III kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -

na interpelację nr 2554

w sprawie zasad określania dochodu z pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym z 1 ha przeliczeniowego w aspekcie ustalenia uprawnień socjalnych

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację poselską z dnia 27 września br. pani poseł Izabelli Sierakowskiej w sprawie zasad określania dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego w aspekcie ustalania uprawnień socjalnych, po porozumieniu z prezesem Głównego Urzędu Statystycznego uprzejmie wyjaśniam, co następuje:

   Zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (DzU z 1993 r. nr 94, poz. 431, z późn. zm.) prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza, w terminie do dnia 30 października każdego roku, wysokość przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego. Dochód ten jest aktualnie stosowany jako kryterium przy przyznawaniu dodatków mieszkaniowych na podstawie ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (DzU z 1998 r. nr 120, poz. 787 z późn. zm.) oraz przy przyznawaniu kredytów i pożyczek studenckich na podstawie rozporządzenia ministra edukacji narodowej z dnia 30 września 1998 r.w sprawie szczegółowych zasad, trybu i kryteriów udzielania, spłacania oraz umarzania kredytów studenckich i pożyczek... (DzU nr 126, poz. 835 z późn. zm.).

   W interpelacji poruszono dwa problemy:

   1) ustalona i opublikowana przez prezesa GUS wysokość dochodu z działalności rolniczej stanowiąca podstawę ustalania uprawnień socjalnych rolników i ich rodzin w wysokości 1265 zł za 1997 r. jest, według rolników, zbyt wygórowana i ogranicza w znacznym stopniu możliwość uzyskania jakichkolwiek świadczeń czy ulg,

   2) ujednolicenie wysokości dochodów rolniczych jest krzywdzące dla obszarów wschodnich woj. lubelskiego, gdzie zarówno jakość gleb i związana z nią wydajność z hektara, jak i ceny zbytu są niższe np. w zachodniej części kraju.

   Ad 1. Dochody z pracy w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie szacowane są przez Główny Urząd Statystyczny według metodologii obowiązującej w krajach Unii Europejskiej, tj. zgodnie z zasadami systemu rachunków narodowych SNA'93 i ESA'95 (System of National Accounts 1993 i European System of Accounts 1995). Są to tzw. dochody do dyspozycji brutto gospodarstw indywidualnych w rolnictwie. Dane takie publikowane są od 1990 r.

   Metoda obliczania dochodów z pracy w rolnictwie indywidualnym - najogólniej ujmując - polega na oszacowaniu (na podstawie ilościowych bilansów produkcji rolniczej, badania reprezentacyjnego plonów i ekspertyz rzeczoznawców, sprawozdań na formularzu R-10 o fizycznych rozmiarach skupu produktów zwierzęcych, badań pomocniczych poprzez sieć korespondentów rolnych, wyników rachunkowości rolnej prowadzonej w gospodarstwach indywidualnych dla potrzeb Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej) rolniczej produkcji globalnej w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Produkcja globalna pomniejszona o wartość zużytych na cele produkcyjne produktów rolnych pochodzących z własnej produkcji, a także o zakup towarów i usług na jej wytworzenie (zużycie pośrednie) stanowi wartość dodaną brutto w rolnictwie. Wartość dodana brutto powiększona o inne przychody związane z produkcją rolniczą i pomniejszona o sumę obciążeń podatkowych i innych zobowiązań finansowych, stanowi dochód do dyspozycji brutto z pracy w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie, przeznaczony na wydatki na konsumpcję indywidualną oraz nakłady na prowadzenie dalszej działalności gospodarczej (obejmujące także wartość wydatków ponoszonych na inwestycje produkcyjne).

   Tak wyszacowany dochód do dyspozycji brutto jest dochodem wyłącznie z pracy w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie i nie obejmuje dochodów uzyskiwanych przez rolników z innych źródeł, np. z tytułu emerytur, rent i innych świadczeń socjalnych.

   W świetle powyższego należy uznać, że obliczony i ogłoszony przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego dochód jest wielkością obiektywną, wiernie oddającą przeciętną wysokość dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych w kraju. Wartość przeciętna oznacza jednak z definicji, że dochody w poszczególnych gospodarstwach rolnych mogą być wyższe lub niższe od wartości przeciętnej. Rzeczywisty, realny dochód w poszczególnych gospodarstwach rolnych byłby możliwy do ustalenia dopiero po powszechnym wprowadzeniu rachunkowości rolniczej.

   Ad 2. Uwzględniając liczbę hektarów przeliczeniowych użytków rolnych dla gospodarstw indywidualnych, uzyskiwaną z iloczynu wskaźnika jakości użytków rolnych dla gospodarstw indywidualnych (0,72), opracowanego na podstawie wyników powszechnego spisu rolnego w 1996 r. i powierzchni użytków rolnych według granic administracyjnych w gospodarstwach indywidualnych w danym roku, jest obliczany przeciętny dochód z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego.

   Wielkość tego dochodu jest wielkością uśrednioną w skali całego kraju z wyników indywidualnych gospodarstw rolnych objętych badaniami statystycznymi. Stanowi ona wypadkową wielkość dochodów z jednostkowych gospodarstw rolnych zarówno takich, które osiągają w przybliżeniu podobny, jak i mniejszy lub większy dochód.

   Dochód ten uwzględnia jednak zróżnicowane warunki glebowe poszczególnych gmin i gospodarstw, gdyż jest ustalany na hektar przeliczeniowy, a nie fizyczny. Przy obliczaniu dochodu rolnika dla celów socjalnych (dodatki mieszkaniowe, kredyty i pożyczki studenckie) bierze się pod uwagę wielkość gospodarstwa również w hektarach przeliczeniowych, a nie w fizycznych. W ten sposób uwzględnia się dochód gospodarstwa w zależności od klasy gruntów i położenia gospodarstwa w okręgu podatkowym.

   Przedstawiając powyższe pragnę ponadto poinformować, iż Główny Urząd Statystyczny, na życzenie przewodniczącego sejmowej Komisji Finansów Publicznych pana posła Henryka Goryszewskiego, opracował i przekazał w dniu 15 lutego br. szczegółowe opracowanie pt. ˝Notatka informacyjna na temat metody szacowania dochodów do dyspozycji brutto z pracy w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie oraz wyniki szacunków za lata 1996 i 1997˝ (kopia w załączeniu). *)

   Informuję także, że w przygotowaniu jest projekt ustawy przewidujący ujednolicenie kryterium dochodowego z pracy w rolnictwie z hektara przeliczeniowego, od którego zależy możliwość uzyskania świadczeń socjalnych przez rolników. W projekcie przewiduje się zmianę obowiązujących ustaw o pomocy społecznej oraz o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych w ten sposób, aby stosowanym w nim kryterium dochodowym dla rolnika był dochód z 1 ha przeliczeniowego ogłaszany przez prezesa GUS, co byłoby korzystne dla rolników. Do czasu powszechnego wprowadzenia rachunkowości do gospodarstw rolnych jest on bowiem jedynym miarodajnym wskaźnikiem dochodowości tych gospodarstw.

   Z wyrazami szacunku

   Sekretarz stanu

   Henryk Wujec

   Warszawa, dnia 2 listopada 1999 r.