III kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 5244

w sprawie destabilizacji polskiego rynku tytoniowego

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację pana posła Marcina Zawiły nadesłaną przy piśmie znak: SPS-0202-5244/00 z dnia 4 grudnia br. w sprawie zmian przepisów prawnych określających zasady naliczania podatku akcyzowego uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

   Wprowadzenie mieszanego systemu opodatkowania podatkiem akcyzowym papierosów zgodnie z wymogami dyrektyw Unii Europejskiej wymagało ustalenia i określenia wysokości stawki ad valorem (procentowej) podatku akcyzowego od papierosów. Dotychczasowy system akcyzy na papierosy oparty był wyłącznie na stawce kwotowej, która była zróżnicowana w zależności od grupy papierosów. Powodowało to wyższe kwotowo opodatkowanie papierosów droższych, a niższe opodatkowanie papierosów tanich.

   W mieszanym systemie opodatkowania podatkiem akcyzowym papierosów, w którym stawka kwotowa i procentowa jest taka sama dla wszystkich papierosów, funkcję zwiększania opodatkowania papierosów drogich pełnić ma stawka procentowa, dla której podstawą opodatkowania jest maksymalna cena detaliczna sprzedaży. A zatem im wyższa cena detaliczna danej marki papierosów, tym wyższa kwotowo akcyza przy danej stawce procentowej.

   Mieszany system opodatkowania podatkiem akcyzowym został wprowadzony z dniem 1 czerwca 2000 r. Część kwotowa stawki podatku akcyzowego, liczona od ilości sprzedawanych papierosów, ustalona została rozporządzeniem ministra finansów z dnia 15 grudnia 1999 r. w sprawie podatku akcyzowego (DzU nr 105, poz. 1197, z późn. zm.).

   Część procentowa podatku akcyzowego od papierosów, jak też podstawa jej opodatkowania zostały ustalone w art. 37 ust. 3 pkt 1 lit. e i ust. 5 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (DzU nr 11, poz. 50, z późn. zm.) i wynosi 25%. Liczona jest ona od maksymalnej ceny detalicznej wyznaczonej i wydrukowanej przez producenta lub importera na pojedynczym opakowaniu papierosów. Ustawowe ustalenie stawki procentowej i podstawy jej naliczania, jako ceny detalicznej wydrukowanej na paczce, oznacza obowiązek wyznaczania i drukowania tej ceny przez producenta lub importera na paczce papierosów, począwszy od dnia 1 czerwca 2000 r., tj. dnia wejścia w życie mieszanego systemu podatku akcyzowego od papierosów. Jeśli zatem producent (importer) nie wydrukował maksymalnej ceny detalicznej na pojedynczym opakowaniu papierosów, tzn. nie ujawnił podstawy opodatkowania, od której liczona jest procentowa stawka podatku akcyzowego i nie zapłacił w związku z tym należnego podatku akcyzowego, narusza przepisy ww. ustawy. Natomiast przepis rozporządzenia stanowiący o opodatkowaniu papierosów, według procentowej stawki podatku akcyzowego, ustalonej w art. 37 ust. 1 pkt 3 ustawy, które nie zostały oznaczone ceną detaliczną, ma zastosowanie jedynie w przypadkach, gdy na podatniku nie ciąży ustawowy obowiązek oznaczania ceną detaliczną jednostkowego opakowania papierosów, np. dotyczy on organów likwidacyjnych, jak też podmiotów posiadających importowane papierosy, od których nie został zapłacony podatek akcyzowy.

   A zatem przepis stanowiący o opodatkowaniu papierosów nieoznaczonych ceną detaliczną nie daje producentom i importerom możliwości wyboru sposobu opodatkowania papierosów, bowiem mają oni ustawowy obowiązek wyznaczania i drukowania cen detalicznych na jednostkowym opakowaniu papierosów.

   W związku z występowaniem nieprawidłowości w funkcjonowaniu systemu kwotowo-procentowego poboru podatku akcyzowego od papierosów rozesłane zostało pismo adresowane do dyrektorów wszystkich izb skarbowych i urzędów kontroli skarbowej nakazujące kontrole u podatników papierosów, pod kątem wywiązywania się z nałożonego ustawowego obowiązku drukowania cen detalicznych na opakowaniu papierosów oraz egzekwowania kar w przypadku jego niedopełnienia.

   W 2000 r. akcyza na papierosy wzrosła trzy razy, tj. od stycznia o 10%, od czerwca średnio o 13% i od października średnio o dalsze 7%. Nie spowodowało to jednak wzrostu cen detalicznych papierosów ani po podwyżce czerwcowej, ani po październikowej.

   Tak więc w roku 2000, w którym nie nastąpiły podwyżki cen detalicznych papierosów, a tym samym nie nastąpił wzrost dochodów budżetowych z części procentowej, zaplanowany na ten rok wzrost podatku akcyzowego dla papierosów wynikał wyłącznie z przyrostu części kwotowej tego podatku.

