III kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra -

na zapytanie nr 2701

w sprawie kontroli prowadzonej w Rafinerii Nafty ˝Jedlicze˝ SA przez urząd kontroli skarbowej

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na pismo pana marszałka z 10 listopada 2000 r., nr SPS-0203-2701/00, przy którym została przekazana interpelacja pana posła Andrzeja Kozioła w sprawie kontroli prowadzonej w Rafinerii Nafty ˝Jedlicze˝ SA, uprzejmie informuję, że kontrola ta została podjęta w ramach kontroli zasadności korzystania z ulgi w podatku akcyzowym przez podmioty wytwarzające oleje napędowe z min. 10% udziałem komponentów pochodzących z regeneracji zużytych olejów smarowych. Przedmiotem kontroli było zbadanie spełnienia przez rafinerię w 1998 r. wymogów, określonych w rozporządzeniu w sprawie podatku akcyzowego, warunkujących korzystanie ze zwolnienia w podatku akcyzowym.

   W okresie kontrolowanym, tj. 1998 r., obowiązywało rozporządzenie ministra finansów z dnia 5 stycznia 1998 r. w sprawie podatku akcyzowego, zgodnie z którym zwolnione od tego podatku były oleje napędowe do silników szybkoobrotowych, wytwarzane z udziałem komponentów uzyskiwanych z regeneracji olejów smarowych, w których udział komponentów uzyskanych z regeneracji zużytych olejów smarowych w produkcie gotowym wynosi minimum 10%.

   Przepisy ww. rozporządzenia nakładały na podmioty wytwarzające oleje napędowe z udziałem komponentów pochodzących z regeneracji zużytych olejów smarowych obowiązki wymienione w objaśnieniach załącznika nr 1 do ww. rozporządzenia, tj.:

   - wytwarzania paliw silnikowych z ropy naftowej;

   - posiadania zorganizowanego w kraju systemu zbiórki olejów przepracowanych;

   - bycia właścicielami specjalistycznych instalacji i stosowania specjalistycznych technologii do oczyszczania, destylacji i rerafinacji olejów przepracowanych do olejów bazowych.

   W trakcie kontroli stwierdzono, że rafineria w 1998 r. zakupiła 11 696 ton olejów niebędących w rzeczywistości zużytymi olejami smarowymi, tj. olej opałowy, grzewczy, olej napędowy II, olej płuczkowy, które zgodnie z klasyfikacją SWW nie są zaliczane do grupy SWW 0243 - oleje smarowe oraz w czystej postaci oleje smarowe, jak maszynowy i maszynowy LAN NK.

   Powyższe ustalenia spowodowały wydanie w dniu 30 sierpnia 1999 r. decyzji w podatku akcyzowym. W wyniku złożonego przez rafinerię odwołania Izba Skarbowa w Rzeszowie, po jego rozpatrzeniu, uchyliła decyzję i przekazała sprawę do ponownego rozpatrzenia.

   Należy podkreślić fakt, że izba skarbowa rozpatrując odwołania od decyzji nie podważyła wiarygodności zebranego materiału dowodowego. W uzasadnieniu do decyzji przekazujących sprawę do ponownego rozpatrzenia izba zaleciła powołanie biegłego w celu uściślenia definicji ˝zużyty olej smarowy˝ i ˝olej przepracowany˝ oraz ustalenia, czy za pomocą badań laboratoryjnych można rozróżnić dostarczony surowiec z punktu widzenia, czy jest to zużyty olej smarowy, czy też zanieczyszczony olej pełnowartościowy.

   Powołany biegły w swojej opinii wyraźnie wskazał, że ˝Odnosząc się do grupy ˝oleje przepracowane - zlewki grupa I˝ z całą pewnością można stwierdzić, że nie są one zużytymi olejami smarowymi. Wymagany ponad 85% udział frakcji paliwowych, destylujących do 350oC oraz niska temperatura zapłonu produktów tej grupy pozwala zakwalifikować je jako zanieczyszczone oleje napędowe lub opałowe˝.

   W dalszej opinii biegły podkreślił, że ˝Warunki odbioru, aczkolwiek z pewnym błędem, pozwalają uznać, że oleje określone w nich jako ˝oleje przepracowane˝ (grupa I, II, III) są to głównie zużyte oleje smarowe oraz wykluczyć z tego obszaru produkty spełniające wymagania grupy ˝oleje przepracowane - zlewki grupa I˝.

   Do rozstrzygnięcia sprawy zostały przyjęte jednoznaczne stwierdzenia biegłego poparte materiałem dowodowym włączonym do postępowania. Odrzucono natomiast stwierdzenia biegłego pozostające w sprzeczności z udowodnionym stanem faktycznym i głównymi tezami opinii (cytowanymi powyżej).

   Ustosunkowując się do opinii biegłego oraz do zebranych dowodów, w toku kontroli określone zostało zobowiązanie podatkowe w podatku akcyzowym od sprzedaży wytworzonego oleju napędowego z udziałem komponentów pochodzących z regeneracji zlewek grupa I, w której dominowały olej opałowy, grzewczy i olej napędowy II.

