III kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -

na interpelację nr 4769

w sprawie konieczności ograniczenia procederu przemytu papierosów na terenie województw tzw. ściany wschodniej

   Szanowny Panie Marszałku! W nawiązaniu do interpelacji pana Grzegorza Kurczuka, posła na Sejm RP, przesłanej przy piśmie wicemarszałka Sejmu (z dnia 4 października 2000 r., sygn. SPS-0202-4769/00) w sprawie konieczności ograniczenia procederu przemytu papierosów na terenie województw tzw. ściany wschodniej, uprzejmie informuję, co następuje:

   1. Podniesiony w interpelacji problem negatywnych konsekwencji społecznych oraz ujemnych skutków dla budżetu państwa związany ze zjawiskiem przemytu papierosów jest przedmiotem analizy w Ministerstwie Finansów. Analiza przyczyn, jak i skutków tego zjawiska, w tym m.in. obszernych informacji zawartych w wystąpieniu Krajowego Stowarzyszenia Przemysłu Tytoniowego skierowanym do ministra finansów we wrześniu br. wskazuje na pilną konieczność zwiększenia skuteczności działań ograniczających nielegalny przywóz do polski papierosów.

   Pragnę zaznaczyć, że przeciwdziałanie temu zjawisku było i nadal pozostaje przedmiotem szczególnego zainteresowania zarówno służb nadzorowanych przez ministra finansów (Służba Celna, Inspekcja Celna, aparat skarbowy), jak i służb podległych ministrowi spraw wewnętrznych i administracji (Straż Graniczna i Policja). Wspólne i skoordynowane akcje służb państwowych zmierzające do zwalczania zwłaszcza zorganizowanego przemytu papierosów (i alkoholu) są prowadzone w ramach zawieranych porozumień (przykładowo Główny Urząd Ceł współpracuje na bieżąco z Policją, Komendą Straży Granicznej i Urzędem Ochrony Państwa).

   2. Zbieżne z sugestią pana posła, iż w pierwszym rzędzie należy ograniczyć legalne możliwości wwozu papierosów w ruchu turystycznym (czy raczej ˝pseudoturystycznym˝), są rozwiązania zawarte w propozycji nowelizacji Kodeksu celnego. W chwili obecnej trwają prace nad jego kształtem w Komisji Prawa Europejskiego w Sejmie. Przepisy te przewidują wprowadzenie ograniczenia w przywozie papierosów i alkoholi dla osób zamieszkujących w strefie nadgranicznej i przyjeżdżających ze strefy nadgranicznej państwa sąsiadującego. Ograniczenie to będzie również dotyczyć osób pracujących za granicą w tej strefie. Ponadto zmniejszy się limit papierosów zwolnionych od cła, przywożonych w bagażu osobistym podróżnego. Jest to istotne, gdyż w ocenie Ministerstwa Finansów w ogólnej sumie papierosów przywożonych do Polski bez opłaconego cła i akcyzy znaczący udział mają papierosy wwożone w niedużych jednostkowo ilościach przez podróżnych zgodnie z jednorazowymi limitami ilościowymi lub nieznacznie powyżej limitów.

   3. Biorąc pod uwagę, iż zjawisko przemytu papierosów do Polski występuje w różnych formach (drobny przemyt pieszy, tzw. mrówki, drobny i średni przemyt kolejowy samochodowy; duży przemyt zorganizowanych grup przestępczych wyposażonych w nowoczesne środki techniczne i wykorzystujących transport samochodowy, kolejowy lub morski) - efektywne przeciwstawienie się tej patologii jest możliwe poprzez przygotowanie i wdrożenie szeregu działań, będących wyrazem woli państwa w jej zwalczeniu. Chodzi tu zwłaszcza o połączenie w sposób skoordynowany działań różnych służb dotychczas zajmujących się zwalczaniem tego procederu (Służba Celna, Straż Graniczna, Inspekcja Celna, Policja, kontrola skarbowa), zwiększając skuteczność ich działań. W chwili obecnej głównym kierunkiem działań wymierzonych w nasilające się zjawisko przemytu jest stworzenie szczelnej bariery (uszczelnienie wschodniej granicy) ograniczającej nielegalny przywóz towarów.

