III kadencja

Odpowiedź ministra kultury i sztuki na ponowną interpelację posła Marka Markiewicza

na interpelację nr 1407

w sprawie planu przekształceń instytucji filmowych w Łodzi

   Szanowny Panie Marszałku! W związku z uznaniem przez posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej pana Marka Markiewicza za niewystarczającą odpowiedzi ówczesnego ministra kultury i sztuki na interpelację z 3 lutego 1999 r. przedkładam następujące dodatkowe wyjaśnienia.

   I. Wyjaśnienia dotyczące Studia Filmowego ˝Semafor˝:

   1. Odnośnie do wspierania produkcji filmowej.

   Akt założycielski określa przedmiot działania Studia Filmowego ˝Semafor˝ następująco: produkcja krótkometrażowych filmów lalkowych (fabularnych) i filmów łączących w sobie kilka rodzajów techniki filmowej (filmy kombinowane) oraz publiczne wyświetlanie filmów.

   Powołanie studia i określenie przedmiotu jego działania nie oznacza, że organ założycielski bezpośrednio lub inne podmioty za pośrednictwem tego organu będą kierowały do studia zamówienia produkcyjne lub zlecały usługi.

   Organ założycielski - przewodniczący Komitetu Kinematografii nie ma możliwości wpływania na producentów działających w warunkach wolnego rynku, aby realizowali filmy we wskazanych jednostkach kinematografii.

   Poza studiem ˝Semafor˝ filmy pozafabularne (dokumentalne, oświatowe i animowane) są produkowane przez szereg producentów państwowych i prywatnych. Filmy dokumentalne realizują dwa studia filmowe - ˝Kronika˝ i ˝Wir˝, mieszczące się w Warszawie. W roli producentów filmów dokumentalnych występują również Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych oraz Wytwórnia Filmowa ˝Czołówka˝, obie z Warszawy. W Łodzi działa Wytwórnia Filmów Oświatowych i Programów Edukacyjnych, będąca największym w Polsce producentem i realizatorem filmów oświatowych. Trzy studia filmów animowanych (w Warszawie, Bielsku-Białej i Krakowie) są zarazem producentami filmów. Znaczna liczba filmów krótkometrażowych (ponad 40%), głównie dokumentalnych, realizowana jest przez producentów prywatnych.

   Począwszy od roku 1991, przyjęto, wzorem modeli funkcjonujących w rozwiniętych krajach zachodnich, system dofinansowywania konkretnych projektów filmowych, z jednoczesnym odejściem od dotowania podmiotowego. Projekty filmowe mogą składać zarówno producenci państwowi, jak i prywatni.

   Studio Filmowe ˝Semafor˝ na przestrzeni lat 1991-1994 zgłosiło 10 projektów filmowych, tzw. pakietów, z których 5 uzyskało pozytywne oceny ekspertów. Na realizowane w tym okresie filmy studio otrzymało dofinansowanie w kwocie 959,6 tys. zł. Dofinansowanie stanowiło od 50% do 80% kosztów produkcyjnych poszczególnych tytułów. Po 1994 r. studio nie zgłaszało projektów filmowych (poza jednym z 1998 r., z którego jednak w toku postępowania wycofało się).

   Szczególnie trudną sytuację studiów filmowych produkujących filmy animowane spowodowały drastyczne cięcia finansowania przez największego ich producenta, tj. Telewizyjną Agencję Produkcji Teatralnej i Filmowej TVP SA.

   Komitet Kinematografii, poza czynnym reagowaniem na sytuację rynkową, m.in. poprzez spotkania z przedstawicielami nadawców, podejmuje też działania mające na celu wsparcie produkcji filmów animowanych (ale nie w formie dotacji podmiotowych).

   Komitet Kinematografii wprowadził następujące zasady finansowania produkcji filmów animowanych:

   - dopuszczono dofinansowywanie ˝pilotów˝ pełnometrażowych filmów animowanych; może być ono przyznane na poziomie 50 tys. zł, po uzyskaniu tzw. promesy;

   - w szczególnych przypadkach krótki film autorski, po pozytywnej ocenie ekspertów, może uzyskać dofinansowanie bez obligatoryjnego 50% udziału telewizji, który może być zastąpiony środkami pochodzącymi z innych źródeł;

   - udział dofinansowania wartościowych filmów debiutanckich może zostać zwiększony do wysokości 75%;

   Studio Filmowe ˝Semafor˝ nie korzystało z tych form, nie zgłosiło bowiem stosownych projektów.

