III kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 3281

w sprawie sfałszowanych umów zawartych z otwartymi funduszami emerytalnymi

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację posła Stanisława Steca z dnia 14 lutego br., znak sprawy SPS-0202-3281/00, uprzejmie informuję:

   Sygnały o nieuczciwości osób wykonujących czynności akwizycyjne na rzecz otwartych funduszy emerytalnych i zjawisku fałszowania przez nie umów o zawarcie członkostwa z funduszem docierają do mnie już od dłuższego czasu. Zgodnie z ustawą z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (DzU nr 139, poz. 934 z późn. zm.) uzyskanie członkostwa w otwartym funduszu następuje z chwilą zawarcia umowy z funduszem. Tryb zawarcia umowy został szczegółowo określony w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 czerwca 1998 r. w sprawie sposobu i trybu zawarcia umowy, na podstawie której następuje uzyskanie członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym, sposobu i terminu składania oświadczenia o małżeńskich stosunkach majątkowych członka otwartego funduszu emerytalnego oraz zawiadamiania otwartego funduszu emerytalnego o każdorazowej zmianie w stosunku do treści takiego oświadczenia, obejmującej środki zgromadzone na rachunku członka (DzU nr 84, poz. 534).

   Zgodnie z § 5 tegoż rozporządzenia umowa o członkostwo w otwartym funduszu emerytalnym powinna być zawarta na piśmie, pod rygorem nieważności. Właściwymi do wyjaśnienia wszelkich wątpliwości związanych z tego typu umową są przepisy Kodeksu cywilnego.

   W sytuacji sfałszowania umowy nie można mówić o zawarciu umowy z otwartym funduszem emerytalnym, ponieważ osoba, której podpis podrobiono, nie wyraziła w ogóle woli zawarcia umowy, a zatem nie oświadczyła swojej woli w sposób wymagany przez prawo. Zgodnie bowiem z art. 78 Kodeksu cywilnego do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Jeśli zatem osoba ta nie złożyła podpisu własnoręcznie, to nie zachowana została forma dokonania czynności, przewidziana przez prawo, a zatem umowa nie została zawarta oraz nie rodzi ona żadnych skutków prawnych dla osoby, której podpis podrobiono.

   Dodatkowo zaznaczyć należy, iż zgodnie z Kodeksem karnym, kto w celu użycia za autentyczny podrabia, lub przerabia dokument, lub takiego dokumentu jako autentycznego używa, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Przestępstwo to ścigane jest z urzędu, a każdy kto poweźmie o nim wiadomość, powinien powiadomić organy ścigania.

   Techniczne rozwiązanie powstałego problemu umożliwia dopiero przyjęta przez Sejm w dniu 23 grudnia 1999 r. ustawa o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i niektórych innych ustaw (DzU nr 110, poz. 1256), nowelizująca m.in. ustawę o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Nowy art. 100a pozwala dokonać rozliczenia składek przekazanych do otwartego funduszu emerytalnego na skutek dokonanego przez fundusz zgłoszenia zawarcia umowy, która okazała się być sfałszowaną. Jeżeli ubezpieczony zawarł umowę z otwartym funduszem emerytalnym, ale na skutek wcześniejszego fałszerstwa jej zgłoszenie nie zostało przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznane za ważne, składka ubezpieczonego powiększona albo o odsetki ustalone zgodnie z zasadami wynikającymi z Kodeksu cywilnego, albo o stopę zwrotu funduszu, w zależności od tego, która z tych wielkości jest wyższa, będą przekazywane do wybranego przez ubezpieczonego otwartego funduszu emerytalnego. Jeżeli ubezpieczony, urodzony po 31 grudnia 1948 r. a przed 1 stycznia 1969 r., nie wyraził do końca ubiegłego roku woli zawarcia umowy z otwartym funduszem emerytalnym, zwrócona nienależna składka będzie przychodem Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W szczególności osoba ta zachowuje prawo do przejścia na wcześniejszą emeryturę przewidzianą przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU nr 162, poz. 1118, ze zm.).

   Szczegółowe zasady dokonywania zgłoszenia anulowania umowy i wzajemnych rozliczeń pomiędzy Funduszem Ubezpieczeń Społecznych a otwartymi funduszami emerytalnymi reguluje przyjęte przez Radę Ministrów w dniu 8 lutego rozporządzenie w sprawie trybu i terminu powiadamiania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przez otwarty fundusz emerytalny o zawarciu umowy z członkiem oraz dokonywania wypłaty transferowej. Zostało ono opublikowane w DzU nr 13 z dnia 29 lutego br., pod poz. 157. Ze względu na potrzebę dostosowania do potrzeb nowych rozwiązań (techniczna procedura dokonywania anulowania zgłoszenia, zaprzestania przekazywania składek, ustalania kwoty, jaka powinna być wzajemnie rozliczona, a także wskazywania właściwego funduszu emerytalnego) systemów informatycznych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i otwartych funduszy emerytalnych, nowe regulacje wejdą w życie w terminie 45 dni od daty ogłoszenia rozporządzenia lub 3 miesięcy od tej daty.

   I tak przepisy pozwalające dokonać anulowania zgłoszenia umowy członkowskiej, wykreślenia wpisu do rejestru z urzędu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zaprzestania przekazywania kolejnych składek do otwartego funduszu emerytalnego, wejdą w życie z dniem 14 kwietnia br. Procedury dotyczące ustalenia kwoty wzajemnych zobowiązań, ich rozliczania, a także wskazania funduszu, do którego ubezpieczony faktycznie przystąpił (w wypadku fałszerstwa umowy), wejdą w życie z dniem 1 czerwca br.

   Pomimo tak określonych terminów wejścia w życie rozporządzenia, wprowadzone rozwiązania nie powodują żadnych negatywnych konsekwencji w stosunku do osób, których umowy członkowskie zostały sfałszowane.

   Z poważaniem

   Sekretarz stanu

   Ewa Lewicka

   Warszawa, dnia 13 marca 2000 r.