III kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -

na zapytanie nr 3508

w sprawie zobowiązań finansowych obcych państw wobec Polski

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na zapytanie pana posła Bogdana Lewandowskiego, przekazane do prezesa Rady Ministrów pana Jerzego Buzka przy piśmie z dnia 29 marca 2001 r. (znak SPS-0203-3508/01), w sprawie stanu zobowiązań finansowych innych państw świata wobec Polski pragnę niniejszym przedstawić następujące informacje.

   Według stanu na koniec marca bieżącego roku należności rządu polskiego od innych krajów świata wynosiły ogółem 4615,62 mln zł, z czego kwota 4588,63 mln zł wynika z udzielonych przez Polskę kredytów rządowych, zaś pozostała kwota 26,99 mln zł stanowi sumę sald na bankowych rachunkach barterowych, kliringowych i specjalnych.W ramach należności kredytowych kwota 4582,57 mln zł to kredyty rządowe udzielone w walutach wymienialnych (ogółem 1120,29 mln USD), natomiast pozostała część o równowartości 6,05 mln zł to kredyty w walutach niewymienialnych, tj. rublach transferowych i rublach kliringowych. Ponad 95% całości należności kredytowych strony polskiej stanowią należności przeterminowane.

   Dłużnikami Polski jest obecnie ogółem 19 krajów świata. Największe zobowiązania wobec naszego kraju mają:

   - Irak - 564 mln USD,

   - Syria - 245 mln USD,

   - Angola - 141 mln USD,

   - Sudan - 54 mln USD.

   Pozostałymi dłużnikami Polski są: Nikaragua, Algiera, Etiopia, Mozambik, Jugosławia, Mongolia, Kuba, Korea Płn., Kambodża, Albania, Rumunia, Bułgaria, Tunezja oraz Jemen i Wietnam (oba kraje mają tylko zobowiązania bieżące). Spośród dłużników polski aż 5 krajów jest klasyfikowane jako najuboższe państwa świata. Są to: Sudan, Mozambik, Nikaragua, Etiopia i warunkowo Angola. Z racji wysokiego zadłużenia na arenie międzynarodowej kraje te objęte są Inicjatywą oddłużeniową HIPC, realizowaną na forum Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego.

   Rząd polski na bieżąco podejmuje działania mające na celu odzyskanie należności od swoich dłużników. Sprawa rozliczenia zadłużenia jest przedmiotem działań kanałami dyplomatycznymi i bezpośrednich rozmów podczas odbywania większości oficjalnych delegacji rządowych. W ww. działania zaangażowane jest Ministerstwo Finansów, zainteresowane resorty oraz polskie placówki dyplomatyczne.

   W wyniku podejmowanych działań oddłużeniowych prowadzonych w latach 1996-1999 rozliczono w całości zaległe zadłużenie Chińskiej Republiki Ludowej i Socjalistycznej Republiki Wietnamu wobec Polski. W rezultacie przeprowadzonych operacji odzyskano ogółem prawie 30 mln CHF. W 2000 r.udało się sfinalizować proces rozliczeń zaległych zobowiązań z Argentyną i Rosją, odzyskując łącznie kwotę ponad 22,8 mln USD. Część ww. spłat dokonywana była bezpośrednio w formie gotówkowej, część natomiast dostawami towarów.

   Zadłużenie wobec Polski na bieżąco spłacają obecnie trzy kraje świata. Są to: Algieria, Jemen i Rumunia. W przypadku dwóch pierwszych krajów przedmiotem spłat są należności bieżące wynikające z udzielonych kredytów rządowych. W przypadku Rumunii rozliczane jest zaległe saldo na rachunku specjalnym, zgodnie z postanowieniami protokołu uzgodnień między Ministerstwem Finansów Rzeczypospolitej Polskej a Ministerstwem Finansów Rumunii z dnia 25 lutego 1997 r.

