III kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji

na zapytanie nr 4064

w sprawie łączenia się miast na prawach powiatu i powiatów mających siedzibę w tych miastach na przykładzie Leszna

   Szanowny Panie Marszałku! Nawiązując do pisma z dnia 16 lipca 2001 r. o sygn. SPS-0203-4064/01, przekazującego zapytanie posła na Sejm RP pana Wiesława Andrzeja Szczepańskiego w sprawie łączenia się miast na prawach powiatu i powiatów mających siedzibę w tych miastach, uprzejmie przedstawiam następujące wyjaśnienia.

   Zgodnie ze zmianami wprowadzonymi ustawą z dnia 11 kwietnia 2001 r. o zmianie ustaw: o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym, o samorządzie województwa, o administracji rządowej w województwie oraz o zmianie niektórych innych ustaw (DzU nr 45, poz. 497), a dotyczącymi zmian w zasadniczym podziale terytorialnym państwa, minister właściwy do spraw administracji publicznej uzyskał kompetencję w zakresie wystąpienia do zainteresowanych rad powiatów i rad miast na prawach powiatów z wnioskiem o opinię odnoszącą się do m.in. połączenia wskazanych jednostek samorządu terytorialnego (vide art. 3a ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (DzU nr 91, poz. 578, z późn. zm.)).

   Ustawodawca przesądził, iż dla procedury łączenia miast na prawach powiatu i powiatów mających siedziby władz w tych miastach w 2001 r. termin, w jakim organy wskazanych jednostek mogą wyrazić opinię, wynosi 30 dni - art. 14 ust. 3 ustawy o zmianie ustaw (...). Opinia, o której mowa powyżej, nie ma wprawdzie w każdym przypadku charakteru wiążącego, stanowi jednak konstytutywny element przedmiotowej procedury. Opinia ta ma charakter wiążący jedynie w przypadku łączenia powiatów na wniosek organów jednostek samorządu terytorialnego (art. 3c ustawy o samorządzie powiatowym).

   Procedury w zakresie łączenia miast na prawach powiatu i powiatów mających siedzibę władz w tych miastach zostały dopiero wszczęte. O ile wszczęcie procedur jest uwarunkowane przesłankami ustawowymi, o tyle do ich wszczęcia minister właściwy do spraw administracji publicznej został zobowiązany przez Radę Ministrów na posiedzeniu w dniu 29 maja 2001 r. (wykonywanie ustaleń Rady Ministrów z dnia 12 grudnia 2000 r., przyjętych w związku z dokonaną ˝Oceną nowego zasadniczego podziału terytorialnego państwa˝). Należy raz jeszcze podkreślić, że całość przedmiotowej procedury została dopiero wszczęta, tym samym ewentualne dalsze rozstrzygnięcia, podjęte na podstawie przedmiotowych wystąpień, nastąpią w oparciu o kryteria ustawowe.

   Wyjaśnienie wyrażonych w korespondencji pana posła szczegółowych wątpliwości wymaga wskazania statusu łączonych jednostek samorządu terytorialnego (tak przed, jak i po przeprowadzeniu przedmiotowej procedury). Zgodnie z postanowieniami art. 3 ust. 4 ustawy o samorządzie powiatowym przez łączenie powiatów należy rozumieć połączenie miasta na prawach powiatu z powiatem mającym siedzibę władz w tym mieście. Odpowiednie przepisy ww. ustawy wskazują, iż miasto na prawach powiatu jest gminą wykonującą zadania powiatu na zasadach określonych w tej ustawie (vide art. 92 ust. 2). Dlatego też de facto następuje tu włączenie obszaru gminy wykonującej zadania powiatu do powiatu mającego siedzibę swych władz w tej gminie miejskiej.

   Ponadto zdanie drugie art. 3 ust. 4 stanowi, iż z dniem połączenia wygasają prawa powiatu posiadane dotychczas przez miasto, skutkuje to tym, że z dniem połączenia wskazana jednostka samorządu terytorialnego - gmina zaprzestaje wykonywania na swoim obszarze zadań przypisanych powiatowi (wykonuje natomiast nadal zadania przypisane ustawą gminie), tym samym nie otrzymuje środków na realizację tych (tzn. przypisanych powiatowi) zadań.

   Przepisy ustawowe nie przesądzają podnoszonych w korespondencji przez pana posła kwestii związanych z publicznym mieniem, ewentualnymi zobowiązaniami czy też kwestią pracowniczą, pozostawiając w tym zakresie możliwość rozstrzygnięcia przedmiotowej materii przez zainteresowane jednostki w drodze porozumienia. Należy zauważyć, że na mocy ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. o zmianie ustaw (...) zostały wprowadzone rozwiązania, zgodnie z którymi w przypadku utworzenia lub zmiany granic powiatu, w trybie art. 3 ustawy o samorządzie powiatowym, wskazane jednostki samorządu terytorialnego uzyskały kompetencję zawarcia porozumienia w celu przekazania mienia (vide art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorządzie powiatowym). Jednocześnie zdanie drugie ww. przepisu stanowi, iż w przypadku braku porozumienia zainteresowanych powiatów przekazanie mienia następuje decyzją prezesa Rady Ministrów, podjętą na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej.

   W podnoszonej przez pana posła kwestii pracowniczej należy zauważyć, iż zasadnym wydaje się - przy ewentualnym zwiększeniu obszaru powiatu (poprzez włączenie do niego obecnego miasta na prawach powiatu), na jakim wykonywane będą zadania o charakterze powiatowym - właściwe zapewnienie realizacji tych zadań (np. poprzez odpowiednio większe kadry). Kwestie dotyczące zarówno mienia i zobowiązań, jak i pracowników, zależeć będą od treści porozumień pomiędzy jednostkami, które winny rozstrzygać sposób realizacji zadań nałożonych na powiat, a obejmujących także miasto na prawach powiatu. W konsekwencji ma to doprowadzić do skutecznego wypełniania przez jednostki samorządu terytorialnego zadań przypisanych przez prawo.

   Nawiązując do podnoszonej przez pana posła kwestii ˝rekompensat˝ dla jednostek samorządu terytorialnego, pragnę wskazać na trwające obecnie w parlamencie prace nad projektami (rządowym i poselskim) ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, gdzie m.in. wprowadza się odpowiednie uregulowania przewidujące dla gmin, które utraciły status miasta na prawach powiatu, oraz dla powiatu powstałego w wyniku połączenia dwóch lub więcej powiatów większe wskaźniki udziału w dochodach z podatków dochodowych w okresie kilku lat od zakończenia przedmiotowej procedury. Należy dodać, iż wskazany projekt uzyskał aprobatę właściwych komisji sejmowych, tj. Komisji Finansów Publicznych oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej (vide druk sejmowy z dnia 18 lipca 2001 r. nr 3208).

   Z wyrazami szacunku

   Podsekretarz stanu

   Józef Płoskonka

   Warszawa, dnia 6 sierpnia 2001 r.