   2. Odnośnie do zbywania niektórych składników majątkowych.

   Z przepisów ustawa z dnia 16 lipca 1987 r. o kinematografii nie wynika konieczność uzyskania przez instytucję filmową zgody organu założycielskiego na sprzedaż składników majątku trwałego.

   Jak już poprzednio wyjaśniono, Studio Filmowe ˝Semafor˝ jest państwową jednostką organizacyjną - instytucją filmową - samodzielną pod względem prawnym, organizacyjnym oraz ekonomiczno-finansowym; posiada osobowość prawną. Jako jednostka występująca w obrocie gospodarczym ponosi ryzyko i odpowiedzialność za prowadzone działania i ich wyniki finansowe, a kierownictwo jednostki - za podejmowane w tym zakresie decyzje lub też za ich brak.

   W trybie nadzoru instytucje filmowe pismami przewodniczącego Komitetu Kinematografii - z dnia 17 grudnia 1996 r. i z dnia 26 stycznia 1998 r. - zobowiązane zostały do powiadamiania o zamiarze rozporządzenia składnikami majątkowymi.

   Kierownictwo Studia Filmowego ˝Semafor˝ informowało o zamiarze sprzedaży części składników majątkowych i wystąpienia z powiadomieniem do ministra skarbu państwa na zasadach określonych ustawą z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących skarbowi państwa (DzU nr 106, poz. 493, ze zm.). Studio przewidywało sprzedaż niektórych składników majątkowych w ramach projektów restrukturyzacyjnych. Projekty te nie uwzględniały konieczności spłaty całego zadłużenia, a plany produkcyjne nie były na tyle realne, aby mogły zabezpieczyć spłatę długów.

   W nawiązaniu do informacji z poprzedniego wyjaśnienia dotyczącej zespołu powołanego przez przewodniczącego Komitetu Kinematografii do zbadania i oceny działalności Studia Filmowego ˝Semafor˝ informuję, że Komitet Kinematografii na posiedzeniu w dniu 13 kwietnia 1999 r. przyjął stanowisko tego zespołu, wskazujące, że niezbędnym warunkiem zaaprobowania sprzedaży części składników majątkowych studia jest porozumienie ze wszystkimi jego wierzycielami.

   Nadmienić należy, że Studio Filmowe ˝Semafor˝ zarządza następującymi nieruchomościami:

   1) budynkiem przy ul. Bednarskiej 42 (z prawem wieczystego użytkowania gruntu oraz własności budynku),

   2) budynkami przy ul. Pabianickiej 34 (z prawem własności budynków: administracyjnego i budynku w budowie oraz prawem użytkowania wieczystego gruntu; hipoteka obciążona w wysokości 430 tys. zł),

   3) obiektem w Tuszynie (plac i stare budynki magazynowe (nieuregulowany stan prawny),

   4) placem przy ul. Browarnej 11/13 (nieuregulowany stan prawny).

   W sytuacji Studia Filmowego ˝Semafor˝ sprzedaż części majątku i pominięcie niektórych wierzycieli przy rozdysponowaniu środków uzyskanych ze sprzedaży mogłoby być ocenione przez wierzycieli jako działanie na ich szkodę, z prawnymi tego konsekwencjami.

   3. Odnośnie do zakupów aparatury w filmie ˝Sondor˝.

   Zawarta przez Studio Filmowe ˝Semafor˝ umowa na zakup aparatury do udźwiękowienia i montażu filmów realizowanych na taśmie światłoczułej oraz do realizacji zdjęć i montażu na taśmie magnetycznej nie była ze strony polskiej obejmowana gwarancjami skarbu państwa. Natomiast, zgodnie z informacjami strony szwajcarskiej, umowa objęta została tzw. ˝gwarancją ryzyka eksportowego˝ Konfederacji Szwajcarskiej, która pokrywa 90% kosztów dostawy w przypadku braku spłat przez nabywcę. Studio Filmowe ˝Semafor˝ otrzymało w 1990 r. dotację w wysokości 107 tys. zł na zakup kamery do zdjęć poklatkowych, którą przeznaczono na zakup sprzętu firmy ˝Sondor˝.

   W 1994 r. z otrzymanej na restrukturyzację dotacji w wysokości 113 tys. zł przeznaczono kwotę 100 tys. zł na realizację zobowiązań wobec firmy ˝Sondor˝.

   W dniu 27 marca 1991 r. kontrakt zakupu przekształcono w umowę leasingową na warunkach jak w kontrakcie zakupu, z tym że kwotę już zapłaconą (150 tys. CHF) określono jako zaliczkę na poczet pierwszej raty leasingowej - bez ustalenia jej wysokości. W dniu 3 czerwca 1991 r. strony zawarły porozumienie dodatkowe do umowy leasingowej, precyzując wysokość zaliczki, którą ma zapłacić Studio Filmowe ˝Semafor˝ (do wartości 15% sumy kontraktu, tj. dalsze 101 tys. CHF), i ustalając spłatę pozostałej kwoty w 10 ratach.

