III kadencja
Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -
na interpelację nr 2322
w sprawie sytuacji pszczelarstwa w Polsce
W odpowiedzi na interpelację pani poseł Krystyny Łybackiej w sprawie sytuacji pszczelarstwa w Polsce, przekazaną pismem dyrektora Sekretariatu Prezesa Rady Ministrów nr SJB 4401-417/99 z dnia 13 sierpnia 1999 r., uprzejmie informuję pana marszałka, że resort rolnictwa, mając na uwadze, iż pszczelarstwo to nie tylko pozyskiwanie miodu i innych produktów pszczelarskich, takich jak wosk, pyłek, mleczko pszczele, propolis czy jad pszczeli, ale również zapylanie roślin entomofilnych, ciągle w miarę posiadanych możliwości i środków finansowych podejmował i podejmuje określone działania mające na celu wzmocnienie i rozwój tego działu rolnictwa.
Doceniamy istotne znaczenie pszczół dla plonowania upraw roślin entomofilnych. Pszczoły, stanowiąc 90% owadów zapylających, warunkują plonowanie tych roślin, podnosząc wielkość i jakość produkcji w uprawach sadowniczych, rzepaku, gryki, słonecznika i innych. Działanie pszczół w niektórych przypadkach zwiększa zbiory roślin etomofilnych o ok. 30%, przy czym są one jednym z najtańszych czynników plonotwórczych w gospodarce rolnej. Kwitnienie roślin wymagających ingerencji pszczół przypada na ten sam okres wegetacyjny, dlatego też rośliny te pod względem wymogów zapylania są dla siebie konkurencyjne. Taki układ wymusza konieczność utrzymywania rodzin pszczelich na odpowiednim poziomie ilościowym. Dla warunków polskich optymalny stan tych rodzin wynosi 1,5-2,0 mln, tj. 3 rodziny pszczele na 1 ha powierzchni.
Równie ważnym problemem jest nieodpowiednie rozmieszczenie pasiek. Aktualnie największe napszczelenie jest w woj. zamojskim, w którym na 1 km2 przypada 9,6 rodzin pszczelich, łódzkim - 7,2, wrocławskim - 6,7 i nowosądeckim - 6,3, natomiast najmniejsze napszczelenie występuje w woj. siedleckim i białostockim, gdzie 1 rodzina pszczela przypada na 1 km2, piotrkowskim i ciechanowskim - 1,1, ostrołęckim - 1,3 i konińskim 1,4.
W Polsce znajduje się około 1 mln rodzin pszczelich. Najwyższy poziom rodzin pszczelich odnotowano w 1985 r. Od tego czasu ilość ich systematycznie malała. Odpowiednio także zmniejszyła się liczba pasiek z 230 tys. do ok. 50 tys. Natomiast wzrosła średnia wielkość pasiek. Zmiany w strukturze pasiek są zauważalne we wszystkich grupach. Od 1985 r. do 1998 r. procent pasiek mniejszych, tj. posiadających mniej niż 20 rodzin pszczelich, obniżył się z 87% do 72%; wzrósł natomiast procent pasiek o wielkości od 21 do 50 rodzin pszczelich. W tym samym okresie liczba pasiek powyżej 50 rodzin wzrosła z 2,5% do 8%. Zmiany, jakie nastąpiły w strukturze pasiek, spowodowały, że polskie pszczelarstwo jest strukturalnie zbliżone do istniejącego w państwach Unii Europejskiej, gdyż średnia wielkość pasieki w Polsce wynosi 20 rodzin pszczelich i jest niemal identyczna jak w Unii Europejskiej. Trzeba jednak odnotować, że w krajach Unii Europejskiej w tym zakresie istnieje duże zróżnicowanie. Średnia wielkość pasieki w Hiszpanii wynosi 93, w Grecji 53, w Belgii 8, a w Wielkiej Brytanii 6 rodzin pszczelich.
