III kadencja

Odpowiedź ministra spraw wewnętrznych i administracji - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -

na zapytanie nr 836

w sprawie budowy przejścia granicznego Grzechotki - Mamonowo II na odbudowywanej drodze ekspresowej Elbląg - Kaliningrad

   Szanowny Panie Marszałku! W nawiązaniu do zapytania nr 836 posła na Sejm RP pana Wiesława Walendziaka w sprawie budowy przejścia granicznego Grzechotki - Mamonowo II na odbudowanej drodze ekspresowej Elbląg - Kaliningrad, z upoważnienia prezesa Rady Ministrów pana Jerzego Buzka oraz w porozumieniu z ministrem spraw zagranicznych oraz ministrem transportu i gospodarki morskiej, przedkładam poniższe wyjaśnienia.

   Art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej (DzU nr 78, poz. 461, z późn. zm.) stanowi, że drogowe, kolejowe i rzeczne przejścia graniczne oraz rodzaje ruchu dozwolonego w tych przejściach ustala się w umowach międzynarodowych.

   W celu ustalenia przejść granicznych ze stroną rosyjską w dniu 22 maja 1992 r. w Moskwie została zawarta umowa między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Federacji Rosyjskiej w sprawie przejść granicznych, w której przewidziano m.in. drogowe przejście graniczne Grzechotki - Mamonowo (art. 1 ust. 1 pkt 2 lit. b). Zgodnie z art. 1 ust. 4 umowy termin otwarcia przejść granicznych oraz rodzaje ruchu odbywającego się przez te przejścia ustala się w drodze wymiany not między stronami umowy. Otwarcie przejść granicznych, którego podstawą jest zawarcie porozumienia w formie wymiany not (art. 4 umowy), następuje po stworzeniu przez każdą ze stron odpowiedniej infrastruktury na terytorium swojego państwa (art. 2 ust. 1). Do chwili obecnej strony nie uzgodniły terminu otwarcia przejścia w Grzechotkach z uwagi na brak infrastruktury.

   Główną przyczyną wstrzymującą przystąpienie do budowy drogowego przejścia granicznego w Grzechotkach jest stanowisko strony rosyjskiej przedstawione oficjalnie 18 lutego 1999 r. na posiedzeniu Komisji ds. Przejść Granicznych Polsko-Rosyjskiej Rady ds. Współpracy Regionów Rzeczypospolitej Polskiej z Obwodem Kaliningradzkim. Zgodnie z wydanym przez administrację obwodu kaliningradzkiego zarządzeniem nr 34 z dnia 29 stycznia 1999 r. oraz koncepcją rozwoju przejść granicznych na polsko-rosyjskiej granicy państwowej w obwodzie kaliningradzkim priorytetowymi inwestycjami są zakończenie do 2000 r. modernizacji drogowego przejścia granicznego Bezledy - Bagrationowsk i zakończenie budowy drogowego przejścia granicznego Gołdap - Gusiew. Inwestycje dotyczące budowy pozostałych przejść granicznych będą mogły być podjęte po 2000 r.

   Art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej stanowi, że organem zobowiązanym do stałego utrzymywania drogowych przejść granicznych w stanie umożliwiającym przeprowadzenie skutecznej kontroli granicznej, celnej, sanitarnej, weterynaryjnej, fitosanitarnej, chemicznej i radiometrycznej jest właściwy wojewoda. Zakres obowiązków wojewody został określony w § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1991 r. w sprawie określenia zakresu obowiązków organów obowiązanych do utrzymywania przejść granicznych oraz źródeł finansowania tych przedsięwzięć, a także określenia organów zobowiązanych do osadzania i utrzymywania znaków granicznych na morskich wodach wewnętrznych (DzU nr 49, poz. 215), zgodnie z delegacją zawartą w art. 17 ust. 2 ww. ustawy.

   Do obowiązków wojewody, zgodnie z § 1 ust. 1 pkt 1 ww. rozporządzenia, należy zaplanowanie i realizacja inwestycji, w szczególności obiektów kubaturowych, infrastruktury technicznej i stałych urządzeń odprawowych, w zasięgu terytorialnym przejścia granicznego.

