III kadencja

Odpowiedź ministra transportu i gospodarki morskiej

na interpelację nr 1293

w sprawie pasażerskiej komunikacji kolejowej między Polską a Litwą

   Uprzejmie informuję, iż w planach Ministerstwa Transportu i Gospodarki Morskiej (MTiGM) znajduje się zamysł stworzenia bezpośredniego połączenia kolejowego z Wilna do Warszawy, z ewentualnym rozszerzeniem połączenia do Łodzi (Łódź ma otwarte przedstawicielstwo w Wilnie).

   Do sierpnia 1998 r. funkcjonowało połączenie kolejowe pociągiem BALTI EXPRESS łączące Warszawę, Wilno, Rygę i Tallin. Ten pociąg międzynarodowy przejeżdżał przez funkcjonujące przejście graniczne Trakiszki/Szestokai (dawna polska nazwa Szostaków Górny, obecna nazwa kolejowego przejścia granicznego, zgodna z umową międzynarodową, to Trakiszki - Močkawa) i po przekroczeniu granicy następowała wymiana składów wagonów z PKP na składy wagonów EESTI RAUDTEE - koleje estońskie. Ze względu na zły stan infrastruktury (torów) na Łotwie po zaistniałej tam powodzi oraz ze względu na zły wynik ekonomiczny uzyskiwany przez właścicieli składu wagonów - koleje EESTI RAUDTEE - i dekapitalizację taboru zawieszono kursowanie tego pociągu bezterminowo. Z informacji uzyskanych w DG PKP: wykorzystanie miejsc w komunikacji międzynarodowej ww. pociągu zmalało drastycznie po wprowadzeniu ruchu wizowego dla obywateli WNP (oczywiście z wyłączeniem ruchu obywateli pomiędzy Polską i Litwą) oraz w wyniku zmniejszonej tzw. turystyki handlowej. Wznowienie kursowania ww. pociągu jest dość problematyczne, bowiem względy ekonomiczne zdecydowanie odwodzą od jego ponownego uruchomienia. (Z danych PKP wynika, że w komunikacji międzynarodowej między Litwą a Polską jeździ średnio ok. 7 osób na dobę.)

   Odpowiadając na pierwsze pytanie z interpelacji pana posła Tadeusza Jacka Zielińskiego z Klubu Parlamentarnego Unii Wolności, na temat krótszego połączenia kolejowego w relacji Warszawa - Wilno, uprzejmie informuję, że najkrótszym połączeniem, biorąc pod uwagę odległość, jest połączenie przez Grodno (Białoruś). Jadąc na tej trasie, pasażer nie wysiada z pociągu, bowiem zmiana podwozi wagonów odbywa się w punkcie przestawczym w Kuźnicy Białostockiej. Niestety niedogodnością na tej drodze jest konieczność przekroczenia dwu granic i przejścia ośmiu kontroli paszportowych i celnych, co stanowi istotną trudność (wydłuża czas przejazdu), oraz wspomniane przez pana posła koszty wizy przy przejeździe przez Białoruś. Natomiast dogodniejsze ze względu na odprawy graniczne i wspólną granicę z Litwą jest połączenie przez przejście graniczne kolejowe Trakiszki/Močkawa. Pasażer przejeżdża przez jedną polsko-litewską granicę. Połączenie to, na obecnym etapie, wymaga od pasażera przesiadki ze składów wagonów 1435 mm na 1520 mm. PKP i LG mają uzgodnione kursowanie tzw. pociągu lokalnego łączącego stacje: Suwałki i Szestokai.

   W planach MTiGM jest rozważane zmodernizowanie odcinka: Warszawa - Białystok - Sokółka - Suwałki - Trakiszki do standardów AGC w konkurencji z linią do Kuźnicy Białostockiej. Linia E-26 znajduje się w Korytarzu Transportowym Nr I zatwierdzonym na Konferencji Kreteńskiej Ministrów Transportu, o przebiegu: Warszawa - Białystok - Sokółka - Suwałki - Trakiszki.

   W czerwcu 1997 r. został podpisany w Paryżu przez przedstawicieli zarządów kolei Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski i Rosji oraz przedstawiciela Międzynarodowego Związku Kolei (UIC) protokół o współpracy w dziedzinie modernizacji i rekonstrukcji linii kolejowej położonej w I korytarzu transportowym: Helsinki - Tallin - Ryga - Kowno - Szestokai - Trakiszki - Warszawa z odgałęzieniem: Ryga - Kaliningrad - Gdańsk.

   Uwzględniając postanowienia powyższego protokołu oraz podpisanego protokołu z posiedzenia w Wilnie w dniu 14 września 1997 r., koleje polskie (PKP) i litewskie (LG) uzgodniły, że:

   - po stronie polskiej modernizowany będzie odcinek linii kolejowej: Białystok - Sokółka - Trakiszki, z przystosowaniem do parametrów wynikających z umowy AGTC i AGC. W celu oszacowania zakresu i kosztów modernizacji linii konieczne jest przeprowadzenie studiów wykonalności. PKP rozważają możliwość pozyskania na ten cel funduszy z programu pomocowego PHARE. Dla realizacji przedsięwzięć po stronie polskiej konieczne będzie przydzielenie od 1999 r. środków budżetowych,

   - po stronie litewskiej planowana jest budowa linii kolejowej o prześwicie 1435mm od granicy z Polską (Trakiszki) do Kowna przez Mariampol wraz z budową terminalu przeładunkowego na stacji Kowno. Umożliwi to zdaniem Litwy m.in. przejęcie przez kolej części ruchu towarowego, realizowanego obecnie transportem samochodowym, co powinno poprawić sytuację na granicznych przejściach drogowych między Polską i Litwą. Obie strony uzgodniły punkt przecięcia granicy polsko-litewskiej przez nową linię w Trakiszkach. Punkt ten stanowić będzie podstawę do prowadzenia dalszych prac przez biura projektowe obu stron,

   - będą współpracować przy instalowaniu na linii Trakiszki - Kowno punktu przestawczego w zakresie automatycznej zmiany rozstawu kół i wprowadzaniu taboru o zmiennej szerokości takiego rozstawu.

