III kadencja

Odpowiedź ministra łączności

na interpelację nr 3009

w sprawie określenia zasad współpracy w zakresie obsługi finansowej państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej ˝Poczta Polska˝ przez Bank Pocztowy SA

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na przesłaną przy piśmie z dnia 22 grudnia 1999 r. nr SPS-0202-3009/99 interpelację posłów Seweryna Kaczmarka, Andrzeja Szarawarskiego i Krystyny Łybackiej w sprawie zasad współpracy w zakresie obsługi finansowej państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej ˝Poczta Polska˝ przez Bank Pocztowy SA chciałbym przekazać poniższe informacje.

   1. Odnośnie do zawarcia przez Pocztę Polską porozumienia w sprawie zasad współpracy w zakresie obsługi finansowej p.p.u.p. ˝Poczta Polska˝ przez Bank Pocztowy SA.

   Działalność Poczty Polskiej reguluje ustawa z dnia 30 lipca 1997 r. o państwowym przedsiębiorstwie użyteczności publicznej ˝Poczta Polska˝ (DzU nr 106, poz. 675). Zgodnie z art. 9 ust. 1 ww. ustawy przedmiotem działalności gospodarczej Poczty Polskiej jest świadczenie usług pocztowych o charakterze powszechnym, wykonywanie niektórych czynności bankowych, emisja i wprowadzanie do obiegu znaków pocztowych, wykonywanie innych usług związanych z wykorzystaniem służby pocztowej, w szczególności w zakresie obsługi administracji państwowej, samorządu terytorialnego, kolportażu prasy i wydawnictw, filatelistyki.

   Poczta może prowadzić również inną działalność gospodarczą, jeżeli nie ogranicza ona działalności wyżej wymienionej, co zostało określone w art. 9 ust. 4 ustawy o p.p.u.p. ˝Poczta Polska˝. Stwarza to przedsiębiorstwu możliwość pozyskania środków finansowych na rozwój, co jest niezwykle istotne z uwagi na bardzo ograniczone możliwości uzyskania na ten cel pomocy finansowej z budżetu państwa. Dotychczas Poczta Polska tylko w niewielkim stopniu wykorzystywała tę możliwość. Jednakże perspektywa otwarcia polskiego rynku pocztowego i konfrontacji z pocztami krajów Unii Europejskiej zmuszają Pocztę Polską do przyspieszenia procesu dostosowawczego do nowych wymagań rynku, szczególnie w zakresie jakości świadczonych usług, co jest związane z koniecznością dokonania znacznych inwestycji w strukturę majątkową Poczty. W związku z tym konieczne jest poszukiwanie takich obszarów działalności, które dają szansę na pozyskanie stałego źródła dochodów, a ponadto są jeszcze dostępne i niewykorzystane przez konkurencję. Obszarem takim są na pewno usługi finansowe, a posiadana przez Pocztę sieć dystrybucji (urzędów pocztowych), duże doświadczenie w świadczeniu usług, a także przyzwyczajenie części społeczeństwa do realizowania płatności za pośrednictwem placówek pocztowych, przemawiają na korzyść szybkiego rozwoju tego obszaru. Realizacja projektu możliwa jest tylko i wyłącznie przy nawiązaniu współpracy z bankiem.

   Drugim istotnym problemem występującym w Poczcie Polskiej był brak systemu zarządzania finansowego, a w szczególności zarządzania środkami pieniężnymi. Poczta Polska jest przedsiębiorstwem wielozakładowym, a przy tym wykonującym niektóre czynności bankowe, które nie posiada skonsolidowanego rachunku i pełnego obrazu przepływów finansowych. Podobna sytuacja występowała w systemie bankowym. Na początku lat dziewięćdziesiątych każdy oddział banku miał rachunek w okręgowym oddziale NBP, nie istniała izba rozliczeniowa, a przelewy klientów realizowane były przez wiele dni. Centralizacja rachunków banków w Centrali NBP spowodowała usprawnienie rozliczeń bankowych. Dzisiaj Poczta Polska stoi dokładnie przed takim samym problemem. Konsolidacja rachunków Poczty Polskiej jest warunkiem niezbędnym do poprawy gospodarowania środkami finansowymi, a także poprawy jakości świadczonych usług i osiągnięcia odpowiedniego poziomu przychodów.