   Sytuacja ekonomiczna studia (brak zamówień na produkcję i usługi) uniemożliwiła spłatę zobowiązań.

   Jak już wyjaśniono, przeinwestowanie doprowadziło do odwołania w styczniu 1993 r. ówczesnego dyrektora SF ˝Semafor˝ z zajmowanego stanowiska.

   Sąd Handlowy w Zurychu w sprawie wytoczonej przez firmę ˝Sondor˝ przeciwko SF ˝Semafor˝ w dniu 9 kwietnia 1999 r. wydał wyrok, którym:

   - oddalił wniosek SF ˝Semafor˝ o przekazanie sprawy do Sądu Arbitrażowego w Wiedniu,

   - oddalił wniosek SF ˝Semafor˝ o zawieszenie postępowania,

   - uznał należność SF ˝Semafor˝ na rzecz firmy ˝Sondor˝ w kwocie ponad 1900 tys. CHF oraz odsetki za zwłokę.

   4. Odnośnie do inwestycji budowlanych.

   Zły stan techniczny użytkowanego obiektu w Tuszynie (mieścił się tam oddział filmów lalkowych) i nieopłacalność inwestowania w ten obiekt spowodowały podjęcie w 1984 r. decyzji o tzw. inwestycji odtworzeniowej budynku produkcyjnego. Prace dokumentacyjne zakończyła w czerwcu 1987 r. decyzja ówczesnego podsekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Sztuki, nadzorującego kinematografię, zatwierdzająca założenia techniczno-ekonomiczne inwestycji budowlanej i jej rozpoczęcie w lutym 1988 r.

   W toku budowy zapadły też decyzje o dobudowaniu jednego piętra dla pracowni filmów rysunkowych. W efekcie nowo budowany obiekt przekroczył powierzchnię 4000 m2.

   Realizując uchwałę nr 39 z 1993 r. Rady Ministrów w sprawie przeglądu inwestycji kontynuowanych, dotowanych z budżetu państwa, dokonano weryfikacji omawianej inwestycji, w wyniku czego wstrzymano, a następnie ograniczono jej zakres do tzw. łącznika (pierwotnie przeznaczonego na pracownie techniczne) i usytuowania w nim części hal zdjęciowych oraz zmodernizowania wolnych powierzchni w dotychczas użytkowanym budynku przy ul. Pabianickiej 34. Pozostałą część postanowiono zabezpieczyć przed niszczeniem, aby w przyszłości można ją było wykończyć lub przeznaczyć na inne cele. W 1995 r. zakończono zasadnicze prace, a w 1996 r. rozpoczęto przenoszenie poszczególnych pracowni z Tuszyna. W lipcu 1996 r. studio uzyskało pozwolenie Urzędu Miasta Łodzi na używanie części wzniesionego budynku. Inwestycja ta była finansowana w latach 1987-1995 ze środków własnych studia i z dotacji budżetowej w kwocie ogólnej 2388 tys. zł.

   Wobec nieuregulowanego wówczas stanu prawnego nieruchomości Studiu Filmowemu ˝Semafor˝ nie udało się zagospodarować niewykończonej części wybudowanego obiektu.

   Podsumowując wyjaśnienia dotyczące Studia Filmowego ˝Semafor˝, należy stwierdzić, że:

   1) ponieważ żadna z instytucji filmowych nie jest dotowana w formie dotacji podmiotowych, co dotyczy również produkcji filmów, nie jest możliwe udzielanie SF ˝Semafor˝ wsparcia ze środków budżetowych ogólnie na produkcję filmów;

   2) w zaistniałej sytuacji nie jest możliwe wyrażenie zgody na dokonanie sprzedaży części składników majątkowych przez SF ˝Semafor˝, z pominięciem niektórych wierzycieli.

   Kierownictwo studia wraz z radą pracowniczą, po odrzuceniu propozycji przekształceń, wspólnie z innymi łódzkimi instytucjami filmowymi nie podjęło działań umożliwiających restrukturyzację. Dopiero gdy nastąpiło zakończenie postępowania Sądu Handlowego w Zurychu, rozpoczęto próby restrukturyzacji, sprowadzające się głównie do sprzedaży niektórych składników majątkowych;

   3) kolejne kierownictwa Studia Filmowego ˝Semafor˝ nie dołożyły starań i nie wykorzystały właściwie wcześniejszego wsparcia, w tym finansowego, dla przeprowadzenia restrukturyzacji.

