III kadencja

Zapytanie nr 3256

do ministra skarbu państwa oraz ministra rozwoju regionalnego i budownictwa

w sprawie uwzględnienia odszkodowań wypłacanych w ramach układów odszkodowawczych przy zwrocie nieruchomości na podstawie przyjętej przez Sejm ustawy o reprywatyzacji

   W latach 1948-1971 rząd polski zawarł układy odszkodowawcze z 12 państwami. Umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych oparte były na globalnym odszkodowaniu, którego rozdział pomiędzy uprawnionych należał do rządu państwa, z którym zawarto umowę, z równoczesnym całkowitym zwolnieniem rządu polskiego ze zobowiązań wobec osób, które zgłosiły roszczenie i zostało ono uznane.

   Rząd polski przekazywał po wojnie, pomimo trudnej sytuacji okresu powojennego, na odszkodowania przyznane w ramach zawartych układów znaczne kwoty pieniężne, na których rozdział nie miał żadnego wpływu. W ramach realizacji układów wypłacano obywatelom państw obcych odszkodowania stanowiące równowartość utraconych praw majątkowych według realiów zachodnich.

   Z uwagi na fakt, że układy nie stanowiły podstawy dokonania wpisów w księgach wieczystych na rzecz skarbu państwa, Sejm uchwalił w dniu 9 kwietnia 1968 r. ustawę z dnia 9 kwietnia 1968 r. o dokonywaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz skarbu państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych (DzU nr 12, poz. 65).

   Komisje powołane do rozpatrywania i przyznawania odszkodowań zobowiązane były na mocy tych układów do przekazywania dokumentów państwu polskiemu, a minister finansów, mając te dokumenty, winien wydać decyzję potwierdzającą przejście nieruchomości na rzecz skarbu państwa zgodnie z brzmieniem przepisów powołanej wyżej ustawy z 1968 r.

   Jednakże do chwili obecnej pomimo znacznego upływu czasu pozostało na terenie samego Krakowa wiele nieuregulowanych stanów prawnych nieruchomości, za które obywatele państw obcych pobrali odszkodowania. Przykład: budynek mieszkalny przy ul. Bujwina 112, za który współwłaściciele otrzymali odszkodowanie wraz z odsetkami w kwocie 42 554,52 dolarów USA, na mocy postanowień układu indemnizacyjnego, zawartego w dniu 16 lipca 1960 r. przez rząd PRL z rządem USA. Pomimo że o tym fakcie wie Ministerstwo Finansów, nie może jednak wydać decyzji, gdyż w przekazanych przez komisję Stanów Zjednoczonych Ameryki ds. Regulowania Roszczeń Zagranicznych dokumentach brak jest zrzeczenia się praw własności współwłaścicieli na rzecz rządu polskiego. Oświadczenia ˝zrzeczenia˝ były wymagane przez Amerykańską Komisję Odszkodowawczą przed wypłatą odszkodowania, trudno stąd przyjąć, że rząd USA reprezentowany przez Komisję Stanów Zjednoczonych Ameryki ds. Regulowania Roszczeń Zagranicznych nie dopełnił warunków układu. Skoro oświadczenia były wymagane przed wypłatą odszkodowania, jak twierdzi Ministerstwo Finansów, ale od 1964 r. i 1965 r., tj. od wypłaty odszkodowania obu współwłaścicielom, minęło 36 lat.

   W związku z niezgodnym stanem ujawnionym w księgach wieczystych na terenie Krakowa doszło do nieuprawnionego obrotu nieruchomościami, za które byli właściciele otrzymali odszkodowania.

   W Senacie prowadzone są prace nad ostatecznym kształtem ustawy reprywatyzacyjnej, a więc wypłatą kolejnych odszkodowań w ramach układów indemnizacyjnych, gdyż w chwili podpisania układu posiadali obywatelstwo kraju, w którym przebywali. Z informacji prasowych na ten temat wynika, że prowadzone są postępowania prokuratorskie i sądowe w ramach nielegalnego obrotu nieruchomościami.

   Wobec powyższego proszę o odpowiedź na pytania:

   1. W jaki sposób Ministerstwo Skarbu Państwa zabezpieczy się przed zwrotem nieruchomości w ramach ustawy reprywatyzacyjnej, za które byli właściciele pobrali należne odszkodowania w ramach podpisanych umów międzynarodowych?

   2. Czy jest możliwe uzyskanie od rządów państw, które w ramach obopólnych układów wypłaciły obywatelom polskim zamieszkałym na ich terenie, dokładnych wykazów, komu i w jakiej wysokości odszkodowania wypłacono, tak aby przy realizacji ustawy reprywatyzacyjnej uniknąć zwrotu mienia, za które odszkodowanie zostało pobrane?

   Z wyrazami szacunku

   Poseł Bogdan Pęk

   Kraków, dnia 1 lutego 2001 r.