   Dobitnym tego przykładem są np. papierosy Fajrant z nadrukowaną bardzo niską ceną detaliczną wynoszącą 2,70 zł/paczkę, która to cena spowodowała dużą konkurencję dla sprzedaży papierosów tej samej klasy, lecz o wyższych cenach detalicznych. Ponadto tak niska cena spowodowała, iż podatek akcyzowy liczony w systemie mieszanym dla tych papierosów w czerwcu 2000 r. wyniósł 1,43 zł/paczkę i był niższy od stawki podatku akcyzowego, obowiązującej w styczniu 2000 r., tj. 1,44 zł/paczkę, o 0,01 zł/paczkę, zaś od października 2000 r. stawka ta wynosi 1,52 zł/paczkę. A zatem można stwierdzić, iż w systemie mieszanym opodatkowania podatkiem akcyzowym trudne są do przewidzenia wpływy z akcyzy pochodzące z części procentowej podatku akcyzowego od papierosów, ponieważ są one uzależnione od ceny detalicznej, wyznaczonej i drukowanej przez producenta papierosów.

   Dla papierosów drogich zaś, takich jak np. ˝Marlboro˝ z nadrukowaną ceną detaliczną wynoszącą 5,85 zł/20 szt., która w 2000 r. nie uległa zmianie pomimo podwyżki akcyzy, kwota podatku akcyzowego naliczana w systemie mieszanym wyniosła w czerwcu ub. r. 2,21 zł/20 szt., a od października stanowi 2,30 zł/20 szt., podczas gdy w styczniu 2000 r., tj. przed zmianą systemu, kwotowa stawka podatku akcyzowego wynosiła 2,14 zł/20 szt. A zatem nie jest prawdziwe stwierdzenie, iż ˝producenci papierosów drogich z nadrukowaną maksymalną ceną detaliczną płacą podatek akcyzowy (kwotowo-procentowy) mniejszy niż w starym systemie˝.

   Ponadto należy zauważyć, iż im wyższa stawka procentowa w podatku akcyzowym, tym większa możliwość prowadzenia przez producentów papierosów tzw. ˝wojen cenowych˝, polegających na obniżaniu cen detalicznych stanowiących podstawę opodatkowania dla części procentowej podatku akcyzowego, a co za tym idzie - większe zagrożenie dochodów budżetowych.

   Ponadto sytuacja taka może mieć negatywny wpływ na położenie producentów papierosów tanich, a konkretnie ich eliminację z rynku.

   Jednocześnie uprzejmie informuję, iż ustawą z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym w brzmieniu nadanym ustawą z 17 listopada 2000 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (DzU nr 105, poz. 1107) podwyższona została stawka podatku akcyzowego dla wyrobów tytoniowych z obecnych 80% w stosunku do ceny sprzedaży u producenta i 230% w stosunku do podstawy określonej u importera odpowiednio do 95% u producenta krajowego i 1900% u importera.

   Ustawa wprowadza również nowego podatnika podatku akcyzowego od papierosów, stanowiąc, iż podatnikami podatku akcyzowego są również osoby fizyczne, jednostki niemające osobowości prawnej i osoby prawne, które nie są producentami lub importerami papierosów, w przypadku gdy dokonują sprzedaży papierosów powyżej ceny detalicznej wydrukowanej na pojedynczym opakowaniu papierosów, jak i w przypadku sprzedaży papierosów, które nie zostały oznaczone ceną detaliczną. Podatnicy tacy przy sprzedaży papierosów po cenie wyższej od maksymalnej ceny detalicznej wydrukowanej na paczce będą płacili podatek w wysokości 400% maksymalnej ceny detalicznej papierosów, zaś przy sprzedaży papierosów nieoznaczonych ceną detaliczną po dniu 1 marca będą płacili podatek akcyzowy według ustawowej procentowej stawki akcyzy, ustalonej dla producenta w art. 37 ust. 1 pkt 3, która wynosi 70%.

   Ponadto uprzejmie informuję, iż w związku z uzasadnieniem do projektu ustawy budżetowej na 2001 r. rozporządzeniem ministra finansów z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie podatku akcyzowego (DzU nr 119, poz. 1259) podwyższone zostały stawki podatku akcyzowego. Od 16 stycznia 2001 r. nastąpi 19-procentowa podwyżka stawki kwotowej podatku akcyzowego od papierosów, tj. z 42 zł/1000 szt. (0,84 zł/20 szt.) do poziomu 50,00 zł/1000 szt. (1,00 zł/20 szt).

   Z poważaniem

   Sekretarz stanu

   Jan Rudowski

   Warszawa, dnia 16 stycznia 2001 r.