   II. Wyjaśnienia dotyczące przekształceń w pozostałych łódzkich jednostkach organizacyjnych kinematografii.

   Jak wspomniano w odpowiedzi z 26 lutego br., stworzony w 1995 r. program restrukturyzacji tzw. Łodzi filmowej, polegający na powołaniu nowego podmiotu, to jest spółki prawa handlowego z udziałem wszystkich łódzkich instytucji filmowych, został pozytywnie oceniony przez Komisję Kultury i Środków Przekazu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Program ten miał być wdrażany od drugiej połowy 1996 r. Przewidywał on pięcioetapowe postępowanie.

   - W pierwszym etapie nowa spółka miała mieć dwóch udziałowców: ŁCF i skarb państwa, który wniósłby udział gotówkowy w wysokości 500 tys. zł, tj. 25% kapitału spółki. Kwota ta przeznaczona byłaby na środki obrotowe.

   Działalność spółki ograniczałaby się początkowo do świadczenia usług w zakresie przedprodukcji (organizacja i zarządzanie, planowanie produkcji, poszukiwanie zewnętrznych wykonawców, wypożyczanie sprzętu, negocjacje, zawieranie umów, obsługa prawna itp.) oraz postprodukcji, czyli udźwiękowiania filmów i obróbki oraz kopiowania taśmy filmowej.

   Szacowano, że na tym etapie spółka będzie osiągała zyski w wysokości 39,7 tys. zł miesięcznie.

   - W drugim etapie przekształceń spółki jej zakres podmiotowy i przedmiotowy zostałby rozszerzony. Kolejnym udziałowcem spółki miały zostać Łódzkie Zakłady Wytwórcze Kopii Filmowych, aby zwiększyć ofertę nowej firmy o tłoczenie napisów i powielanie kaset wideo.

   Na tym etapie zakładano zysk w wysokości 36,3 tys. zł miesięcznie.

   - W trzecim etapie do spółki miała przystąpić WFOiPE, która wniosłaby do niej maszyny i urządzenia w formie dzierżawy, a ponadto dotychczasowe archiwum oraz dotację przyznaną jej przez Komitet Kinematografii w wysokości 500 tys. zł. Także ŁCF wniosłoby aport w postaci jednej z hal zdjęciowych.

   Szacowano, że na tym etapie spółka wykazywać będzie stratę (ok. 16,6 tys. zł miesięcznie) wobec wysokich kosztów przejęcia WFOiPE (głównie koszty osobowe i usługi obce), stąd etap ten miał trwać najkrócej.

   - W czwartym etapie do spółki miało przystąpić SF ˝Semafor˝, wnosząc do niej prawo użytkowania sprzętu oraz gotówkę z dotacji przyznanej przez Komitet Kinematografii w wysokości 500 tys. zł. ŁCF powiększyć miało swoje udziały w postaci drugiej hali zdjęciowej. Przychody spółki powiększałyby się o przychody z rozszerzanej podstawowej działalności - filmy rysunkowe, lalkowe, zdjęcia specjalne, sprzedaż licencji, usługi dźwiękowe itp.

   Na tym etapie zakładano osiągnięcie zysku w wysokości 32,1 tys. zł miesięcznie.

   - W piątym, ostatnim etapie ŁCF wniosłoby do spółki prawo użytkowania trzeciej hali zdjęciowej. Przewidywany kapitał spółki miał przekroczyć kwotę 6,3 mln zł i tym samym spółka powinna osiągnąć pełną zdolność produkcyjną.

   Z uwagi na fakt, iż spółka utworzona przez instytucje filmowe miałaby w przedmiocie działania łączyć zakres działalności trzech instytucji filmowych, rozważano zasadność wyodrębnienia oddziałów stanowiących oddzielne zakłady spółki. Zakłady te, ze względu na uprzednią obecność na rynku, miałyby zachować elementy nazwy instytucji filmowych, jako wspólnicy spółki, np. Zakład Filmów Animowanych ˝Semafor˝, Wytwórnia Filmów Oświatowych i Programów Edukacyjnych, Zakład Obróbki Taśmy, Studio Dźwięku itp.

   Majątek instytucji filmowych, niewniesiony do spółki, miał być oddany bądź właścicielowi (nieruchomości należące do skarbu państwa), bądź przeznaczony na zaspokojenie wierzycieli. Z powyższych wyjaśnień wynika, że bazą tak określonych zamierzeń miał być majątek Łódzkiego Centrum Filmowego, które rozpoczęło poszukiwanie partnera strategicznego. Tak ogromny majątek, przy rosnącym zadłużeniu, utrudniał znalezienie inwestora, który zapewniłby kontynuowanie produkcji filmowej.

