III kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 1431

w sprawie obywatelstwa polskiego

   W odpowiedzi na interpelację pana posła Longina Pastusiaka z dnia 11 lutego 1999 r. w sprawie obywatelstwa polskiego uprzejmie informuję, że aktualnie obowiązującym w tym przedmiocie aktem prawnym jest ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim (DzU nr 10, poz. 49 z późn. zm.), której tekst przesyłam w załączeniu.

   Wymieniona wyżej ustawa o obywatelstwie polskim wprowadza w art. 2 zasadę wyłączności obywatelstwa polskiego, stanowiąc, że: ˝Obywatel polski w myśl prawa polskiego nie może być uznawany za obywatela innego państwa˝.

   Osoba będąca polskim obywatelem może posiadać obce obywatelstwo, natomiast nie może powoływać się skutecznie wobec władz polskich (w kraju i za granicą) na to obce obywatelstwo i nie może żądać od tych władz, aby traktowały ją jako cudzoziemca (np. w celu uniknięcia wykonywania obowiązków wynikających z posiadania polskiego obywatelstwa, tj. odbycia służby wojskowej, płacenia podatków itp.). Polskie organy władzy publicznej mają obowiązek traktowania osób mających ˝podwójne obywatelstwo˝ (wielokrotne), tj. polskie i obce, wyłącznie jako obywateli polskich, a w konsekwencji - obowiązek stosowania wobec tych osób przepisów prawa, tak jak wobec osób mających tylko obywatelstwo polskie.

   Przedstawiona wyżej zasada wyłączności obywatelstwa polskiego nie usuwa możliwości powstawania przypadków podwójnego obywatelstwa, niemniej jednak stanowi wyraźną dyrektywę kolizyjną w wypadku zjawiska ˝wielokrotnego obywatelstwa˝, pozwalającą na usuwanie jego niekorzystnych skutków.

   ˝Wielokrotne obywatelstwo˝ jest bowiem z punktu widzenia państwa zjawiskiem niepożądanym, ale jednocześnie jego wyeliminowanie jest bardzo trudne, a nawet niemożliwe, zważywszy, że ustalenie zasad regulujących obywatelstwo jest wewnętrznym, suwerennym prawem każdego państwa.

   Obowiązująca ustawa o obywatelstwie polskim, regulując sposoby nabycia obywatelstwa polskiego (art. 6 ust. 3, art. 8, art. 10 i art. 11), dopuszcza tylko w ograniczonym zakresie możliwość nabycia obywatelstwa polskiego z zachowaniem obecnego. Zawarty w ustawie przepis stanowi, że nabycie obywatelstwa polskiego (przez nadanie lub przez oświadczenie woli i wydanie decyzji o jego przyjęciu) może być uzależnione od złożenia dowodu utraty lub zwolnienia z obywatelstwa obcego, co w praktyce organów decydujących o nabyciu obywatelstwa polskiego oznacza, że z obowiązku przedłożenia wyżej wymienionych dokumentów zwolnieni są jedynie cudzoziemcy, którzy uzyskali w Polsce status uchodźcy lub prawo azylu, oraz cudzoziemcy będący obywatelami państw Unii Europejskiej, Stanów Zjednoczonych i Kanady, uprawnieni do zachowania dotychczas posiadanego obywatelstwa.

   Jednocześnie, z uwagi na zawarte przez Polskę umowy międzynarodowe, w niektórych przypadkach przyjęcie wniosku o nabycie obywatelstwa polskiego jest możliwe tylko w przypadku jednoczesnego złożenia dowodu utraty lub zwolnienia z obywatelstwa obcego.

   W chwili obecnej obowiązują trzy konwencje (teksty w załączeniu) zapobiegające powstawaniu przypadków ˝podwójnego obywatelstwa˝, tj.:

   - Konwencja między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Czechosłowacką Republiką Socjalistyczną o uregulowaniu zagadnień dotyczących podwójnego obywatelstwa, podpisana 17 maja 1965 r. w Warszawie (dot. obywateli Czech i Słowacji),

   - Konwencja między rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a rządem Mongolskiej Republiki Ludowej w sprawie uregulowania zagadnień podwójnego obywatelstwa i zapobiegania przypadkom jego powstawania, podpisana 23 maja 1975 r. w Ułan Bator,

   - Konwencja między rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a rządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w sprawie zapobiegania powstawaniu przypadków podwójnego obywatelstwa, podpisana 31 marca 1965 r. w Warszawie, której sukcesorami są: Rosja, Białoruś, Ukraina, Tadżykistan, Armenia, Mołdawia, Gruzja, Kirgistan i Turkmenistan.

   Od obywateli pozostałych państw powstałych po rozpadzie ZSRR, które nie przyjęły jego zobowiązań traktatowych, tj. Litwy, Łotwy, Estonii, Azerbejdżanu, Kazachstanu i Uzbekistanu, ubiegających się o nabycie obywatelstwa polskiego właściwy organ nie ma obowiązku (organ może) żądania dokumentu stwierdzającego utratę lub zwolnienie z obywatelstwa obcego.

   Na koniec chciałbym poinformować, że w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji przygotowany został projekt nowej ustawy o obywatelstwie polskim, spełniający wymogi Konstytucji RP oraz respektujący zasady ustanowione w Europejskiej Konwencji o Obywatelstwie z 1997 r., opracowanej przez Radę Europy. Projekt nowej ustawy zostanie w ciągu kilku późniejszych tygodni przedstawiony do rozpatrzenia Radzie Ministrów.

   Informując o powyższym, mam jednocześnie nadzieję, że przedstawiona wyżej odpowiedź na interpelację pana posła Longina Pastusiaka jest satysfakcjonująca i w sposób wyczerpujący wyjaśnia podniesione w interpelacji zagadnienia dotyczące obywatelstwa polskiego.

   Podsekretarz stanu

   Leszek Burzyński

   Warszawa, dnia 10 marca 1999 r.