III kadencja

Interpelacja nr 6440

do ministra finansów

w sprawie wykładni prawa dotyczącej składania zawiadomień o założeniu księgi przychodów i rozchodów oraz oświadczeń o zrzeczeniu się prawa do ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych przez osoby fizyczne i prawne

   Szanowny Panie Ministrze! Rola podatków i prawa podatkowego w Polsce ma szczególne znaczenie w okresie przyspieszonej transformacji gospodarki w kierunku systemu rynkowego. Ich problematyka wynika z dwóch zasadniczych względów:

   1) podatki stanowią w ręku państwa istotny instrument oddziaływania na gospodarkę narodową,

   2) niezbędna jest powszechna edukacja podatkowa, czyli odpowiednia wiedza całego społeczeństwa o systemie podatkowym, które dostosuje swe zachowania do reguł wyznaczonych przez prawo podatkowe.

   Art. 217 Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. mówi, iż ˝nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy˝. A więc zgodnie z tym artykułem:

   1) władztwo podatkowe należy wyłącznie do parlamentu,

   2) wszystkie elementy, które decydują o istnieniu obowiązku podatkowego, musi określać ustawa,

   3) ustawa podatkowa może być zmieniana tylko w drodze ustawy,

   4) ulgi, umorzenia, zwolnienia zyskują charakter systemowy, a nie uznaniowy,

   5) nikt nie może być zmuszony do płacenia podatków, które zostały nałożone niezgodnie z konstytucją i które wymierzane są niezgodnie z konstytucyjnie określonymi zasadami.

   Polska klasyfikacja podatków wyróżnia podatki przychodowe, dochodowe, majątkowe i konsumpcyjne. Uregulowania prawne odnośnie do podatków dochodowych określają ustawy, m.in. ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 1997 r. nr 137, poz. 926 z późn. zm.), ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 1993 r. nr 90, poz. 416 z późn. zm.), ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 1993 r. nr 106, poz. 482 z późn. zm.), ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (DzU z 1998 r. nr 144, poz. 930 z późn. zm.) i rozporządzenia, m.in. rozporządzenie ministra finansów z dnia 15 grudnia 2000 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (DzU z 2000 r. nr 116, poz. 1222).

   Art. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne określa opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym niektórych przychodów (dochodów) osiąganych przez osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą oraz przez osoby duchowne. Idąc dalej, w myśl art. 2 ust. 1 ww. ustawy osoby fizyczne osiągające przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej opłacają zryczałtowany podatek dochodowy w formie:

   1) ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,

   2) karty podatkowej.

   Według art. 2 ust. 1 pkt 3 tejże ustawy wpływy z podatku dochodowego opłacanego w formie ryczałtu oraz zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów osób duchownych stanowią dochód budżetu państwa. Zgodnie z art. 5 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne podatnicy opodatkowani na zasadach określonych w ustawie nie mają obowiązku prowadzenia ksiąg, chyba że przepisy stanowią inaczej. Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych w myśl art. 6 ust. 1 ww. ustawy, z zastrzeżeniem art. 8, podlegają przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, o których mowa w art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w tym również gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych, a także przychody określone w art. 6 ust. 2.

   Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne podatnik może zrzec się opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych za dany rok podatkowy. Zrzeczenie może być dokonane nie później niż do dnia 20 stycznia roku podatkowego lub do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności, jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w ciągu roku podatkowego. Zrzeczenia podatnik dokonuje przez złożenie urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika pisemnego oświadczenia.

   Idąc dalej, w myśl art. 9 ust. 3 pkt 2 ww. ustawy podatnik jest obowiązany w terminie siedmiu dni od dnia złożenia oświadczenia o zrzeszeniu złożyć urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika zawiadomienie o założeniu właściwych ksiąg od dnia 1 stycznia roku podatkowego lub od dnia rozpoczęcia działalności. W ciągu roku podatkowego, jeżeli wybierze opłacanie podatku dochodowego na ogólnych zasadach, czyli podatku dochodowego od osób fizycznych opłacanego przy zastosowaniu podstawy obliczania podatku, o której mowa w art. 26 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, i skali według art. 27 tejże ustawy. Zawiadomienie to może być również złożone w tym samym oświadczeniu, w którym podatnik zrzeka się opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Zryczałtowany podatek dochodowy płacony jest według stawek proporcjonalnych od 3,3-8,5% przychodów określonej wysokości.

   Rozporządzenie ministra finansów z dnia 15 grudnia 2000 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (DzU z 2000 r. nr 116, poz. 1222) określa w § 1 sposób prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, szczegółowe warunki, jakim powinna odpowiadać ta księga, aby stanowiła dowód pozwalający na określenie zobowiązań podatkowych oraz szczegółowy zakres obowiązków związanych z jej prowadzeniem, a także terminy zawiadomienia urzędu skarbowego o prowadzeniu księgi. § 2 ww. rozporządzenia określa podmioty, które mają obowiązek prowadzenia księgi przychodów i rozchodów. Zgodnie z § 10 ust. 1 rozporządzenia podatnicy, o których mowa w art. 24a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, są obowiązani zawiadomić w formie pisemnej urząd skarbowy właściwy według miejsca zamieszkania podatnika o prowadzeniu księgi w terminie do dnia 20 stycznia roku podatkowego, w którym będą opłacali podatek dochodowy na ogólnych zasadach. Podatnicy, u których obowiązek prowadzenia księgi powstaje w ciągu roku, powinni złożyć zawiadomienia w terminie siedmiu dni od dnia założenia księgi.

   Mając na uwadze ustawę o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne i rozporządzenie ministra finansów z dnia 15 grudnia 2000 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, mam pytania do pana ministra:

   1. Czy pan minister jest świadom tego, iż art. 9 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, dotyczący zrzeczenia się przez podatników ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, i § 10 ust. 1 rozporządzenia ministra finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, określający obowiązek złożenia przez podatników zawiadomienia o prowadzeniu księgi przychodów i rozchodów w terminach wyżej określonych, prowadzi do dwuznacznej interpretacji ww. przepisów prawa przez urzędy skarbowe, jak i samych podatników, co przeczy tezie tworzenia przez rząd RP przejrzystego i stabilnego systemu podatkowego w Polsce?

   2. Czy pan minister uzna za stosowne i konieczne wprowadzenie zmian w przepisach ww. ustawy i rozporządzenia ministra finansów, które umożliwią podatnikom rozpoczynającym działalność gospodarczą i chcącym prowadzić księgi przychodów i rozchodów automatyczne uznanie z mocy prawa momentu złożenia przez podatników zawiadomienia o założeniu księgi przychodów i rozchodów w urzędach skarbowych bez jednoczesnego obowiązkowego zrzekania się prawa do ryczałtu w formie pisemnego oświadczenia, gdyż obecnie obowiązujące przepisy, o których mówią art. 9 ust. 1 ww. ustawy i § 10 ust. 1 ww. rozporządzenia, jednoznacznie interpretują urzędom skarbowym, iż oświadczenie o założeniu księgi przychodów i rozchodów nie stanowi zrzeczenia się opodatkowania w formie zryczałtowanej, co w konsekwencji doprowadza do wydania przez urzędy skarbowe potencjalnym podatnikom decyzji dotyczących zapłaty tego podatku i powstania dwóch analogii - nadpłaty z tytułu zapłacenia podatku na zasadach ogólnych i zaległości z tytułu ryczałtu?

   Z poważaniem

   Poseł Renata Szynalska

   Kalisz, dnia 20 kwietnia 2001 r.