III kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 2329

w sprawie konsekwencji nieopłacenia przez pracodawców składek na ZUS

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację posła Grzegorza Woźnego z dnia 11 sierpnia 1999 r. w sprawie konsekwencji nieopłacania przez pracodawców składek na ZUS, skierowaną przy piśmie SPS-0202-2329/99 uprzejmie informuję.

   Zgodnie z zapisami ustaw: z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU nr 137, poz. 887 z późn. zm.) i ustawy z dnia 7 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (DzU nr 28, poz. 153 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest zobowiązany do poboru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

   W chwili obecnej ciągle trwają prace nad stworzeniem kompleksowego systemu informatycznego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, którego głównymi zadaniami są obsługa ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Aby móc stwierdzić za kogo została opłacona konkretna składka, należy w największym uproszczeniu:

   a) zidentyfikować daną osobę jako zgłoszoną do ubezpieczeń,

   b) zidentyfikować płatnika składek, który jest zobowiązany do ich opłacania i połączyć go z dokumentem przelewu bankowego na odpowiednie konto w Narodowym Banku Polskim,

   c) otrzymać poprawnie wypełnione dane z dokumentów rozliczeniowych, do których składania zobowiązani są płatnicy składek.

   Jakiekolwiek zakłócenie powyżej zaprezentowanych elementów powoduje niemożność zidentyfikowania ubezpieczonego i opłaconej za niego składki.

   W chwili obecnej z powodu ograniczeń natury technologicznej nie jest możliwa właściwa identyfikacja ubezpieczonych i terminowa realizacja nałożonych na Zakład Ubezpieczeń Społecznych zadań. Jak wynika z przedstawionego pod koniec lipca harmonogramu prac, pełne zdolności wykonania ustawowo nałożonych na Zakład Ubezpieczeń Społecznych obowiązków będzie możliwe pod koniec listopada, z tym że niektóre elementy systemu (w tym również system informowania kas chorych) będą sprawne wcześniej.

   Nigdy nie został przerwany proces kontroli i egzekucji zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne z lat ubiegłych. Zgodnie z zapisami art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ZUS na przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego ma 5 lat - dopiero po upływie tego terminu należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu. W chwili obecnej Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozpoczął kontrolę płatników składek za okres od początku bieżącego roku. Jeżeli w wyniku ustaleń pokontrolnych zostaje stwierdzone, że płatnik składek nie odprowadza ich bądź też odprowadza je w niższej niż należna wysokości, jest wszczynane postępowanie egzekucyjne.

   Pracownicy, za których pracodawcy nie odprowadzają składek na ubezpieczenie zdrowotne nie tracą prawa do bezpłatnej opieki medycznej. Zgodnie z zapisami art. 51 ust. 2 i 3 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym w razie nieodprowadzenia potrąconej z wynagrodzenia ubezpieczonego składki na ubezpieczenie zdrowotne przez upoważnionego do tego płatnika przez okres dłuższy niż 30 dni kosztami udzielonego świadczenia obciąża się płatnika. Regulacja ta nie dotyczy osób zobowiązanych do samodzielnego opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne (przede wszystkim osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą). W takiej sytuacji, z wyjątkiem nagłych zachorowań związanych z wypadkiem, zatruciem, urazem oraz stanów zagrożenia życia lub porodu, koszty usługi winne być pokryte przez ubezpieczonego. Jednocześnie zgodnie z zapisem ust. 4 płatnik składek po opłaceniu zaległej składki wraz z odsetkami może się ubiegać o zwrot kosztów udzielonego świadczenia. Zapis ten dotyczy również osób fizycznych zobowiązanych do opłacania składek za siebie samych.

   Fakt nieopłacania przez pracodawców składki na ubezpieczenie rentowe, a dla osób, którym przysługuje prawo do emerytury ustalanej zgodnie z art. 53 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU nr 162, poz. 1118 z późn. zm.) także składek na ubezpieczenie emerytalne, nie powoduje jakichkolwiek negatywnych konsekwencji dla wysokości świadczenia ubezpieczonych. Wynika to ze sposobu ustalenia podstawy wymiaru świadczenia, która zgodnie z art. 15 tejże ustawy jest uśrednioną podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.

   W przypadku osób, których emerytura jest ustalana według nowych zasad - zgodnie z art. 25 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - podstawę ustalenia emerytury, która będzie w przyszłości wypłacana z FUS, stanowi kwota zapisanych i zwaloryzowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego składek emerytalnych. Zgodnie z zapisami art. 40 ust. 3-8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w wypadku stwierdzenia, że należne na ubezpieczenie emerytalane składki nie są przez płatnika odprowadzone, ZUS jest zobowiązany bądź to z urzędu, bądź też na wniosek zainteresowanego uzupełnić zapis na koncie. Regulacja ta nie dotyczy osób fizycznych zobowiązanych do opłacania składek za siebie.

   Inaczej wygląda sytuacja osób, których część składki na ubezpieczenie emerytalne jest przekazywana do wybranego przez nie otwartego funduszu emerytalnego. W tej sytuacji interesy ubezpieczonego są chronione w inny sposób. Zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych do otwartego funduszu emerytalnego jest przekazywana wyegzekwowana składka wraz z odsetkami ustalonymi zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU nr 137, poz. 926 z późn. zm.). Na podstawie art. 49 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych należności te są zaspokajane w pierwszej kolejności, jeżeli płatnik rozlicza, opłaca i przekazuje składki niezgodnie z przepisami.

   Z poważaniem

   Sekretarz stanu

   Ewa Lewicka

   Warszawa, dnia 13 września 1999 r.