III kadencja

Interpelacja nr 6859

do ministra środowiska

w sprawie skażenia środowiska w pobliżu hut cynku ˝Bolesław˝ w Bukownie i ˝Szopienice˝ w Katowicach pierwiastkiem talu oraz znieczyszczania terenów wsi Gołcza, Wielkanoc i Rzeżuśnia przez zakład utylizacji odpadów ˝Saria Małopolska˝

  

   1. Skażenie środowiska talem

   Dr hab. Krzysztof Dmowski z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego w trakcie badań środowiska (w tym - przydomowych ogródków warzywnych) stwierdził występowanie w pobliżu hut cynku - ˝Bolesław˝ w Bukownie oraz ˝Szopienice˝ w Katowicach niezwykle toksycznego pierwiastka talu.

   Tal bardzo rzadko występuje naturalnie w stanie wolnym. Można go napotkać jako domieszkę w złożach węgla oraz w rudach żelaza, miedzi, ołowiu i cynku. W warunkach naturalnych stężenie talu w tkankach roślin i zwierząt nigdy nie dochodzi do 1 ppm ( miara koncentracji - part per milion - czyli jedna milionowa). Tymczasem we wskazanych miejscach zawartość talu w środowisku przekracza dopuszczalne normy kilkaset razy i wynosi w osadach poflotacyjnych ZGH ˝B˝ 150 ppm.

   Tal jest tak toksycznym pierwiastkiem, że z powodzeniem służył do produkcji trutek na szczury oraz środków do niszczenia owadów. Zatrucia talem opisano u ludzi żyjących w pobliżu hut metali nieżelaznych oraz cementowni wykorzystujących odpady z hut.

   Tal uszkadza najbardziej tkankę nerwową, gruczoły skórne, korzenie włosów oraz nerki i wątrobę. Dawka śmiertelna to ok. 1 g. U ludzi zatrutych talem obserwuje się drgawki, śpiączkę, zaburzenia oddychania, nadciśnienie, częstoskurcz serca i zaburzenia pracy jelit. Może też dojść do niewydolności nerek i arytmii. Zatrucia przewlekłe dają podobne objawy, którym towarzyszy wypadanie włosów, zapalenie nerwów obwodowych z utratą czucia i zaburzeniami chodu, chudnięcie i osłabnięcie odporności.

   Zgodnie z posiadanymi przeze mnie informacjami do źródeł emisji talu należą m.in. stawy osadowe okolic Olkusza, co stanowi zagrożenie dla stanu wód pitnych i ujęć wody dla całego obszaru olkuskiego, a szczególnie dla korzystających z ujęcia wody pitnej kopalni ok. 80 tys. mieszkańców Olkusza, Bolesławia, Bukowna i Klucza. Do źródeł tych zalicza się również kamień dolomitowy produkowany w ZGH ˝Bolesław˝, a stosowany do budowy dróg i domów oraz zbiorniki osadowe huty ˝Szopienice˝ w Katowicach znajdujące się na gęsto zaludnionym obszarze. Ważny jest też fakt, iż w latach 70-tych przeprowadzono akcję nawożenia lasów oraz okolicznych terenów rolnymi odpadami poflotacyjnymi, które były mocno zanieczyszczone ołowiem, cynkiem, kadmem i prawdopodobnie talem.

   Dr Dmowski próbował zainteresować informacjami o zanieczyszczeniach talem obie huty oraz instytucje zajmujące się badaniem stanu środowiska (m.in. katowicki i krakowski Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska oraz Wydział Zdrowia i Kształtowania Środowiska Urzędu Miejskiego w Katowicach). Nikt nie podjął stosownych działań.

   2. Zatrucie środowiska przez utylizację odpadów zwierzęcych

   Zakład ˝Saria˝ przetwarza porzeźnicze odpadki w mączkę kostną i tłuszcz utylizacyjny. Odpady składowane są na placu zakładu (do 1000 ton), a ścieżki technologiczne wylewa się na teren zakładu (5 ha), co powoduje zatrucie gleb i wód gruntowych. Mieszkańcy wsi Gołcza, Wielkanoc i Rzeżuśnia stwierdzili ponadto, że nadmiar ścieków z zakładowej oczyszczalni spuszczany jest kolektorem wód opadowych do rzeki Gołczanki na granicy wsi Wielkanoc i Gołcza. Ponieważ zakład znajduje się na wzniesieniu, ścieżki wymywane są przez deszcz i spływają na pobliskie pola i łąki.

   Skutkiem działalności firmy ˝Saria˝ jest m.in. przekroczenie (średnio cztery razy) dopuszczalnych norm stężenia zanieczyszczeń, w tym azotu amonowego - ok. 50 razy. Według Powiatowego Inspektoratu Sanitarnego woda w studni na terenie zakładu jest skażona i niezdatna do picia, podobne zagrożenie występuje u źródeł wody pitnej w Wielkanocy i Miechowie. Ponadto wyziewy nie są dopalane, tylko wypuszczane do atmosfery, co powoduje fetor, a składowane na placu zakładu odpady przyciągają w okolice pobliskich pól i zabudowań gospodarczych liczne szkodniki (m.in. szczury).

   Pan Jurek Byczyński, przedstawiciel firmy, tłumaczy tę sytuację wynikającymi z sabotażu awariami kolektora. Władze gminy nie zaangażowały się w poprawę zaistniałej sytuacji.

   Biorąc pod uwagę powyższe dane, proszę o informacje wyjaśniające m.in.:

   1. Czy Ministerstwu Środowiska znane są problemy związane z wymienionymi skażeniami środowiska talem i odpadami utylizacyjnymi?

   2. Czy i kiedy podjęte zostaną stosowne działania zmierzające do zlikwidowania zagrożenia życia i zdrowia wielu tysięcy mieszkańców skażonych terenów?

   Oczekując na wyjaśnienie, łączę wyrazy szacunku.

   Poseł Jan Rokita

   Warszawa, dnia 13 lipca 2001 r.