III kadencja
Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 6302
w sprawie obligatoryjnego rozwiązania zespołów szkół
Szanowny Panie Marszałku! W związku z interpelacją panów posłów Henryka Długosza i Zdzisława Kałamagi w sprawie konieczności rozdzielenia zespołów szkół, w skład których wchodzi szkoła podstawowa i gimnazjum, uprzejmie wyjaśniam.
Zgodnie z postanowieniami art. 6 ustawy z dnia 25 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji publicznej (DzU nr 117, poz. 759) oraz art. 25 pkt 20 ustawy z dnia 21 stycznia 2000 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji publicznej (DzU nr 12, poz. 136) od dnia 1 września 2001 r. nie mogą funkcjonować zespoły szkół, w skład których wchodzą szkoła podstawowa i gimnazjum.
Przesuwając termin wejścia w życie powyższego przepisu na wrzesień 2001 r., ustawodawca przewidział czas niezbędny na dostosowanie działalności szkół do nowego ustroju szkolnego. Przyzwolenie na tworzenie wspomnianych zespołów w okresie przejściowym wywołało dyskusję, która trwa do dziś, ˝za i przeciw˝ tym zespołom.
Zdaniem Ministerstwa Edukacji Narodowej istnieją istotne argumenty przemawiające za rozdzieleniem wspomnianych zespołów. Pierwszy i zasadniczy z nich wynika z istoty samego ustroju szkolnego. Nie po to bowiem wprowadziliśmy przedszkola, sześcioletnie szkoły podstawowe, trzyletnie gimnazja oraz planuje się trzyletnie licea profilowane, żeby wszystkie te szkoły organizować i prowadzić w jednym budynku. Przeciw istnieniu zespołów przemawiają także kolejne argumenty. Uczniowie sześcioletniej szkoły podstawowej i gimnazjum należą do grup wiekowych o wyraźnie różnych potrzebach rozwojowych i różne są oczekiwania dotyczące ich osiągnięć edukacyjnych. Oznacza to m.in. konieczność stworzenia odpowiednich, a więc różnych dla tych grup wiekowych, warunków do nauki, opieki i wychowania. Mówiąc o warunkach, mamy na myśli bazę (np. odpowiednie meble, wyposażenie), kadrę (inne są wymagania w zakresie kwalifikacji w stosunku do nauczycieli szkół podstawowych, inne w stosunku do nauczycieli gimnazjów), organizację (różne typy zajęć dostosowane do potrzeb dzieci, np. reedukacja, logopedia, a zatem konieczność stworzenia gabinetów specjalistycznych itp.). Nawet estetyka szkoły, treści, jakie niesie ze sobą wystrój, powinny być dostosowane do percepcji dzieci danego typu szkoły.
Funkcjonowanie szkół w odrębnych budynkach to optymalne rozwiązanie z punktu widzenia najlepszego zabezpieczenia interesów dziecka, którego wszechstronny rozwój jest strategicznym celem wdrażanej reformy edukacji. Jestem przekonany, że tylko obiektywne trudności związane z istniejącą bazą szkolną oraz stanem finansowania oświaty spowodowały, iż nieustannie rozważa się możliwość utrzymania zespołów, czyli rozwiązania, które zostało przyjęte jako przejściowe, dające jedynie czas na dostosowanie sieci szkolnej do wymogów prawa oświatowego.
Oczywiście ważne są przesłanki finansowe i trudno nie dostrzec trudności, z jakimi borykają się gminy. Jednak trudno także zgodzić się z tym, że to przyczyny ekonomiczne determinują całą ideę reformy strukturalnej. Jestem przekonany, że podejmując decyzję za albo przeciw istnieniu zespołów szkół, ważniejszym kryterium, które powinno na niej zaważyć, musi być szeroko pojęte dobro dziecka i dlatego za takim rozwiązaniem docelowym, jakim jest rozdzielenie zespołów szkół, konsekwentnie się opowiadam.
Narastająca liczba wystąpień władz samorządowych w związku z trudnościami bazowymi i brakiem środków finansowych na nowe inwestycje spowodowała zgłoszenie poprawki do projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty, ustawy Przepisy wprowadzające reformę szkolną oraz niektórych innych ustaw, która ma umożliwić funkcjonowanie zespołów do 31 sierpnia 2003 r. Projekt ww. ustawy jest aktualnie przedmiotem prac legislacyjnych w Sejmie. Do rozważenia pozostaje wprowadzenie zapisów, które ograniczą ten stan do rzeczywiście wyjątkowych sytuacji (np przez wprowadzenie obowiązku uzgodnienia planu tego rodzaju rozwiązań z kuratorem oświata).
Dodatkowo wyjaśniam, że przywołany na wstępie przepis nie dotyczy zespołów istniejących w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 21 stycznia 2000 r. (czyli w dniu 23 lutego 2000 r.), w których szkoła podstawowa podlega stopniowej likwidacji. Na mocy art. 63 przedmiotowej ustawy mogą one funkcjonować do czasu pełnej likwidacji szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do dnia 31 sierpnia 2005 r.
Zakaz łączenia ww. typów szkół w zespoły na mocy art. 62 ust. 1b ustawy o systemie oświaty nie obejmuje szkół artystycznych, sportowych, z oddziałami integracyjnymi, szkół specjalnych, z oddziałami specjalnymi, dwujęzycznych, dla mniejszości narodowych, z oddziałami dla mniejszości narodowych, za granicą przy polskich przedstawicielstwach dyplomatycznych i konsularnych, o charakterze eksperymentalnym prowadzonych przez ministra edukacji narodowej. W projekcie ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty, ustawy Przepisy wprowadzające reformę ustroju szkolnego oraz niektórych innych ustaw, który niebawem będzie przedmiotem prac legislacyjnych w parlamencie, rozszerza się katalog wyłączeń o szkoły w zakładach opieki zdrowotnej, w tym w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego, w domach pomocy społecznej i szkół dla dorosłych.
Należy także zwrócić uwagę, że likwidacja zespołu - szkoła podstawowa i gimnazjum - nie oznacza konieczności przeniesienia z siedziby zespołu jednej ze szkół do innego budynku, chociaż rozwiązanie to byłoby optymalne w kontekście założeń nowego ustroju szkolnego. W świetle obowiązującego prawa wymagana jest jedynie odrębność organizacyjna tych szkół. Trzeba dodać ponadto, że rozwiązanie zespołu szkół obejmującego szkołę podstawową i gimnazjum polegające na organizacyjnym usamodzielnieniu szkoły podstawowej i gimnazjum bez jednoczesnej zmiany zakresu ich działania nie jest likwidacją szkoły w rozumieniu art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 1996 r. nr 67, poz. 329, z późn. zm.), a w konsekwencji nie jest uzależnione od warunków określonych w tym przepisie. Analogiczne stanowisko wyraził także Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 8 listopada 1995 r. S.A./Wr 1909/95 (ONSA 1996/4/168).
Przedstawiając powyższe wyjaśnienia, zwracam się do pana marszałka z prośbą o ich przyjęcie do aprobującej wiadomości.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Wojciech Książek
Warszawa, dnia 24 kwietnia 2001 r.