   Szczególnie trudne do odzyskania są zobowiązania największych dłużników Polski. Irak objęty jest powojennymi sankcjami gospodarczymi, uniemożliwiającymi ww. krajowi spłacanie długów wobec wierzycieli. Wszelkie rozmowy oddłużeniowe z ww. krajem mogą mieć obecnie na celu jedynie wypracowanie przyszłych rozwiązań oddłużeniowych, natomiast nie mogą skutkować bezpośrednim wznowieniem spłat. W październiku 2000 r. oficjalna delegacja rządu polskiego udała się do Iraku celem określenia przyszłego trybu rozliczenia irackiego zadłużenia. Niestety, nie udało się wypracować końcowych rozwiązań, z uwagi na jednoznaczne stanowisko strony irackiej dotyczące zasadności kontynuowania powyższych rozmów dopiero po zniesieniu wszelkich nałożonych sankcji.

   Bardzo trudnym partnerem negocjacyjnym jest również Syria. W 2000 r. przedstawiciele strony polskiej aż trzykrotnie rozmawiali ze stroną syryjską na temat rozliczenia zadłużenia Syrii. Do chwili obecnej strona syryjska potwierdziła tylko część stanu swoich zobowiązań wobec Polski. Przewiduje się jednak, że kolejny etap rozmów ze stroną syryjską odbędzie się na przełomie II i III kwartału bieżącego roku.

   Polska nie uchyla się od podejmowania działań oddłużeniowych poprzez międzynarodowe instytucje finansowe. Rząd polski prowadzi obecnie prace mające na celu rozpoznanie warunków rozliczenia zadłużenia najuboższych krajów świata wobec naszego kraju w ramach Inicjatywy HIPC, realizowanej pod wspólnymi auspicjami Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego. W dniu 5 września 2000 r. Rada Ministrów uchwaliła stanowisko rządu wobec sprawozdania Komisji Finansów Publicznych oraz Komisji Spraw Zagranicznych o poselskim projekcie uchwały o anulowaniu zadłużeń w 2000 r. (druk sejmowy nr 1604). W swym oficjalnym stanowisku rząd uznaje, że konkretnym wyrazem poparcia inicjatywy poselskiej może być czynne uczestnictwo w Inicjatywie oddłużeniowej HIPC oraz w innych działaniach na rzecz państw najuboższych. Inicjatywa HIPC przewiduje bardzo wysoką redukcję długów ww. krajów (nawet w granicach 90%-95%), natomiast w obecnym kształcie nie uwzględnia możliwości całkowitego ich umorzenia. Na razie rzeczywistym wkładem Polski w działania Inicjatywy HIPC była darowizna wpłacona na rzecz MFW w lipcu 2000 r. w wysokości 5 mln zł. W ciągu pięciu kolejnych lat strona polska wpłaci na ww. cel ogółem kwotę 5 mln SDR.

   Należy podkreślić, że proces związany z redukcją zadłużenia w ramach Inicjatywy HIPC ma charakter długotrwały i będzie realizowany w perspektywie kilkuletniej. Dlatego tam, gdzie jest to uzasadnione ekonomicznie i politycznie, Ministerstwo Finansów nie wyklucza możliwości poszukiwania korzystniejszych dla Polski sposobów rozliczenia długów od krajów najuboższych. Taka sytuacja dotyczy między innymi rozliczenia zadłużenia z Etiopią. W wyniku negocjacji dwustronnych z ww. krajem udało się wypracować wzajemnie korzystne rozwiązanie oddłużeniowe. Uznano, że zadłużenie Etiopii wobec Polski, po dokonaniu redukcji w wysokości ok. 81%, może zostać uregulowane w formie nabycia praw własności do nieruchomości w ww. kraju na potrzeby polskiej misji dyplomatycznej. Stosowna umowa rządowa została podpisana w Addis Abebie w dniu 13 grudnia 2001 r. W dniu 3 kwietnia bieżącego roku Rada Ministrów podjęła uchwałę RM zatwierdzającą ww.umową. Umowa wejdzie w życie po dokonaniu wymiany not dyplomatycznych przez władze obu stron.

   W I kwartale bieżącego roku Ministerstwo Finansów wystosowało listy do resortów finansów m.in. Kuby, Mongolii, Albanii i Korei, z prośbą o kontynuowanie rozmów oddłużeniowych. Wznawiane są obecnie prace w zakresie odzyskania długów od Jugosławii. Dialog w tej sprawie został przerwany w wyniku wybuchu wojny w tym kraju.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Krzysztof Janusz Ners

   Warszawa, dnia 23 kwietnia 2001 r.