III kadencja

Interpelacja nr 6632

do prezesa Rady Ministrów

w sprawie zwrotu przedsiębiorstwa Huta Szkła ˝Warta˝ sp. z o.o.

   W związku ze stanowiskiem ministra skarbu państwa w sprawie zwrotu przedsiębiorstwa Huty Szkła ˝Warta˝ sp. z o.o. wyrażonym po uprawomocnieniu się decyzji stwierdzających nieważność aktów nacjonalizacyjnych dotyczących huty przedkładamy interpelację w tej sprawie.

   W szczególności prosimy o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

   Czy Rada Ministrów kierowana przez pana premiera podtrzymuje stanowisko o potrzebie naprawienia krzywd osobom bezprawnie wyzutym z własności na podstawie aktów nacjonalizacyjnych sprzecznych z przepisami prawa?

   Kiedy i w jaki sposób będzie wykonana decyzja ministra gospodarki z dnia 8 kwietnia 1997 r. stwierdzająca nieważność orzeczenia nr 26 ministra przemysłu i handlu z dnia 14 lutego 1948 r.?

   Na kim spoczywa obowiązek wykonania tej decyzji?

   Jakie przeszkody stoją na drodze wydania przedsiębiorstwa w naturze?

   Czy istnieje możliwość ugodowego zakończenia sprawy?

   Czy umowa z dnia 24 lutego 2000 r. o przeniesieniu własności na Hutę Szkła ˝Warta˝ SA, podpisana w miesiąc po wydaniu przez ministra gospodarki decyzji z dnia 21 stycznia 2000 r., utrzymującej w mocy, po ponownym rozpatrzeniu sprawy, decyzję ministra gospodarki z dnia 24 grudnia 1998 r. o odmowie uchylenia, po zakończonym postępowaniu wznowieniowym - decyzji ministra gospodarki z dnia 8 kwietnia 1997 r. stwierdzającej nieważność nacjonalizacji - została zawarta w dobrej wierze?

   Czy istnieją podstawy do unieważnienia tej umowy z urzędu?

   Nacjonalizacja Huty Szkła ˝Warta˝ w Sierakowie Wlkp. nastąpiła w 1945 r. poprzez ustanowienie zarządu państwowego nad przedsiębiorstwem, co znajduje potwierdzenie w sprawozdaniu GUS za rok 1945. Nie było jeszcze przepisów nacjonalizacyjnych, a już władze spółki zostały odsunięte od zarządzania prywatnym majątkiem, a działalność przedsiębiorstwa była finansowana ze środków państwowych.

   Formalny proces nacjonalizacji rozpoczął się później. Na mocy zarządzenia przewodniczącego Wojewódzkiej Komisji ds. Upaństwowienia Przedsiębiorstw w Poznaniu z dnia 28.10.1946 r. huta została umieszczona w wykazie przedsiębiorstw przejmowanych na własność państwa. Postanowienie o przejęciu huty na własność państwa Wojewódzka Komisja ds. Upaństwowienia Przedsiębiorstw w Poznaniu podjęła w dniu 24.04.1947 r. W postępowaniu odwoławczym przez Główną Komisję ds. Upaństwowienia Przedsiębiorstw w Warszawie postanowienie to utrzymano w mocy. Orzeczeniem nr 26 z dnia 14.02.1948 r. minister przemysłu i handlu przejął na własność państwa przedsiębiorstwo Huta Szkła˝ ˝Warta˝ Spółka z o.o. Sieraków, powiat Międzychód˝. Protokolarnie przejęcie majątku huty odbyło się w listopadzie 1949 r., a zatwierdzenie protokołu nastąpiło orzeczeniem ministra przemysłu i materiałów budowlanych z 15 maja 1956 r.

   Spółce odebrano majątek, jednak nie wykreślono jej z rejestru handlowego. Jesienią 1991 r. spółka podjęła starania o unieważnienie nacjonalizacji. Po blisko 10 latach (etapy postępowania administracyjnego obrazuje kalendarium) Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 4 stycznia 2001 r. oddalił skargi Huty Szkła ˝Warta˝ SA, przez co decyzja ministra gospodarki z dnia 8 kwietnia 1997 r. stwierdzająca nieważność orzeczenia nr 26 ministra przemysłu i handlu z dnia 14 lutego 1948 r. - stała się prawomocna i ostateczna.

   Postępowanie o stwierdzenie nieważności decyzji nacjonalizacyjnych było bardzo długotrwałe. Ministrowie przemysłu i handlu oraz gospodarki wydali łącznie 9 decyzji i postanowień. Naczelny Sąd Administracyjny zmuszony był rozpatrywać sprawę siedmiokrotnie i wydał cztery wyroki. Organowi orzekającemu spółka wielokrotnie zarzucała opieszałość i uleganie naciskom strony przeciwnej, a przede wszystkim brak dobrej woli i niechęć do obiektywnego rozpatrzenia sprawy. Władze spółki i jej pełnomocnik wystosowali kilkadziesiąt pism do ministra przemysłu i handlu oraz ministra gospodarki. O zastrzeżeniach do sposobu prowadzenia postępowania informowany był premier, marszałkowie Sejmu i Senatu oraz rzecznik praw obywatelskich.

