III kadencja

Interpelacja nr 5034

do ministra sprawiedliwości

w sprawie zmiany przepisów Kodeksu cywilnego regulujących zasady dziedziczenia gospodarstw rolnych

   Art. 1058-1060, art. 1062-1064, art. 1079, 1081, 1082, 1086 i 1087 Kodeksu cywilnego określają odmienne zasady dziedziczenia gospodarstw rolnych i wkładów gruntowych w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych w stosunku do pozostałych składników masy spadkowej. Węższy jest też określony w art. 1059 i 1087 K.c. krąg spadkobierców.

   Trybunał Konstytucyjny, dokonując wykładni art. 64 konstytucji, stwierdził, że wszystkie prawa majątkowe, w tym prawo własności i dziedziczenia, podlegają ochronie i że ochrona ta ma być równa dla wszystkich. Oznacza to, że nie daje się pogodzić z konstytucją ograniczenia prawa dziedziczenia ze względu na cechy składników masy spadkowej czy cechy spadkobierców, takie jak kwalifikacje do prowadzenia gospodarstwa rolnego, członkostwo w spółdzielni, wiek i zdolność do pracy. W skrajnych przypadkach, gdy gospodarstwo rolne wyczerpuje całość spadku, spadkobierca, który nie posiada kwalifikacji do dziedziczenia gospodarstwa rolnego, zostaje pozbawiony prawa dziedziczenia w całości.

   O stwierdzenie niezgodności z konstytucją wymienionych na wstępie przepisów Kodeksu cywilnego wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego rzecznik praw obywatelskich. Wskazał on między innymi, że art. 31 ust. 3 konstytucji określa zamknięty katalog przypadków, w których prawo dziedziczenia może być ograniczone. Żadna z przesłanek tam wymienionych nie uzasadnia ograniczenia gospodarstwa rolnego lub wkładu gruntowego w rolniczej spółdzielni produkcyjnej do osób wymienionych w art. 1059 i 1087 K.c. Żaden z istotnych elementów dobra wspólnego, o którym mówi art. 31 ust. 3 konstytucji, nie byłby zagrożony, gdyby ustawowe dziedziczenie gospodarstw rolnych odbywało się za zasadach ogólnych.

   W związku z powyższym proszę o wyjaśnienie, czy Ministerstwo Sprawiedliwości prowadzi prace przygotowujące zmianę Kodeksu cywilnego w tym zakresie i kiedy projekt ustawy zostanie przedstawiony Sejmowi?

   Poseł Joanna Fabisiak

   Warszawa, dnia 27 października 2000 r.