   Jak wspomniano w poprzednim wyjaśnieniu, próba utworzenia spółki nie powiodła się, a utworzenie spółki z wybranym inwestorem z Niemiec nie doszło do skutku z uwagi na niezaakceptowanie pakietu socjalnego przez inwestora.

   Podejmowano dalsze próby restrukturyzacji, jak np. powołanie spółki kapitałowej na bazie wydzielonego majątku ŁCF z udziałem wierzycieli oraz Telewizji Polsat SA.

   Dyrekcja ŁCF starała się zrealizować inne rozwiązania, np. sprzedaż części majątku w formie przetargu zorganizowanego dla firm, które mogłyby utrzymać produkcję filmową. Wszystkie te próby nie powiodły się, a przyznawane środki budżetowe w formie dotacji nie pozwoliły na pełne pokrycie zobowiązań. Brak płynności finansowej uniemożliwił ŁCF realizowanie podstawowych zadań, tak produkcyjnych, jak i usługowych.

   Na przestrzeni lat 1994-1998 na bieżące wydatki (remonty, archiwa, współudział w produkcji filmów i prace związane z restrukturyzacją) przyznano Łódzkiemu Centrum Filmowemu dotacje w wysokości ok. 7400 tys. zł, natomiast na zakupy inwestycyjne 182 tys. zł.

   Również inne jednostki filmowe w Łodzi otrzymały wówczas dotacje na pokrycie podobnych wydatków:

   - Studio Filmowe ˝Semafor˝ - ogółem 1857 tys. zł,

   - Wytwórnia Filmów Oświatowych i Programów Edukacyjnych - ogółem 1871 tys. zł,

   - Łódzkie Zakłady Wytwórcze Kopii Filmowych - ogółem 400 tys zł.

   Przypomnienia wymaga fakt, że w 1996 r. Komitet Kinematografii utracił wpływ na losy tej ostatniej jednostki, ponieważ została ona przekazana wojewodzie łódzkiemu na mocy ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące funkcjonowanie gospodarki i administracji publicznej (DzU nr 106, poz. 497, ze zm.).

   Zarządzenie likwidacji Łódzkiego Centrum Filmowego w połowie 1998 r. miało na celu nie tylko spłatę wierzytelności, ale również zachowanie, w miarę możliwości, części mienia likwidowanej jednostki dla produkcji na potrzeby kinematografii.

   W pierwszym etapie procesu likwidacyjnego, ze względu na wysoką wartość majątku, do sprzedaży przeznaczono część nieruchomości zlokalizowanej w Łodzi przy ul. Łąkowej 29.

   Kompleks ˝Łąkowa˝ został podzielony na osiem części zaliczonych do dwóch kategorii: segmentów o charakterze filmowym i niefilmowym. Warunkiem sprzedaży segmentów filmowych, obok oferowanej ceny, było utrzymanie przez nowych nabywców dotychczasowego filmowego charakteru majątku. Segmenty niefilmowe: administracyjno-biurowy, techniczny i plac inwestycyjny, przedstawiono do sprzedaży za możliwie najwyższą cenę z założeniem prowadzenia w nich działalności, która nie będzie przeszkadzała prawidłowemu funkcjonowaniu segmentów filmowych.

   Przewodniczący Komitetu Kinematografii otrzymuje od likwidatora szczegółowe sprawozdania z przeprowadzonych czynności i podjętych działań.

   Podsumowując wyjaśnienia dotyczące przekształceń w łódzkich instytucjach filmowych, należy stwierdzić, że próby sanacji tych instytucji, mimo znacznych nakładów finansowych, nie powiodły się, nie były bowiem akceptowane przez rady pracownicze. Ponadto nie udało się znaleźć inwestora strategicznego, który zainteresowany byłby tak znacznym majątkiem.

   Co do Łódzkiego Centrum Filmowego to dotychczasowe wyniki procesu likwidacji potwierdziły zasadność wcześniejszego podtrzymywania dotacjami potencjału tej instytucji i niedopuszczenia do degradacji majątku. Dzisiaj ma on względnie dużą wartość.

   Problem dalszego funkcjonowania Studia Filmowego ˝Semafor˝ będzie w najbliższym czasie przedmiotem spotkania przewodniczącego Komitetu Kinematografii z Radą Pracowniczą Studia.

   Wyrazy szacunku łączę

   Minister

   Andrzej Zakrzewski

   Warszawa, dnia 5 lipca 1999 r.