   Złożoność operacji na rachunkach bankowych Poczty Polskiej wymaga zapewnienia jednostkom sprawnej obsługi przez jeden bank w trzech obszarach funkcjonalnych, które są ze sobą ściśle powiązane.

   - Obsługujący jednostkę oddział banku musi zapewnić realizację transakcji bezgotówkowych (płatności własnych Poczty). Obsługa transakcji bezgotówkowych dotyczy wszystkich operacji na rachunku dokonywanych przy pomocy poleceń płatniczych. Mogą być one dokonywane metodą tradycyjną poprzez dokumenty papierowe lub przy pomocy terminali komputerowych połączonych z systemem informatyczno-księgowym banku (home banking).

   - Obsługujący jednostkę oddział banku musi zapewnić rozliczanie przelewów bankowych, czyli dowodów wpłat ludności na rachunki bankowe, dokonywanych w urzędach pocztowych. Obejmują one masowe płatności ludności na rzecz energetyki, telekomunikacji, gazownictwa, spółdzielni mieszkaniowych, abonamentu rtv. Dokumentów takich jednostki poczty przyjmują kilka milionów miesięcznie. Bank obsługujący placówkę Poczty musi terminowo przekazać przyjęte wpłaty gotówkowe na rachunki bankowe poszczególnych wierzycieli.

   - Obsługujący bank musi zapewnić możliwość sprawnego odprowadzania i pobierania gotówki z poszczególnych urzędów pocztowych w celu zapewnienia płynności finansowej tych placówek.

   W celu rozwiązania problemów związanych z obsługą finansową Poczty Polskiej oraz rozwojem nowych usług finansowych Poczta podjęła działania zmierzające do wyłonienia banku, który spełniałby wszystkie wymagania w powyższym zakresie. Przed ponad rokiem wystosowano do banków zapytanie o możliwość prowadzenia skonsolidowanego rachunku przedsiębiorstwa. Stwierdzono wówczas, że faktycznie żaden bank nie posiada takiej sieci, żeby zagwarantować sprawną obsługę wszystkim jednostkom Poczty. Wyjściem w tej sytuacji było zintegrowanie współpracy na linii urząd pocztowy - oddział banku, tak by przede wszystkim wyeliminować czynności i procesy, które zachodzą równolegle w obu instytucjach. Ponieważ wiązało się to z pogłębioną współpracą pomiędzy pocztą a bankiem, zadecydowano, że integracja taka będzie możliwa tylko z bankiem, na który poczta będzie posiadała realny wpływ. Za takim rozwiązaniem przemawiały również wyniki analizy doświadczeń innych krajów w tym zakresie, które wskazywały, że współdziałanie poczty z ˝własnym˝ bankiem wpływało na poprawę jakości świadczonych usług, a przede wszystkim otwierało możliwość wprowadzenia do oferty nowych usług finansowych.

   Wobec powyższego podjęto decyzję o wyborze Banku Pocztowego SA, w stosunku do którego poczta nie wykorzystywała dotychczas w pełni możliwości współpracy z uwagi na mniejszościowy pakiet akcji. Poczta rozpoczęła intensywne działania równolegle w dwóch kierunkach, tj. uzyskania pakietu kontrolnego akcji Banku Pocztowego SA oraz utworzenia w banku skonsolidowanego rachunku.

   W grudniu 1998 r. podpisano porozumienie lokalne wprowadzające zasady współpracy pomiędzy Pocztą a Bankiem Pocztowym na terenie Rejonowego Urzędu Pocztowego we Włocławku w celu przetestowania przygotowanych rozwiązań.

   Według informacji uzyskanych od dyrektora generalnego p.p.u.p. ˝Poczta Polska˝ program pilotażowy skonsolidowanej obsługi oceniono pozytywnie, czego wymiernym efektem była m.in. znaczna poprawa szybkości przesyłania do wierzyciela przyjętych przez Pocztę wpłat oraz obniżenie opłat ponoszonych dotychczas przez Pocztę przy obsłudze przelewów bankowych. W rezultacie Poczta Polska przystąpiła do przygotowania ogólnopolskiego porozumienia w sprawie współpracy z Bankiem Pocztowym.