   Wobec powyższego sprawa budowy obiektów drogowego przejścia granicznego Grzechotki - Mamonowo II leży w gestii wojewody warmińsko-mazurskiego. Finansowanie inwestycji dokonywane jest z budżetu państwa (§ 3 ust. 3 ww. rozporządzenia). Sprawy dotyczące budowy, modernizacji i utrzymania dróg publicznych należą do zakresu działania ministra właściwego do spraw transportu. Kwestia budowy przedmiotowego przejścia była już poruszana w roku 1998 przez byłego wojewodę elbląskiego. Jego wniosek o umieszczenie przedsięwzięcia w wykazie inwestycji centralnych - ze względu na brak możliwości pełnego sfinansowania inwestycji z budżetu województwa - został odrzucony przez ministra finansów.

   Stanowisko strony rosyjskiej, przedstawione na posiedzeniu Komisji ds. Przejść Granicznych Polsko-Rosyjskiej Rady ds. Współpracy Regionów Rzeczypospolitej Polskiej z Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej, jest jednoznaczne i ma niewątpliwie decydujące znaczenie dla podjęcia ostatecznej decyzji w przedmiotowej sprawie - zważywszy, że w art. 2 ust. 2 polsko-rosyjskiej umowy w sprawie przejść granicznych przewiduje się możliwość stworzenia przy projektowaniu oraz podczas budowy obiektów przejść granicznych warunków do jednoczesnego przeprowadzenia kontroli granicznej, celnej i innych rodzajów kontroli na terytorium jednego lub drugiego państwa.

   Uaktualniona koncepcja odbudowy drogi Elbląg - Grzechotki - Mamonowo II (Gronowo - Mamonowo I) została przekazana panu posłowi Wiesławowi Walendziakowi przy piśmie pana Witolda Chodakiewicza, podsekretarza stanu w Ministerstwie Transportu i Gospodarki Morskiej nr GDDP-BN-2K/4117/Gd/28/99 z dnia 20 kwietnia 1999 r. Zakłada ona odbudowę drogi do granicy państwa o długości 51,5 km wraz z przebudową Węzła ˝Elbląg˝ w czterech etapach, z nakładami inwestycyjnymi ok. 270 mln zł. Zadaniem pierwszym jest realizowany od 1997 r. most z estakadą przez rzekę Omaza o dł. 223 m, wraz z dojazdami drogowymi, na odcinku Węzeł ˝Maciejewo˝ - granica państwa. Finansowane jest ze środków budżetowych na zadania modernizacyjno-inwestycyjne na drogach krajowych. Koszt wynosi 20,5 mln zł, zakończenie robót przewidziano na początku września 1999 r.

   Środki budżetowe przewidziane dla drogownictwa na 2000 r. są niewystarczające i będą przeznaczone głównie na utrzymanie i remonty dróg oraz na zadania modernizacyjno-inwestycyjne realizowane przy udziale pożyczek z międzynarodowych instytucji finansowych i środków pomocowych PHARE. W związku z powyższym kontynuacja odbudowy drogi Elbląg - Grzechotki - granica państwa w roku 2000 nie jest dotychczas przesądzona i decyzja w tej sprawie będzie podjęta po ostatecznym zbilansowaniu możliwości finansowych i potrzeb.

   Ministerstwo Spraw Zagranicznych, opowiadając się za poszerzeniem i intensyfikacją współpracy międzyregionalnej i transgranicznej z regionami rosyjskimi, w tym z okręgiem kaliningradzkim, podejmuje każdorazowo w rozmowach z partnerami rosyjskimi wszelkie kwestie z tym związane, m.in. problematykę przejść granicznych i połączeń drogowych Polski z obwodem kaliningradzkim. Należy jednak mieć na uwadze, że pewne ograniczenia i problemy w realizacji przyjętych założeń rozwoju współpracy polsko-rosyjskiej - w tym przypadku rozbudowy i modernizacji przejść granicznych - wynikają obecnie po obu stronach przede wszystkim z problemów natury ekonomicznej, a nie politycznej.

   Minister

   Janusz Tomaszewski

   Warszawa, dnia 24 sierpnia 1999 r.