Stan rodzin pszczelich w Polsce (dane szacunkowe wg ISiK) (w mln szt.) w ostatnich latach przedstawiał się następująco:
Lata 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 Liczba rodzin pszczelich
(w mln szt.)2,1 1,5 1,1 1,0 1,0 1,1 1,2 1,0 1,0 1,0 Natomiast struktura pasiek w Polsce (w %) kształtowała się, jak niżej:
Wielkość pasiek
(ilość pni w szt.)Lata 1983 1988 1996 1-20 86,5 84,1 72,0 21-50 11,0 13,0 20,0 > 50 2,5 2,9 8,0 Pod względem napszczelenia Polska jest również zbliżona do Unii Europejskiej. Na 100 ha użytków rolnych przypada w Polsce 5,3 rodzin pszczelich, a w Unii Europejskiej 4 rodziny pszczele.
Biorąc pod uwagę powyższe, m.in. dzięki staraniom resortu, od 1991 r. Agencja Rynku Rolnego prowadzi interwencyjny skup miodu oraz udziela pszczelarzom pomocy w formie sprzedaży cukru po cenach preferencyjnych, w ilości 15 kg na jedną rodzinę pszczelą, z przeznaczeniem na dokarmianie rodzin pszczelich.
Sprzedaż cukru z ARR w latach 1991-1998 kształtowała się następująco:
Rok Ilość cukru wg umów
(w tonach)Realizacja umów
(w tonach)Cena za 1 kg cukru
(w zł)Cena minimalna zbytu
1 kg cukru
na rynku krajowym
(+7% VAT)1991 2778 2778 3400,00 1992 7004 7004 4200,00 1993 6000 6000 6500,00 1994 10 000 8781 6500,00 zwolnienie z VAT 9600,00
(1.10.94-30.09.95)1995 10 000 10 000 0,85 zwolnienie z VAT 1,16
(1.10.95-30.09.96)1996 15 000 14 160,80 1,35 + 1% VAT 1,33
(1.10.96-30.09.97)1997 15 000 6855,15 1,38 + 1% VAT 1,50
(1.10.97-30.09.98)1998 15 000 6619,80 1,38 + 7% VAT 1,71
(1.10.98-30.09.99)Interwencyjny skup miodu w latach 1991/92-1998/99 wynosił:
Rok Interwencyjny skup miodu w mln PLN w tonach 1991/1992 2,40 2301 1992/1993 3,68 2382 1993/1994 4,45 1815 1994/1995 5,33 1421 1995/1996 12,20 2500 1996/1997 9,5 1776 1997/1998 12,07 1498 1998/1999 13,20 2019 W ˝Rocznym programie działań interwencyjnych Agencji Rynku Rolnego na 1999 r.˝ przewidziano zakres interwencji na rynku miodu, tj. skup ok. 1,1 tys. ton miodu za kwotę 10 mln zł.
W roku bieżącym Agencja Rynku Rolnego prowadzi sprzedaż cukru przeznaczonego na podkarmianie rodzin pszczelich poprzez odziały terenowe ARR w ilości 15 kg na jedną rodzinę pszczelą w cenie 1,00 zł + 7% VAT za 1 kg cukru.
Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej ze środków finansowych przeznaczonych na postęp w produkcji zwierzęcej wspiera corocznie, z niewielkimi modyfikacjami, następujące kierunki prac hodowlanych:
1) sprzedaż matek pszczelich unasiennionych przeznaczonych do oceny,
2) rodziny pszczele wykorzystywane do realizacji programów hodowlanych w pasiekach zarodowych i reprodukcyjnych,
3) realizację programu organizacyjno-hodowlanego w rejonach hodowli zachowawczej,
4) terenową ocenę wartości użytkowej matek pszczelich,
5) import materiału hodowlanego.
Dotacja ze środków postępu biologicznego na hodowlę pszczół w 1998 r. wyniosła 312 270 zł. Plan na 1999 r. wynosi 350 000 zł, a więc więcej niż w ubiegłym roku, podczas gdy środki dla innych gatunków zwierząt gospodarskich zostaną zmniejszone od 10 do 40%. W przyszłości planuje się utrzymanie systemu dofinansowywania działalności hodowlanej z budżetu państwa w ramach posiadanych środków finansowych, chociaż środki te z roku na rok maleją. Mogą więc wystąpić trudności z utrzymywaniem dotacji do hodowli pszczół na dotychczasowym poziomie. Należy podkreślić, że dotacja do hodowli pszczół jest jednym z wielu instrumentów stymulujących rozwój pszczelarstwa.