   W maju ub.r. na wniosek Rady Poczty Polskiej, organu, w którym zasiadają również reprezentanci związków zawodowych, dyrektor generalny Poczty Polskiej przedstawił opracowanie dotyczące konsolidacji rachunku Poczty w Banku Pocztowym, które przedstawiało założenia, zasady, etapy i zadania do wykonywania niezbędne do konsolidacji obsługi bankowej. Zaprezentowany materiał nie wzbudzał żadnych kontrowersji, dlatego przewidziane w nim zasady zostały zawarte w porozumieniu z 19 października 1999 r. Według informacji uzyskanych od dyrektora generalnego Poczty realizacja ww. umowy nie narusza interesu Poczty Polskiej.

   Jednocześnie chciałbym poinformować, że w związku z zawarciem przez Pocztę Polską umowy z Telekomunikacją Polską SA, w wyniku której Poczta Polska uzyska kontrolny pakiet akcji w Banku Pocztowym SA, powołany został zespół, którego zadaniem jest wypracowanie zasad bieżącej i długoterminowej współpracy Poczty Polskiej i Banku Pocztowego SA. Kompleksowe zasady określają m.in.:

   1) sposób obsługi Poczty Polskiej poprzez wprowadzenie rachunku skonsolidowanego,

   2) obsługę klientów indywidualnych i instytucjonalnych,

   3) wspólne wprowadzenie nowych produktów.

   Chciałbym przy tym podkreślić, że p.p.u.p. ˝Poczta Polska˝, podejmując współpracę z Bankiem Pocztowym SA, uzyska wymierne korzyści: jako partner banku - w zakresie poprawy jakości świadczonych usług oraz możliwości uzyskania dodatkowych przychodów z tytułu wprowadzenia nowej gamy usług finansowych, a jako współwłaściciel banku - z tytułu zwiększonych wpływów z dywidend.

   2) Odnośnie do pytania, czy dyrektor generalny p.p.u.p. ˝Poczta Polska˝ może być członkiem rad nadzorczych spółek prawa handlowego, a zwłaszcza Banku Pocztowego SA.

   Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (DzU nr 106, poz. 679 z późn. zm.) określa ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej m.in. przez pracowników przedsiębiorstw państwowych zajmujących stanowiska: dyrektora przedsiębiorstwa, jego zastępcy oraz głównego księgowego. Osoby te w okresie zajmowania wspomnianych stanowisk lub funkcji nie mogą być m.in. członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółek prawa handlowego. Naruszenie tego zakazu stanowi podstawę do odwołania ze stanowiska.

   Jednakże zakaz zajmowania stanowisk we władzach spółek prawa handlowego nie dotyczy tych osób, objętych zakresem przedmiotowym ustawy, które zostały wyznaczone do spółki z udziałem skarbu państwa, innych państwowych osób prawnych, jednostek samorządu terytorialnego, ich związków lub innych osób prawnych jednostek samorządu terytorialnego jako reprezentanci tych podmiotów.

   Dodatkowy zakaz ustanowiony został w art. 29 ustawy z dnia 30 lipca 1997 r. o państwowym przedsiębiorstwie użyteczności publicznej ˝Poczta Polska˝ (DzU nr 106, poz 675). Zgodnie z tym zakazem dyrektor generalny p.p.u.p. ˝Poczta Polska˝, jego zastępcy, główny księgowy oraz członkowie Rady ˝Poczty Polskiej˝ nie mogą mieć udziałów, akcji lub być członkami władz w podmiotach gospodarczych tworzonych przez p.p.u.p. ˝Poczta Polska˝ oraz w podmiotach, do których Poczta Polska wniosła na czas oznaczony do odpłatnego korzystania części swego mienia, zaliczonego zgodnie z odrębnymi przepisami do środków trwałych. Zakaz ten nie dotyczy członkostwa w radach nadzorczych.

   W związku z powyższym dyrektor generalny p.p.u.p. ˝Poczta Polska˝ może być członkiem rad nadzorczych spółek prawa handlowego, o ile są to spółki z udziałem skarbu państwa, innych państwowych osób prawnych, jednostek samorządu terytorialnego, ich związków lub innych osób prawnych jednostek samorządu terytorialnego, a on sam został wyznaczony jako reprezentant tych podmiotów. Taka sytuacja występuje m.in. w przypadku członkostwa dyrektora generalnego p.p.u.p. ˝Poczta Polska˝ w radzie nadzorczej Banku Pocztowego SA, bowiem jest on w tym przypadku reprezentantem państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej ˝Poczta Polska˝ będącego współwłaścicielem banku.

   Z poważaniem

   Minister

   Maciej Srebro

   Warszawa, dnia 14 stycznia 2000 r.