   Za podstawowe elementy systemu zapewniającego skuteczne przeciwdziałanie przemytowi wyrobów tytoniowych (i alkoholowych), w krótkim horyzoncie czasowym, przyjęto:

   - zintensyfikowanie i zaostrzenie kontroli celnej na granicy wschodniej, wyraźnie odczuwalne przez potencjalnych przemytników i skutecznie zniechęcające do nielegalnego przywozu towarów przy zwiększonym udziale służb celnych oraz innych służb dysponujących dostatecznym wyposażeniem technicznym w sprzęt kontrolny; nasilenie kontroli celnej (szczegółowe kontrole) towarów przewożonych koleją i autobusami; dokonywanie kontroli na granicy w oparciu o szerszą wymianę informacji między służbami wewnątrz kraju i służbami celnymi państw sąsiednich;

   - zwiększenie efektywności współpracy służb celnych w realizacji zadań kontrolnych z organami Policji, Straży Granicznej, Inspekcji Celnej i urzędami kontroli skarbowej przy wsparciu systemu informatycznego zapewniającego szybki przepływ informacji; intensyfikacja współpracy z organami uprawnionymi do podejmowania działań operacyjno-rozpoznawczych (tj. Policji, Straży Granicznej, Inspekcji Celnej i wywiadu skarbowego, zwłaszcza w zwalczaniu zorganizowanych form przestępczości w zakresie obrotu towarowego z zagranicą, w tym powołanie tzw. grup zadaniowych w rejonach o największym zagrożeniu przemytem); zwiększenie efektywności w zakresie kontroli obowiązku oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy;

   - kontynuowanie systematycznych kontroli wykonywanych przez urzędy kontroli skarbowej targowisk i bazarów położonych głównie w województwach przygranicznych i w obrębie dużych aglomeracji miejskich;

   - zwiększenie znaczenia motywacyjnego systemu wynagradzania funkcjonariuszy celnych za wyniki ich pracy zdecydowanie mobilizującego do ujawnienia przemytu i premiującego takie postawy (polegającego na ustaleniu wysokości premii w zależności od wartości ujawnionego przemytu);

   - nasilony system kontroli wewnętrznej i wprowadzenie dotkliwych kar dyscyplinarnych, nawet w przypadkach uzasadnionego podejrzenia czerpania korzyści przez funkcjonariusza celnego z tytułu powiązań korupcyjnych. Wprowadzanie rozwiązań organizacyjnych eliminujących podczas kontroli celnej obszar sytuacji i zachowań potencjalnie zagrożonych korupcją bądź ułatwiających zastraszanie funkcjonariuszy celnych. Podjęcie na szeroką skalę działań operacyjnych przeciwko skorumpowanym funkcjonariuszom celnym, zwłaszcza w przypadku przemytu zorganizowanego.

   4. Ponadto jednym z głównych czynników decydujących o przyjęciu Polski do Unii Europejskiej jest zharmonizowanie systemów celnych, ponieważ duża część polskiej granicy stanie się zewnętrzną granicą Unii. Plany strategiczne administracji celnej zostały zsynchronizowane z wymogami UE w przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 19 października 1999 r. dokumencie pn. ˝Strategia działania polskiej administracji celnej do roku 2002˝. Zgodnie z określonymi w niej założeniami przewiduje się, w ramach utrzymania administracji celnej na obecnym poziomie (ok. 14,5 tys. pracowników ogółem), przesunięcie zasobów kadrowych oraz sprzętu z granicy zachodniej i południowej na granicę wschodnią.

   Planowana poprawa stanu infrastruktury granicznej oraz zwiększenie liczby przejść, zwłaszcza na granicy wschodniej - w kontekście podniesionego w interpelacji problemu zahamowania narastającego zjawiska przemytu - nastąpi w wyniku długoterminowych działań organizacyjnych i inwestycyjnych. Opracowywany przez Międzyresortowy Zespół do Spraw Zagospodarowania Granicy Państwowej program na lata 2000-2002 zakłada kompleksowe rozwiązanie dotyczące przekraczania polskiej granicy państwowej. W celu wzmocnienia granicznej kontroli oraz usprawnienia odpraw i eliminowania negatywnych zjawisk występujących na granicy, przewiduje on m.in. podjęcie prac związanych z rozbudową i modernizacją przejść granicznych (np. w Dorohusku), współpracę krajowych organów kontroli z organami kontroli państw sąsiednich, przenoszenie odpraw celnych z przejść granicznych do urzędów celnych wewnątrz kraju.

   Pragnę podkreślić, że niezależnie od skoncentrowania działań na zwalczaniu nielegalnego przywozu papierosów bezpośrednio na granicy i w obrębie strefy nadgranicznej rząd nadal dużą wagę przywiązuje do problemu przeciwdziałania wprowadzaniu do obrotu handlowego przemyconych papierosów.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Jan Wojcieszczuk

   Warszawa, dnia 26 października 2000 r.