Producenci specjalizujący się w produkcji pszczelarskiej mogą skorzystać z uprzywilejowanych linii kredytowych na ogólnych zasadach udzielania kredytów inwestycyjnych z dopłatą Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do oprocentowania na: realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w rolnictwie i usługach dla rolnictwa oraz przetwórstwa rolno-spożywczego; zakup gruntów rolnych; utworzenie lub urządzenie gospodarstw rolnych przez osoby, które nie przekroczyły 40 roku życia; przedsięwzięcia inwestycyjne tworzące nowe stałe miejsca pracy w działalnościach pozarolniczych w gminach wiejskich oraz gminach miejsko-wiejskich, gwarantujących zatrudnienie ludności wiejskiej, a także na utworzenie lub urządzenie gospodarstwa rolnego w ramach realizacji zaakceptowanego przez ministrów rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz finansów programu osadnictwa rolniczego na gruntach skarbu państwa.
Aktualnie w ministerstwie trwają prace nad ukończeniem opracowania programu rozwoju hodowli i produkcji pszczelarskiej do 2010 r. Program przewiduje uregulowanie systemowych zasad funkcjonowania polskiego pszczelarstwa i polskiej hodowli pszczół. Będzie on zawierał formy wspomagania środkami budżetowymi i pozabudżetowymi, uwzględniając m.in. następujące zagadnienia:
- założenia zmian ilościowych pszczół do 2010 r.,
- ocenę stanu hodowli pszczół i jej wpływ na produkcję pszczelarską,
- kierunki doskonalenia genetycznego pszczół,
- kierunki dotowania hodowli pszczół ze środków przeznaczonych na wspieranie postępu w produkcji zwierzęcej,
- kierunki zmian w organizacji hodowli, w tym zagadnienia dotyczące systemu oceny pszczół, stad i rejonów zachowawczych pszczół miejscowych, rezerwy genetycznej, utworzenia ksiąg hodowlanych dla poszczególnych linii pszczół,
- sposoby interwencjonizmu.
Jednakże środki, jakie będą mogły być przeznaczone na ten cel, będą uzależnione od wielkości przyznanego na rok 2000 i lata następne budżetu na wspieranie hodowli w produkcji zwierzęcej. Ograniczana w ostatnich latach wielkość środków finansowych na wspieranie postępu w produkcji zwierzęcej może mieć negatywny wpływ na zakres wspierania pszczelarstwa.
Strona polska jest po przeglądzie prawa Unii Europejskiej w obszarze ˝Rolnictwo˝ w zakresie pszczelarstwa, w trakcie którego zostały zidentyfikowane akty prawne Unii Europejskiej, regulujące zagadnienie subwencjonowania pszczelarstwa w krajach członkowskich UE. Są to rozporządzenie Rady nr 1221/97/WE z 25 czerwca 1997 r. określające ogólne przepisy dla stosowania środków na rzecz poprawy produkcji i wprowadzania na rynek miodu oraz rozporządzenie Komisji (WE) nr 2300/97 z dnia 20 listopada 1997 r. dotyczące szczegółowych przepisów wprowadzenia rozporządzenia Komisji (WE) nr 1221/97. Rozporządzenia te określają środki na rzecz poprawy ogólnych warunków produkcji i wprowadzania na rynek miodu. Zobowiązują państwa członkowskie do ustalenia rocznych programów krajowych.
Wspólnota będzie finansować programy krajowe w wysokości 50% wydatków ponoszonych przez państwa członkowskie, zgodnie z krajowym programem, na:
- pomoc techniczną pod kątem poprawy warunków produkcji miodu,
- zwalczanie warrozy i chorób z nią związanych,
- racjonalizację gospodarki wędrownej,
- środki na wsparcie laboratoriów przeprowadzających fizyko-chemiczne analizy właściwości miodu,
- współpracę ze specjalistycznymi instytucjami zajmującymi się wdrażaniem programów badań mających na celu poprawę jakości miodu.
Polska zobowiązała się do wdrożenia prawodawstwa UE do końca 2002 r.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Andrzej Łuszczewski
Warszawa, dnia 31 sierpnia 1999 r.