,1 21,7 15,4 4,6 90,6 183,9 Produkty mineralne 50,9 261,4 6,4 55,0 217,5 132,2 Wyroby przemysłu
chemicznego167,6 55,8 21,0 11,7 101,2 189,2 Materiały i wyroby
włókiennicze oraz obuwie113,2 7,8 14,2 1,6 134,4 156,0 Drewno, papier i tektura 63,5 16,5 8,0 3,5 96,1 124,1 Metale nieszlachetne 67,3 96,9 8,4 20,4 134,9 142,9 Wyroby przemysłu
elektromaszynowego122,0 11,2 15,3 2,4 144,2 113,1 Meble i artykuły
oświetleniowe70,2 1,2 8,8 0,3 92,6 85,7 Wyroby z kamienia,
gipsu i cementu19,5 2,0 2,4 0,4 125,0 166,7 W 2000 r. Ukraina była dla Polski dwunastym rynkiem zbytu i zajmowała odpowiednio 21. pozycję w imporcie.
Struktura polskiego eksportu do Ukrainy była rozproszona i główne miejsce zajmowały wyroby przemysłu chemicznego - 21,0%, w tym produkty przemysłu chemicznego - 10,9% i tworzywa sztuczne, kauczuk - 10,1%. Artykuły rolno-spożywcze stanowiły łącznie 15,4% polskiego eksportu na rynek ukraiński.
Według danych za 4 miesiące br. w porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego dynamika polskiego eksportu wyniosła 115,3% importu natomiast 87,4%. Obroty osiągnęły wartość 412,3 mln USD, w tym eksport 262,3 mln USD, import 150 mln USD.
3. Biorąc pod uwagę konieczność intensyfikacji wzajemnych obrotów handlowych między Polską i Ukrainą oraz atrakcyjność dla polskich eksporterów rynku ukraińskiego, a także mając na względzie podniesienie bezpieczeństwa transakcji zawieranych między polskimi i ukraińskimi partnerami, podpisano w dniu 23 maja 1998 r. porozumienie o współpracy kredytowej. Porozumienie to zakładało, iż udzielane przez polskie banki komercyjne w ramach tego porozumienia kredyty komercyjne ubezpieczone będą w Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych Spółka Akcyjna w ramach gwarantowanych przez skarb państwa ubezpieczeń kontraktów eksportowych. Rząd Ukrainy będzie gwarantował ich spłatę. Na początek zakładano udzielanie kredytów w wysokości 20 mln ECU. Kredyty te przeznaczone byłyby na finansowanie polskiego eksportu na Ukrainę.
Powyższe porozumienie zostało przyjęte przez Radę Ministrów RP w dniu 4 sierpnia 1998 r. Niestety, po stronie ukraińskiej nie zostało ono ratyfikowane i, co za tym idzie, nie może wejść w życie mimo wielokrotnie składanych deklaracji o jego znaczeniu dla rozwoju współpracy gospodarczej między naszymi krajami.
Jednocześnie od 1996 r. Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych (KUKE SA) prowadzi ubezpieczenia kontraktów realizowanych na rynku ukraińskim przez polskich eksporterów na warunkach kredytu krótkoterminowego od ryzyka politycznego i katastrofalnego, a także ryzyka niehandlowego w ramach gwarantowanych przez skarb państwa ubezpieczeń kontraktów eksportowych. Natomiast ubezpieczenie krótkoterminowego ryzyka handlowego, tj. ryzyka związanego z realizacją kontraktów eksportowych z ukraińskimi kontrahentami prywatnymi, korporacja prowadzi na rachunek własny.
Dotychczasowe zaangażowanie KUKE SA z tytułu zawartych umów ubezpieczenia kontraktów eksportowych z kontrahentami z Ukrainy, realizowanych w kredycie powyżej jednego roku, wynosi ok. 55,9 mln USD.
Niestety występują zaległości w regulowaniu zobowiązań z tytułu kredytów eksportowych udzielonych przez polskie banki podmiotom ukraińskim pod gwarancje administracji obwodowych. Spowodowało to konieczność wypłaty odszkodowań przez KUKE SA.
4. Koordynacją współpracy transgranicznej zajmuje się powołana Polsko-Ukraińska Międzyrządowa Rada Koordynacyjna ds. Współpracy Międzyregionalnej. Jej działania zorientowane są na rozwój współpracy regionów przygranicznych i mają na celu niwelowanie wszelkich trudności pojawiających się we współpracy między naszymi państwami. Rada tworzy forum dla podejmowania problemów związanych ze współpracą transgraniczną i międzyregionalną, prowadzoną głównie przez władze lokalne i regionalne. Po polskiej stronie rada jest jednocześnie łącznikiem między władzami samorządowymi i regionalnymi a administracją rządową. Od stycznia 1999 r. przewodniczącymi podkomisji ds. współpracy międzyregionalnej zostali mianowani marszałkowie samorządowych województw, natomiast wojewodowie weszli w skład rady.
Niestety, pomimo stworzenia podstaw instytucjonalnych (Rada Koordynacyjna została utworzona na podstawie porozumienia między rządem RP i rządem Ukrainy o współpracy międzyregionalnej z dnia 24 maja 1993 r., a dodatkowo współpracę transgraniczną i regionalną reguluje traktat między RP i Ukrainą o dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach i współpracy z dnia 18 maja 1992 r.), do tej pory odbyło się zaledwie jedno jej posiedzenie w 1996 r. w Zamościu. (Statut rady przewiduje rokroczne spotkania, organizowane przemiennie na terytorium każdego z państw). Oczekujemy propozycji strony ukraińskiej w sprawie zorganizowania II posiedzenia rady. Problematyką tą zajmowała się Polsko-Ukraińska Komisja Mieszana na swoim VI posiedzeniu. Tematyka powyższa była też przedmiotem wielu rozmów i konsultacji na różnych szczeblach.
