III kadencja
Odpowiedź ministra finansów na ponowną interpelację posła Bogdana Lewandowskiego
na interpelację nr 4615
w sprawie wysokości odsetek ustawowych
Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na pismo pana marszałka z dnia 12 października 2000 r. (nr SPS-0202-4615p/00) zawierające interpelację pana posła Bogdana Lewandowskiego w sprawie wysokości odsetek ustawowych pragnę przedstawić odpowiedzi na postawione przez pana posła pytania.
1. Kiedy dokładnie zwrócił się pan minister z propozycją podwyższenia odsetek ustawowych?
Ministerstwo Finansów, po dokonaniu analizy adekwatności wysokości odsetek ustawowych do poziomu stóp procentowych na rynku międzybankowym i oprocentowania kredytów bankowych, przesłało w dniu 21 września 2000 r. do ministra sprawiedliwości pismo z propozycją podwyższenia wysokości odsetek ustawowych z poziomu 21% (rozporządzenie Rady Ministrów z 11 maja 1999 r., DzU nr 43, poz. 429) do 30% w stosunku rocznym.
2. Dlaczego tak długo zwlekano z podjęciem tej decyzji?
Zgodnie z przyjętą praktyką dokonywania oceny aktualności wysokości odsetek ustawowych Ministerstwo Finansów systematycznie przeprowadza analizy zależności poziomu odsetek ustawowych do zmieniającego się poziomu stóp procentowych na rynku międzybankowym i oprocentowania kredytów bankowych. Decyzje odnośnie do zmiany wysokości odsetek ustawowych konsultowane są z Narodowym Bankiem Polskim, Ministerstwem Gospodarki. Minister finansów zwraca się z prośbą do ww. organów o ustosunkowanie się do ewentualnych propozycji Ministerstwa Finansów odnośnie do zmiany wysokości odsetek ustawowych.
Decyzja o podwyższeniu poziomu odsetek ustawowych wymagała przeprowadzenia głębokiej analizy skutków ich podwyższenia, w tym skutków dla finansów publicznych. W związku z tym Ministerstwo Finansów przeanalizowało wpływ podwyższenia poziomu odsetek ustawowych na koszty obsługi zobowiązań jednostek sfery budżetowej. Wcześniejsze podniesienie wysokości odsetek ustawowych niosłoby za sobą znaczne koszty dla budżetu państwa. Wyższe odsetki ustawowe wpływają bowiem na zwiększenie kosztów obsługi zobowiązań jednostek sfery budżetowej. Ponadto wcześniejsze podniesienie poziomu odsetek ustawowych wiązałoby się ze znacznymi skutkami dla wydatków i zadłużenia budżetu państwa. Od niespłacanych długów służby zdrowia naliczane były bowiem odsetki ustawowe (wykup gotówkowy zobowiązań z tego tytułu wraz z odsetkami ustawowymi został zakończony 29 września br.) Dodatkowo podniesienie wysokości odsetek ustawowych wpłynęłoby na zwiększenie wydatków od nieprzekazanych w terminie składek na ubezpieczenie społeczne do otwartych funduszy emerytalnych (tzw. II filaru).
3. Jak Ministerstwo Finansów ocenia konsekwencje utrzymywania w ostatnim czasie odsetek ustawowych na nieadekwatnym do wysokości stóp procentowych na rynku międzybankowym i oprocentowania kredytów bankowych poziomie 21%?
Proponowane przez Ministerstwo Finansów podwyższenie wysokości odsetek ustawowych do poziomu 30% związane było głównie z podwyższeniem przez Radę Polityki Pieniężnej od 31 sierpnia br. o 1,5 punktu procentowego podstawowych stóp procentowych (stopa kredytu lombardowego wzrosła do 23,0%, stopa redyskonta weksli - do poziomu 21,5%, natomiast stopa referencyjna - do poziomu 19,0%).
Jednak podstawowe stopy procentowe NBP są jednym z ważniejszych, ale nie jedynym wyznacznikiem branym pod uwagę przez Ministerstwo Finansów przy analizie aktualności poziomu odsetek ustawowych. Wysokość odsetek ustawowych zależy również od szeregu wskaźników finansowo-ekonomicznych. Na kształtowanie się poziomu odsetek ustawowych ma również wpływ zachowanie banków komercyjnych w zakresie wysokości oprocentowania kredytów, kształtowanie się stóp procentowych na międzybankowym rynku pieniężnym (np. od stawek WIBOR) oraz poziom inflacji.
Ponadto przy podejmowaniu decyzji o podwyższeniu poziomu odsetek ustawowych Ministerstwo Finansów zbadało wpływ wysokości odsetek ustawowych na sytuację finansową przedsiębiorstw.
Dysponując analizą dotyczącą udziału kredytów przeterminowanych oraz relacji należności i zobowiązań bieżących w przedsiębiorstwach w 1999 r. według klasy wielkości, Ministerstwo Finansów przeprowadziło analizę zasadności podwyższenia odsetek ustawowych, w kontekście skutków tego podwyższenia dla finansów przedsiębiorstw.
Z danych odnośnie do należności i zobowiązań przeterminowanych wynika, że najniższymi relacjami należności do zobowiązań charakteryzują się przedsiębiorstwa małe. Niskimi, i to dodatkowo malejącymi, relacjami należności do zobowiązań charakteryzują się najwięksi producenci i najwięksi pracodawcy. Podobna prawidłowość dotyczy także największych kredytobiorców. Z powyższych danych nie wynika, że małe podmioty znajdują się w gorszej sytuacji niż duże przedsiębiorstwa, ponieważ relacja należności do zobowiązań dla podmiotów małych jest najniższa. Nie musi to jednak oznaczać ich relatywnie lepszej sytuacji, gdyż prawdopodobnie małe podmioty realizują obrót gospodarczy, dokonując rozliczeń w gotówce, w większym stopniu niż duże podmioty.
Z poważaniem
Minister
Jarosław Bauc
Warszawa, dnia 24 października 2000 r.