III kadencja

Odpowiedź ministra sprawiedliwości

na zapytanie nr 3983

w sprawie przemytu papierosów

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na przedstawione przy piśmie z dnia 21 czerwca 2001 r. nr SPS-0203-3982/01 zapytanie posłów Mariusza Ambroziaka, Adama Bieli i Wojciecha Hausnera z dnia 20 czerwca 2001 r. w sprawie przemytu papierosów na teren Polski, co skutkuje pojawianiem się na rynku w sposób masowy wyrobów tytoniowych bez znaków akcyzy i nieposiadających informacji o szkodliwości palenia, uprzejmie przedstawiam, co następuje.

   Zjawisko przemytu papierosów powoduje straty skarbu państwa z tytułu niezapłaconych ceł i podatków akcyzowych, uszczupla dochody polskich producentów i legalnie działających handlowców, a także wpływa kryminogennie na społeczeństwo, dlatego zarówno urzędy celne, jak i Straż Graniczna prowadzą kontrole na granicach oraz wewnątrz kraju. Współpracują w tym zakresie z urzędami kontroli skarbowej, urzędami skarbowymi, Policją i Strażą Miejską. Właśnie większość tego typu zdarzeń (ok. 90%) zostaje ujawnionych przez Policję - najczęściej na skutek działań kontrolnych podejmowanych w wielu miejscowościach systematycznie i często - na terenie targowisk i bazarów, a także podczas rutynowych kontroli drogowych samochodów osobowych i ciężarowych.

   Efektem działań ww. organów są doniesienia kierowane do jednostek organizacyjnych prokuratury o wszczęcie postępowań karnych z art. 63-70 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU nr 83 z dnia 15 października 1999 r., poz. 930). Dla zobrazowania skali tego zjawiska polecono prokuratorom apelacyjnym dokonanie analizy postępowań prowadzonych w tej kategorii spraw za okres roku 2000 i pierwszej połowy roku 2001.

   Z przedstawionych informacji wynika, że w badanym okresie przeprowadzono 1936 postępowań przygotowawczych dotyczących sprowadzania papierosów bez znaków akcyzy z zagranicy (art. 63 K.k.s.) oraz ich nabywania, przechowywania, przewożenia, przyjmowania i pomagania w zbyciu lub ukryciu, gdy ich ilość lub wartość wskazywała na przeznaczenie do działalności handlowej (art. 65 K.k.s.).

   Najwięcej tego rodzaju spraw zarejestrowano w jednostkach przygranicznych, a mianowicie w Prokuraturach Rejonowych w Białej Podlaskiej - 325, w Zamościu - 252, w Chełmie - 150, w Hrubieszowie - 91.

   Sprawcy powyższych czynów to z reguły cudzoziemcy - najczęściej obywatele byłej Wspólnoty Niepodległych Państw, a w szczególności obywatele Białorusi i Ukrainy.

   Przedmiotem postępowań było najczęściej kilkadziesiąt bądź kilkaset paczek papierosów, jednak w niektórych sprawach liczba ich sięgała kilku tysięcy, np. w sprawie Ds 2702/00 Prokuratury Rejonowej w Tomaszowie Lubelskim - 143 360 paczek papierosów marki ˝West˝ ujawniono w Hrebennem w czasie kontroli granicy samochodu ciężarowego przewożącego deski.

   Wśród tych postępowań były również śledztwa dotyczące zorganizowanych grup przestępczych zajmujących się sprowadzaniem do Polski z krajów byłego ZSRR bez dokonywania odprawy celnej przywozowej znacznej ilości papierosów marki ˝Royal˝, ˝Superking˝ i ˝West˝, które następnie dostarczono samochodami ciężarowymi w głąb kraju (sprawa Ds 32/01 Prokuratury Okręgowej w Kaliszu).

   Należy podkreślić, że prowadzenie tej kategorii postępowań wymaga szeroko zakrojonych działań operacyjnych, gromadzenia dokumentacji, ustalania personaliów kolejnych sprawców, dokonywania przeszukań itp. Fakt, że wśród tych osób są cudzoziemcy skutkuje obligatoryjną obroną z udziałem tłumacza i dodatkowymi kosztami.

   Niezależnie od pracochłonności, jakiej wymagają postępowania prowadzone w sprawach przemytu papierosów, przedstawione przez prokuratorów apelacyjnych informacje wskazują na wysoki stopień efektywności działań organów prokuratury. Na łączną liczbę 1936 postępowań aż w 1175 skierowano akty oskarżenia do sądu, a w 17 - wnioski o warunkowe umorzenie postępowania. Spraw umorzonych, w tym również z powodu znikomej szkodliwości społecznej czynów, było jedynie 330. W zdecydowanej większości sprawy umorzone dotyczyły przypadków przemytu kilkudziesięciu paczek papierosów. Pozostałe śledztwa nadal się toczą bądź postępowania w nich zakończono w inny sposób. Powszechne jednostki organizacyjne prokuratury zajmują się nie tylko ściganiem sprawców przemytu papierosów, ale również realizują cele nałożone przez ustawę z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, która w art. 12 penalizuje czyny polegające na produkcji i wprowadzaniu do obrotu handlowego wyrobów tytoniowych bezdymnych i tych, w których zawartość substancji szkodliwych przekracza dopuszczalne normy, a także na wprowadzaniu do obrotu wyrobów tytoniowych bez uwidaczniania na opakowaniu informacji o następstwach używania tytoniu lub zawartości substancji szkodliwych. Dotyczy to również reklamy.

   W tej dziedzinie wyniki pracy prokuratury są również zadowalające, albowiem w badanym okresie o czyny z art. 12 ww. ustawy przeprowadzono 1441 postępowań, z których 981 zakończono skierowaniem aktów oskarżenia do sądu, w 28 prokuratorzy skierowali wnioski o warunkowe umorzenie postępowania, a w 355 postępowania umorzono. Pozostałe sprawy są w biegu lub zakończono je w inny sposób. Najwięcej aktów oskarżenia w tej kategorii spraw skierowano w okręgu apelacyjnym lubelskim - 294.

   Oceniając przytoczone powyżej wyniki, należy stwierdzić, iż organy prokuratury w sposób prawidłowy realizują nałożone nań przez ustawę o prokuraturze z dnia 20 czerwca 1985 r. zadania. W tym przypadku dotyczy to zwalczania przestępczości związanej z przemytem papierosów, jednak całkowite wyeliminowanie tego zjawiska będzie bardzo trudne, albowiem - wynika to m.in. z badań Instytutu Pentor i Almares dołączonych do zapytania - jest ono szeroko akceptowane społecznie.

   Łączę wyrazy szacunku

   Minister

   Stanisław Iwanicki

   Warszawa, dnia 12 lipca 2001 r.