III kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 1171

w sprawie organizacji gimnazjów w gminach, w których nie występują rezerwy pomieszczeń szkolnych

   Odpowiadając na interpelację pana posła Władysława Stępnia z dnia 1 grudnia br. w sprawie organizacji gimnazjów w gminach, w których nie występują rezerwy pomieszczeń szkolnych, przedkładam następujące wyjaśnienia w tej sprawie:

   Gimnazjum to ważny element nowego systemu edukacji, które pozwoli na osiągnięcie głównych celów reformy, tj. podniesienie poziomu wykształcenia ogólnego oraz wyrównywania szans w dostępie do edukacji. Aby gimnazjum mogło spełnić te oczekiwania, musi być szkołą właściwie wyposażoną, posiadającą dobrze przygotowaną kadrę i odpowiednią, nowoczesną bazę. Z tych względów najkorzystniejszym rozwiązaniem byłoby utworzenie gimnazjum w oddzielnym budynku, najlepiej nowym, lecz na takie rozwiązanie mogą pozwolić sobie tylko niektóre gminy.

   Art. 6 ustawy z dnia 25 lipca 1997 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty (DzU nr 117, poz. 759) stanowi, że zasady i termin wprowadzenia w życie przepisów dotyczących zasad tworzenia i funkcjonowania szkół przewidzianych w nowym ustroju szkolnym określi odrębna ustawa. W opracowanym projekcie ww. ustawy przewiduje się delegację dla ministra edukacji narodowej do określenia, w drodze rozporządzenia, sposobu i terminów dostosowania działalności dotychczasowych szkół do wymogów nowego systemu szkolnego.

   Zgodnie z projektem tego rozporządzenia gminy mogą tworzyć gimnazja w budynkach szkół podstawowych lub ponadpodstawowych, w szczególności tych, które posiadają potrzebną liczbę sal lekcyjnych, w tym salę gimnastyczną, odpowiednio wyposażoną bibliotekę szkolną i odpowiednie wyposażenie sal lekcyjnych (pracowni) w środki dydaktyczne do pełnej realizacji programów nauczania, a także nauczycieli z odpowiednimi kwalifikacjami do nauczania poszczególnych przedmiotów przewidzianych w planie nauczania gimnazjum.

   Jeśli gimnazjum tworzone ma być na bazie szkoły prowadzonej przez inny organ niż tworzący gimnazjum, konieczne będzie zawarcie stosownego porozumienia pomiędzy tymi organami.

   Niektóre gminy o dużej liczbie blisko siebie położonych, niewielkich szkół, mogą połączyć dwie szkoły podstawowe w jednym budynku, a w drugim utworzyć gimnazjum. Zaletą tego rozwiązania będzie utworzenie gimnazjum od razu w oddzielnym budynku, lecz oznacza to konieczność przeniesienia uczniów z jednej szkoły podstawowej do innej.

   Innym rozwiązaniem może być zorganizowanie gimnazjum w budynku szkoły podstawowej, do której nie będzie się przyjmować uczniów do klasy pierwszej. Zaletą tego rozwiązania będzie łagodne przejście do nowego ustroju szkolnego bez przenoszenia uczniów do innej szkoły podstawowej, jednak dopiero po kilku latach pozyska się w pełni budynek szkolny na potrzeby gimnazjum.

   W przypadku niektórych gmin jedynym możliwym rozwiązaniem w chwili obecnej będzie utworzenie gimnazjum w budynku funkcjonującej szkoły podstawowej. Rozwiązanie takie należy traktować jako przejściowe i dążyć do wydzielenia części budynku wyłącznie dla gimnazjum.

   Projektowane rozporządzenie nakłada na dyrektorów szkół podstawowych obowiązek sporządzenia i przekazania organom prowadzącym szkoły i kuratorom oświaty wykazów nauczycieli i innych pracowników tych szkół, w których w związku ze zmianami organizacyjnymi nie będzie można zapewnić zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy.

   W wykazach tych dyrektorzy szkół podstawowych powinni zawrzeć informację o kwalifikacjach nauczycieli oraz liczbie godzin brakujących do zatrudnienia ich w pełnym wymiarze. Jednocześnie osoby, którym powierzono stanowisko dyrektora gimnazjum, poinformują pisemnie organy prowadzące i kuratora oświaty o wolnych etatach dla nauczycieli i innych pracowników w gimnazjach wraz z określeniem wymiaru czasu pracy.

   Należy podkreślić, że przepisy projektu rozporządzenia nie przewidują automatycznego przenoszenia nauczycieli szkół podstawowych do gimnazjów, w związku z tym, iż zgodnie z art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 1996 r. nr 67, poz. 329 z późn. zm.) dyrektor szkoły jest kierownikiem zakładu pracy, do którego kompetencji należy zatrudnianie nauczycieli. Zatem projektowane uregulowania mogą jedynie zmierzać do ułatwienia nauczycielom znalezienia pracy, a dyrektorom gimnazjów - pracowników. Wybór jednak nauczyciela, który zostanie zatrudniony w gimnazjum, należy do dyrektora gimnazjum.

   Dotychczasowe przepisy ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (DzU z 1997 r. nr 56, poz. 357 z późn. zm.) stanowią w art. 22, iż organ prowadzący szkołę może nałożyć na nauczyciela obowiązek podjęcia pracy w innej szkole w tej samej miejscowości i na tym samym lub - za jego zgodą - na innym stanowisku w celu uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych w wymiarze nie większym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć. W przypadku niewyrażenia zgody na uzupełnienie etatu nauczyciel otrzymuje wynagrodzenie za część obowiązkowego wymiaru zajęć.

   W razie braku zgody nauczyciela mianowanego na ograniczenie zatrudnienia i proporcjonalne zmniejszenie wynagrodzenia, przepisy art. 20 Karty nauczyciela przewidują również możliwość przeniesienia nauczyciela mianowanego w stan nieczynny lub, na jego wniosek, rozwiązania z nim stosunku pracy - z prawem do odprawy w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.

   Uznając, iż obowiązujące przepisy Karty nauczyciela nie są dostosowane w sposób dostateczny do nowego ustroju szkolnego, w przygotowywanej nowelizacji Karty nauczyciela proponuje się rozszerzenie możliwości zatrudnienia nauczycieli w kilku szkołach oraz w niepełnym wymiarze zajęć.

   Od 1 stycznia 1999 r. budowa nowych obiektów oświatowych, w tym gimnazjów, będzie zadaniem własnym gminy. Finansowanie budowy tych obiektów przez samorząd terytorialny będzie mogło być realizowane w trybie art. 4, 44 i 45 przyjętej przez parlament ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000. Ewentualna pomoc finansowa budżetu państwa w tym zakresie byłaby możliwa po utworzeniu rezerwy celowej przeznaczonej na wymieniony wyżej cel.

   Pozwalam sobie także zaznaczyć, że również od 1 stycznia 1999 r., zgodnie z ustawą o systemie oświaty, zadaniem własnym gminy będzie zakładanie i prowadzenie publicznych gimnazjów, na których finansowanie gmina otrzymywać będzie subwencję. Nie przewiduje się natomiast wprowadzenia ˝gminnego koordynatora˝ działań w tym zakresie.

   Sekretarz stanu

   Irena Dzierzgowska

   Warszawa, dnia 15 grudnia 1998 r.