Biorąc pod uwagę dynamiczny rozwój stosunków polsko-ukraińskich, w lutym 2000 r. strona polska zaproponowała rozszerzenie składu rady o przedstawicieli administracji samorządowej, utworzenie komisji ds. planowania przestrzennego oraz komisji ds. przejść granicznych i infrastruktury. Polska część rady spotyka się regularnie, stwarzając tym samym możliwość zaprezentowania problemów i wypracowania wniosków odnoszących się do współpracy międzyregionalnej, która w ostatnim okresie rozwija się dynamicznie na poziomie województw, zwłaszcza lubelskiego i podkarpackiego.
Od października 2000 r. przewodniczącym polskiej części rady jest pan A. Podolski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji. W maju 2001 r. na przewodniczącego ukraińskiej części rady został powołany pan Igor Charczenko, wiceminister spraw zagranicznych Ukrainy.
5. Współpraca polskich i ukraińskich służb celnych odbywa się na podstawie porozumień zawartych przez właściwe polskie urzędy celne z odpowiednimi urzędami po stronie ukraińskiej. W porozumieniach tych ustalono sposób wymiany informacji dotyczącej przemytu narkotyków, broni, materiałów wybuchowych i promieniotwórczych, a także związanych z ich przemytem dokumentów. Co zaś tyczy przyspieszenia odpraw podróżnych i środków transportu, uzgodniono, że zmiana służb celnych po obu stronach granicy odbywać się będzie o tej samej porze, odprawa pojazdów samochodowych wykonywana będzie w sposób rytmiczny i ciągły. Obie służby wymieniać będą między sobą ewidencje samochodowych środków przewozowych, co umożliwi stwierdzenie konkretnego wwozu i wywozu towarów przez granicę. Jeśli chodzi o eliminowanie oszustw celnych polegających na zaniżaniu wartości faktury i innych, ustalono, że w czasie dokonywania odprawy celnej w wozie z Ukrainy dokumenty będą stemplowane i spisane w sposób uniemożliwiający ich podmienienie.
W dniu 25 czerwca 2001 r. została podpisana umowa między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Gabinetem Ministrów Ukrainy o współpracy przy dokonywaniu kontroli osób, towarów i środków transportu przekraczających polsko-ukraińską granicę państwową, co z pewnością wpłynie na poprawę warunków odpraw celnych i granicznych.
Ministerstwo Gospodarki podejmuje wiele działań, by problemy, bariery i ograniczenia występujące w polsko-ukraińskiej współpracy gospodarczej były rozwiązywane i niwelowane. Tylko w ostatnim okresie stanowiły one przedmiot konsultacji i rozmów na różnych szczeblach. VI posiedzenie Polsko-Ukraińskiej Komisji Mieszanej, Szczyt Gospodarczy w Dniepropietrowsku oraz wizyta robocza pana Janusza Steinhoffa wiceprezesa Rady Ministrów, ministra gospodarki RP w dniu 29 czerwca br. w Kijowie to przykłady podejmowanych inicjatyw.
Ostatnia wizyta wicepremiera Janusza Steinhoffa i przeprowadzone rozmowy z prezydentem Ukrainy L. Kuczmą, premierem rządu A. Kinachem, wicepremierami O. Dubyną i W. Rogowym pozwoliła zaprezentować polskie stanowisko m.in. w takich kwestiach, jak:
- przyśpieszenie prac nad przygotowaniem i podpisaniem porozumień w sprawie wzajemnego uznawania certyfikatów;
- podpisanie dokumentu w sprawie współdziałania w zakresie postępowań ochronnych;
- zaktywizowanie współpracy inwestycyjnej i kooperacji produkcyjnej;
- pilne uregulowanie problemów dotyczących stosowania przez stronę ukraińską sankcji wobec polskich przedsiębiorstw;
- ratyfikowanie przez stronę ukraińską porozumienia kredytowego i tym samym uruchomienie finansowego instrumentu wspierającego wymianę handlową i współpracę inwestycyjną;
- współdziałanie w zakresie zwalczania patologii na granicy;
- promocja i wspieranie wymiany handlowej oraz innych form współpracy gospodarczej, w szczególności w odniesieniu do małych i średnich przedsiębiorstw;
- rozwój współpracy międzyregionalnej oraz na szczeblu samorządu gospodarczego.
W powyższych i innych tematach strona polska zgłosiła wiele propozycji i projektów. Zaakceptowanie i przyjęcie ich przez stronę ukraińską wpłynie na rozwiązanie wielu problemów, a tym samym stworzy lepsze warunki do rozwoju handlu i współpracy gospodarczej.
Jednocześnie pozwalam sobie przekazać zaktualizowane opracowanie na temat warunków dostępu do rynków Ukrainy oraz poinformować, że wychodząc naprzeciw potrzebom polskich podmiotów gospodarczych, ten i inne materiały dotyczące ukraińskiej gospodarki oraz możliwości rozwoju polsko-ukraińskiej współpracy gospodarczej udostępnione są na stronie internetowej Wydziału Ekonomiczno-Handlowego Ambasady RP w Ukrainie pod adresem: www@ukrnet.net/~wehamb
Z wyrazami szacunku
Sekretarz stanu
Bernard Błaszczyk
Warszawa, dnia 10 lipca 2001 r.