   O postępach w sprawie powiadamiani byli na bieżąco ministrowie przekształceń własnościowych i skarbu państwa oraz wojewoda poznański, później wielkopolski. Do tych adresatów kierowane były prośby o powstrzymanie się od podejmowania decyzji o skutkach nieodwracalnych, w tym prywatyzacyjnych, do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia kwestii własnościowych, a także ostrzeżenia przed konsekwencjami takich decyzji.

   Mimo próśb i ostrzeżeń wojewoda poznański, jako organ założycielski, wyraził zgodę na likwidację przedsiębiorstwa państwowego Huta Szkła ˝Warta˝ i w dniu 1 lutego 1995 r. zawarł z Hutą Szkła ˝Warta˝ SA umowę o odpłatnym korzystaniu z mienia skarbu państwa. Uczynił to w momencie, gdy postępowanie przed ministrem przemysłu i handlu było zaawansowane, wydane były już dwie decyzje unieważniające upaństwowienie, co prawda uchylone przez NSA i ministra przemysłu i handlu, a kwestia legalności nacjonalizacji była nierozstrzygnięta.

   Poważne wątpliwości budzi rzetelność wyceny majątku przedsiębiorstwa w chwili likwidacji przedsiębiorstwa państwowego, a także treść umowy leasingowej, wyjątkowo korzystna dla spółki akcyjnej. Wyceny dokonywała firmy BUKOK z Poznania, a ściśle wspólnik tej firmy Aldona Kamela-Sowińska pełniąca obecnie funkcję ministra skarbu państwa.

   Wojewoda poznański nie zastosował się z kolei do zaleceń ministra przekształceń własnościowych odnoszących się do zabezpieczenia interesu skarbu państwa na wypadek konieczności zwrotu przedsiębiorstwa na mocy ewentualnej prawomocnej decyzji lub orzeczenia sądowego, zawartymi w piśmie podsekretarza stanu w Ministerstwie Przekształceń Własnościowych Józefa Kowalczyka z dnia 15 grudnia 1994 r.

   Bezpośredni wpływ na podjęcie przez wojewodę poznańskiego decyzji prywatyzacyjnych i treść umowy leasingowej miał ówczesny dyrektor Wydziału Działalności Gospodarczej Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu, następnie dyrektor Delegatury Ministerstwa Skarbu Państwa w Poznaniu, a dziś podsekretarz stanu w Ministerstwie Skarbu Państwa Piotr Kaczorowski. On właśnie, korzystając z pełnomocnictwa ministra skarbu państwa, w dniu 24 lutego 2000 r. zawarł z Hutą Szkła ˝Warta˝ SA umowę o przeniesieniu własności. Uczynił to w miesiąc po wydaniu przez ministra gospodarki decyzji z dnia 21 stycznia 2000 r. utrzymującej w mocy, po ponownym rozpatrzeniu sprawy, decyzję ministra gospodarki z dnia 24 grudnia 1998 r. o odmowie uchylenia, po zakończonym postępowaniu wznowieniowym, decyzji ministra gospodarki z dnia 8 kwietnia 1997 r. stwierdzającej nieważność nacjonalizacji.

   Podkreślić należy, że minister skarbu państwa i działający w jego imieniu dyrektor delegatury w Poznaniu znali treść decyzji ministra gospodarki z dnia 8 kwietnia 1997 r. Mieli świadomość, że decyzja ta potwierdza odwracalność skutków prawnych upaństwowienia i przywraca stan prawny sprzed nacjonalizacji.

   Decyzje prywatyzacyjne, a zwłaszcza zawarte w ich konsekwencji umowy leasingowej i umowy o przeniesieniu własności na Hutę Szkła ˝Warta˝ SA, podejmowane były w złej wierze ze wszystkimi skutkami prawnymi z tego wynikającymi.

   W dniu 13 lutego 2001 r. pełnomocnik spółki dr Tomasz Kwieciński z Kancelarii Wardyński i Wspólnicy wystosował pismo do ministra skarbu państwa z propozycją ugody. W odpowiedzi z dnia 28 marca 2001 r. minister Aldona Kamela-Sowińska wyraziła opinię, że jej zdaniem sprawa może być rozstrzygnięta jedynie w toku procesu przed sądem powszechnym. Treść odpowiedzi wskazuje, że p. minister nie widzi potrzeby naprawienia błędów popełnionych przez jej poprzednika i nie dostrzega faktu, że to na ministrze skarbu państwa spoczywa obowiązek zwrotu przedsiębiorstwa przekazanego w złej wierze innemu podmiotowi gospodarczemu.

   Posłowie Edward Wende

   i Marek Zieliński

   Warszawa, dnia 24 maja 2001 r.