III kadencja

Odpowiedź ministra sprawiedliwości

na interpelację nr 1453

w sprawie wyników dochodzeń prokuratorskich związanych z przypadkami śmiertelnych zamarznięć w czasie tegorocznej zimy

   Odpowiadając na interpelację pana posła Stanisława Steca z dnia 15 lutego 1999 r. w sprawie wyników dochodzeń prokuratorskich związanych z przypadkami śmiertelnych zamarznięć w czasie tegorocznej zimy, nadesłaną przy piśmie z dnia 18 lutego 1999 r. nr SPS-0202-1453/99, uprzejmie przedstawiam, co następuje.

   Z przekazanych przez prokuratury apelacyjne informacji wynika, że w okresie od listopada 1998 r. do chwili obecnej na terenie kraju zarejestrowano łącznie 245 zgonów spowodowanych zamarznięciem. We wszystkich tych przypadkach prokuratorzy rejonowi prowadzili stosowne postępowanie, a mianowicie:

   - w 11 sprawach na zasadzie art. 307 K.p.k. przeprowadzono postępowania sprawdzające, z których 10 zakończono wydaniem postanowień o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego. W jednej ze spraw (Katowice) postępowanie sprawdzające nie zostało jeszcze zakończone.

   - w 65 sprawach na podstawie art. 308 K.p.k. dokonano czynności procesowych jeszcze przed wydaniem postanowień o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia.

   Z uwagi na to, że zgromadzony materiał dowodowy nie dostarczył podstaw do przyjęcia, iż zaistniało przestępstwo, przedmiotowe postępowania zostały umorzone wobec stwierdzenia, że czynu nie popełniono, względnie że czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego (art. 17 § 1 pkt 1 i 2 K.p.k.).

   - w 169 sprawach wszczęto postępowania przygotowawcze o czyn z art. 155 K.k. Spośród tych spraw w 125 przypadkach wydano już postanowienia o umorzeniu śledztwa lub dochodzenia na podstawie art. 17 § 1 pkt 1 lub 2 K.p.k. - brak znamion czynu zabronionego. Natomiast w 43 sprawach postępowania przygotowawcze nie zostały jeszcze zakończone.

   Nadto jedną sprawę (Prokuratura Apelacyjna w Łodzi) przekazano według właściwości do Sądu Rejonowego Wydział Rodzinny i Nieletnich. Przedmiotowe postępowanie dotyczyło dwóch nieletnich, którzy pozostawili swojego krewnego w warunkach narażenia go na niebezpieczeństwo utraty życia, który w następstwie wychłodzenia organizmu zmarł.

   Należy podkreślić, że w toku prowadzonych postępowań prokuratorzy nie stwierdzili jakichkolwiek uchybień w działaniu instytucji państwowych, samorządowych i społecznych, które sprzyjałyby popełnieniu przestępstwa, co obligowałoby ich do kierowania, na podstawie przepisu art. 19 § 1 K.p.k., stosownych wystąpień.

   Z poczynionych ustaleń wynika, że w większości przypadków zwłoki znajdowane były na polach, w lasach i w okolicach dróg. Zdarzały się również wypadki zamarznięcia osób we własnych nieogrzewanych mieszkaniach lub w budynkach i innych obiektach, wybranych przypadkowo za miejsce noclegu. W zdecydowanej większości zgony pozostawały w ścisłym związku ze spożywaniem, i to często w znacznych ilościach, alkoholu.

   Jak już zaznaczono, prowadzone postępowania przygotowawcze nie dostarczyły podstaw do podejmowania przez prokuratorów jakiejkolwiek interwencji pozakarnej. Ministerstwo Sprawiedliwości również nie podejmowało żadnych działań mających na celu przeciwdziałanie tym tragicznym zdarzeniom, albowiem nie ma ku temu tytułu prawnego.

   Godzi się podkreślić, że zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (jednolity tekst DzU nr 64, poz. 414 z 1998 r.) pomoc społeczna jest instytucją polityki państwa mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać. Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie z organizacjami społecznymi, Kościołem katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi, fundacjami, stowarzyszeniami, pracodawcami oraz osobami fizycznymi i prawnymi. Celem pomocy społecznej jest zaspokajanie niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka (art. 2 ust. 1 cytowanej ustawy). Przedmiotowa ustawa reguluje w sposób szczegółowy zasady, zakres i tryb udzielania pomocy osobom jej potrzebującym.

   Zadania wynikające z tej ustawy realizowane winny być przede wszystkim przez wyspecjalizowane ogniwa jednostek samorządu gminnego zajmujące się pomocą społeczną, nie zaś prokuratora generalnego, którego zakres zadań wyznaczają art. 2 i 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze, i nie ma wśród nich żadnych odnoszących się do pomocy społecznej.

   Minister

   Hanna Suchocka

   Warszawa, dnia 12 marca 1999 r.