   Strona polska jest zainteresowana budową przez stronę litewską tej linii z docelowym terminalem przeładunkowym na stacji Kowno. Możemy uczestniczyć w tym przedsięwzięciu, na zasadach komercyjnych, w następującym zakresie:

   - opracowania studialne (studium wykonalności i projekt),

   - dostawa materiałów (podkłady, szyny i inne),

   - wykonawstwo budowlane (polskie przedsiębiorstwa wykorzystałyby w tych pracach swoje doświadczenie nabyte m.in. przy modernizacji linii E-20),

   - wydzierżawienie, po wybudowaniu linii, potrzebnego do eksploatacji taboru wagonowego i trakcyjnego.

   Rząd litewski zatwierdził budowę tego odcinka i także m.in. w tej sprawie zostały podpisane kolejne protokóły ze spotkań wiceministrów gospodarki Polski pana Bernarda Błaszczyka i Litwy pana Gediminasa Miskinisa (kopia - załącznik nr 1) oraz były prowadzone rozmowy pomiędzy delegacją polską i litewską w Suwałkach (kopia protokółu - załącznik nr 2).*) Zapisy z tych protokołów są uzupełniającą odpowiedzią na pytanie o plany MTiGM połączenia kolejowego z Litwą.

   Na temat połączenia kolejowego były prowadzone rozmowy ze stroną litewską przez PKP. Dotyczyły one ustalenia rozkładów jazdy wagonu litewskiego w komunikacji Berlin - Wilno przez Warszawę oraz wspólnych inwestycji w sensie planów i uzgodnień budowy odcinka linii normalnotorowej do Kaunas (Kowna), o czym wspomniałem wyżej. MTiGM było uczestnikiem pierwszych rozmów (załącznik nr 2), kolejne odbywały się w gronie kolei. Ostatnie posiedzenie kolei PKP i LG oraz biur projektów (1-3 lipca 1998 r.) zakończyło się podpisaniem protokółu ustalającego punkt przecięcia granicy państwowej linią toru o prześwicie 1435 mm. Strona polska potwierdziła swoje stanowisko na dostarczenie materiałów i usług przy budowie linii na zasadach komercyjnych. Prowadzone były także rozmowy w sprawie zbudowania w Močkawie, po stronie litewskiej, punktu zmiany rozstawu osi i przeprowadzenia próbnych testów kolejowych wagonów towarowych wyposażonych w automatyczny system zmiany rozstawu kół. Wynikiem tych rozmów, przeprowadzonych w lutym 1998 r. na Litwie, jest Deklaracja Intencji dotycząca budowy punktu zmiany rozstawu osi podpisana przez ministerstwa transportu i koleje RFN, Polski, Litwy i Finlandii oraz Komisję Europejską. Zadeklarowany udział finansowy strony polskiej wynosi 130 000 ECU. Deklarację podpisali ze strony polskiej sekretarz stanu w MTiGM pan Krzysztof Tchórzewski i PKP - prezes Zarządu PKP pan Jan Janik.

   Trudno jednoznacznie określić nakłady na modernizację odcinka z Warszawy do Trakiszek, bowiem stan nawierzchni pozwala na przejazd składu z Suwałk do Trakiszek tylko lokomotywą spalinową i z prędkością 40 km/h. Ostateczne nakłady na modernizację będzie można przedstawić po zadeklarowaniu strony polskiej zgłoszenia linii do Trakiszek do Umowy AGC. W obecnej fazie przewidywany szacunkowy koszt modernizacji (za PKP) wyniesie odpowiednio:

   Warszawa - Białystok 736 mln zł

   Białystok - Sokółka 205 mln zł

   Sokółka - Suwałki - Trakiszki 938 mln zł

   łącznie 1879 mln zł

   Linia do Kuźnicy Białostockiej już została zgłoszona, jednak Umowa AGC jest tylko podpisana przez stronę polską, a dotychczas nie została ratyfikowana.

   Doraźne udogodnienia w ruchu pasażerskim nastąpią w momencie uzgodnień pomiędzy służbami granicznymi Polski i Litwy. Uzgodnienie to mogłoby wprowadzić m.in. wspólną odprawę graniczną służb celnych i granicznych w biegu pociągu. Dodatkowo w przyszłości dużym skróceniem czasu przejazdu będzie użycie specjalnych składów wagonów po linii 1435 mm do Kaunas (Kowna), gdzie zostanie zlokalizowany punkt zmiany rozstawu osi z 1435 mm na 1520 mm. Urządzenie to pozwoli na ciągły przejazd pociągu bez zmiany wózków podwoziowych wagonów. Realizacja budowy punktu zmiany rozstawu osi pozwoli na praktycznie swobodny wjazd kolei normalnotorowej na kolej 1520 mm, tym samym zostanie w pierwszej kolejności otwarta droga kolejowa do krajów nadbałtyckich, nie tylko Litwy.

   Minister

   Tadeusz Syryjczyk

   Warszawa, dnia 29 stycznia 1999 r.