   Pragnę podkreślić, że wyżej cytowane rozporządzenie wyraźnie wskazuje, że zwolnienie w podatku akcyzowym przysługuje tylko podmiotom wytwarzającym oleje napędowe z min. 10% udziałem komponentów, pochodzących z regeneracji zużytych olejów smarowych. Stąd też rafineria, chcąc skorzystać ze zwolnienia, powinna dołożyć wszelkiej staranności w celu selekcjonowania skupowanych olejów odpadowych pod kątem wyodrębnienia z nich zużytych olejów smarowych. Odróżnienie zużytego oleju smarowego od oleju opałowego czy też oleju napędowego (jak wynika z opinii biegłego) jest możliwe na drodze laboratoryjnej.

   Ponadto niezależnie od prowadzonych badań laboratoryjnych rafineria powinna zorganizować system skupu olejów przepracowanych w taki sposób, aby podmioty działające w ramach tego systemu były zobowiązane do wyodrębniania i dostarczania zużytych olejów smarowych. Możliwość taką mogły zapewnić m.in. umowy obligujące kontrahentów do dostarczania zużytych olejów smarowych, czego rafineria nie dopełniła. Nad prawidłowym działaniem tego systemu rafineria powinna prowadzić nadzór.

   W związku z zapytaniem pana posła o celowość przedłużania kontroli w rafinerii ˝Jedlicze˝ pragnę wyjaśnić, iż czas trwania czynności kontrolnych i odwoławczych wynika z konieczności zgromadzenia niezbędnych dowodów w sprawie. Stosowane przez inspektora procedury kontroli skarbowej dążyły do ustalenia w sposób wyczerpujący stanu faktycznego. Ponadto izba skarbowa jako organ odwoławczy zaleciła uzupełnienie materiałów pokontrolnych o wyjaśnienie kwestii związanych z regeneracją olejów odpadowych przez osobę posiadającą wiedzę specjalistyczną. Działania te, podjęte przede wszystkim w interesie podatnika, miały na celu dokonanie pogłębionej analizy całości zagadnienia. W wyniku tych działań przypisy w podatku akcyzowym zostały zmniejszone z pierwotnej kwoty 69 171 400 zł do 33 513 396 zł.

   W toku czynności kontrolnych niezbędne jest także uwzględnianie wniosków podatnika. Dlatego też inspektor przyjął wniosek rafinerii o zmianę sposobu rozliczenia sprzedaży wyprodukowanego oleju napędowego. W oparciu o założenie, że najpierw nastąpiła sprzedaż olejów napędowych z przysługującym zwolnieniem w podatku akcyzowym, ponownie rozliczono produkcję i sprzedaż, co w konsekwencji przyczyniło się do przesunięcia zobowiązania podatkowego z okresu styczeń-wrzesień 1998 r. na marzec-grudzień 1998 r.

   W dniu 24 listopada 2000 r. zostały doręczone rafinerii decyzje za okres marzec-wrzesień 1998 r. na łączną kwotę 6 599 087 zł i odsetki w kwocie 6 030 964,70 zł.

   Ministerstwu Finansów znana jest trudna sytuacja finansowa rafinerii ˝Jedlicze˝ SA, jednakże na jej obecny stan nie ma wpływu prowadzona w rafinerii kontrola skarbowa. Sytuacja ta wynika przede wszystkim ze spadku sprzedaży z 25-28 tys. ton oleju napędowego miesięcznie w latach poprzednich do 10 tys. ton miesięcznie w I półroczu 2000 r. oraz konieczności spłaty wymaganych rat kredytowych związanych z realizacją inwestycji. O złej kondycji finansowej świadczą również obniżające się wskaźniki finansowe - rafineria zakończyła działalność w 1998 r. zyskiem w wysokości 30 148 268 zł, natomiast na koniec 1999 r. poniosła stratę w wysokości 3 246 000 zł. Działalność rafinerii po ośmiu miesiącach 2000 r. zamknęła się stratą w wysokości 7 043 000 zł. Zyskowność sprzedaży spadła z (+) 0,01% na koniec 1999 r. do (-) 1,29% na dzień 30 czerwca 2000 r.

   Fakt, że Rafineria Nafty ˝Jedlicze˝ SA jako jedyna w Polsce posiada instalację realizującą proces przetwarzania olejów odpadowych przez regenerację, zalecany przez art. 3 dyrektywy Unii Europejskiej 75/439/UE z dnia 16 czerwca 1975 r., dotyczącej gospodarki olejami odpadowymi, nie ma wpływu na ustalenia kontroli. Sposób przeróbki olejów przepracowanych, w tym zużytych olejów smarowych, nie był bowiem oceniany przez inspektora kontroli skarbowej.

   Jakkolwiek sytuacja finansowa rafinerii jest bardzo trudna, jednakże nie może mieć wpływu na rozstrzygnięcie organu kontroli skarbowej. Podejmowane przez inspektora czynności zmierzały do przywrócenia stanu zgodnego z prawem, tj. z przepisami rozporządzenia ministra finansów z dnia 5 stycznia 1998 r. w sprawie podatku akcyzowego. Natomiast z uwagi na trudną sytuację rafineria, na mocy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, może zwrócić się do właściwego organu podatkowego o ulgę w zapłacie należności podatkowej do jej umorzenia włącznie.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Jan Wojcieszczuk

   Warszawa, dnia 4 grudnia 2000 r.