III kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -

na interpelację nr 745

w sprawie programu zwalczania narkobiznesu w szkołach

   Odpowiadając na pismo nr SPS-0202-745/98 w sprawie interpelacji pań posłanek Agnieszki Pasternak i Katarzyny Marii Piekarskiej, przesyłam informacje o działaniach podejmowanych przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwo Sprawiedliwości oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej w zakresie zwalczania narkomanii i narkobiznesu w szkołach.

   Sekretarz stanu

   Irena Dzierzgowska

   Warszawa, dnia 10 lipca 1998 r.

Załączniki do odpowiedzi

   I. Informacja o działaniach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Raport z przeprowadzonych w okresie od 30 października 1997 r. do 30 kwietnia 1998 r. działań policyjnych kryptonim ˝Dealer IV˝.

   Realizując polecenia komendanta głównego Policji zawarte w telegramie nr E-300/97 z dnia 30 października 1997 r. w sprawie akcji ˝Dealer IV˝ oraz dyrektorów biur: Prewencji i ds. Narkotyków Komendy Głównej Policji (pismo nr E-II-938/97 z dnia 5 grudnia 1997 r.) dotyczące programu przeciwdziałania tzw. małej narkomanii, piony prewencji oraz narkotykowy podjęły działania profilaktyczne. Miały one na celu rozpoznanie i ograniczenie zjawiska narkomanii oraz przestępczości jej towarzyszącej. Głównym celem działań było odebranie potencjalnych klientów handlarzom narkotyków oraz ustrzeżenie młodych ludzi przed narkotykami. Odpowiedzialnymi za organizację działań w województwach były wydziały: Prewencji i ds. Narkotyków KWP. Szczególne zadania spoczywały na policjantach z komend rejonowych policji i komisariatów.

   Realizację zadań programowych policjanci rozpoczęli od dokonania szczegółowej analizy stanu zagrożenia przestępczością narkotykową na terenie województwa. Ważnym elementem podjętych działań było nawiązanie kontaktów i bliskiej współpracy pomiędzy jednostkami policji a agendami, instytucjami administracji państwowej, samorządowej oraz organizacjami społecznymi zajmującymi się profilaktyką uzależnień.

   Jednym z kryteriów służących rozpoznaniu skali zjawiska narkomanii na terenie szkół było przeprowadzenie anonimowych ankiet socjologicznych (badania takie wykonano w ponad połowie województw). W kilku przypadkach były to ankiety opracowane przez policjantów z wydziałów ds. narkotyków; np. w Piotrkowie Trybunalskim pozwoliły one ustalić, iż 10% uczniów szkół podstawowych i 27% uczniów szkół ponadpodstawowych miało styczność z narkotykami w Ciechanowie na podstawie badań własnych stwierdzono tendencję wzrostową zjawiska narkomanii wśród młodzieży szkół ponadpodstawowych.

   Policjanci z pionu prewencji i narkotykowego zorganizowali ponad 17 000 szkoleń, pogadanek, prelekcji i spotkań z młodzieżą szkół podstawowych i ponadpodstawowych oraz dyrektorowi szkół, nauczycielami, pedagogami szkolnymi i rodzicami. Oprócz przekazania wiedzy na temat narkomanii, pozwoliły one uczulić opiekunów na zagrożenia, jakie niesie zjawisko narkomanii. W wielu komendach policji opracowano interesujące w treści i formie broszury, foldery, informatory, ulotki i nalepki samoprzylepne informujące o zagrożeniach narkomanią, jej skutkach zdrowotnych i społecznych, a także wskazujące miejsca i adresy instytucji i organizacji pomocowych.

   Na podkreślenie zasługują inicjatywy KWP w Płocku, gdzie opracowano ˝Program przeciwdziałania narkomanii w woj. płockim na 1998 r.˝ oraz ˝Pomóż Policji pomagać Tobie˝; Biuletyn Specjalny ˝Ostrołęcka Policja Radzi˝ oraz opracowane w KWP w Radomiu broszury tematyczne ˝W świecie narkotyków˝, ˝Słownik języka narkomańskiego˝ i ˝Czerwone sygnały˝, które trafiły do młodzieży i rodziców.

   Podczas przeprowadzanych szkoleń policjanci przekazywali osobom zainteresowanym materiały informacyjno-edukacyjne opracowane przez ˝Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii˝, ˝Karan˝ lub przez inne organizacje pozarządowe. Szkolono również pielęgniarki środowiskowe, katechetów, księży i zakonników różnych wyznań. Odbywały się także warsztaty, seminaria i konferencje naukowe z udziałem psychiatrów, psychologów, terapeutów, poświęcone problematyce identyfikacji zagrożeń i profilaktyki uzależnień. Uczono rozpoznawania substancji psychoaktywnych oraz ich działania na organizm ludzki. W wyniku tych spotkań niektóre władze lokalne rozważyły decyzje dotyczące uruchamiania na terenie województw nowych punktów konsultacyjnych oraz oddziałów detoksykacyjnych; np. w Zakopanem podjęto starania utworzenia oddziału detoksykacyjnego.

   W wielu województwach pojawiły się inicjatywy stanowiące propozycję alternatywnego spędzania wolnego czasu przez młodych ludzi chcących uprawiać zdrowy styl życia; w Olsztynie zorganizowano ˝Koalicję na rzecz Młodych˝ - w wyniku obrad reaktywowano program imprez muzycznych pod hasłem ˝alkohol i narkotyki zagłuszają rytmy muzyki˝; w wielu spektaklach (pilska drama ˝My˝, legnicki teatrzyk dla dzieci, gorzowski teatr ˝Eskulap˝ oraz olsztyńska prezentacja ˝Narkomanki˝) pojawiły się przesłania dotyczące ostrzeżeń przed niebezpieczeństwami, jakie niesie narkomania. Przedsięwzięcia te były propagowane i nagłaśniane przez lokalne media. Poza wykonywanymi czynnościami profilaktycznymi policjanci rozpoznawali, oceniali i przeciwdziałali zagrożeniom narkotykowym, na które narażeni są nieletni i młodociani.

   Na podstawie posiadanych materiałów operacyjnych oraz wiedzy policyjnej wytypowano miejsca, w których rozprowadzane są środki odurzające wśród młodzieży. Poddano obserwacji oraz kontroli policyjnej parki, lokale rozrywkowe, kluby młodzieżowe, salony gier, dyskoteki, puby, bursy itp.

   Bardzo pomocne okazały się sygnały trafiające do policyjnych telefonów zaufania funkcjonujących w jednostkach na terenie całego kraju. Wiele tych informacji wskazywało miejsca produkcji i handlu narkotykami. Na ich podstawie oraz w oparciu o prowadzone rozpoznanie policyjne dokonano zatrzymań ponad 100 dealerów, którzy działali na terenie szkół lub w ich pobliżu (często byli to uczniowie lub absolwenci szkół). Np. policjanci garnizonu warszawskiego ustalili 41 nieletnich dealerów działających na terenie szkół. Wszczęto ponad 300 postępowań przygotowawczych dotyczących naruszania przepisów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, a także innych związanych z przestępczością narkotykową.

   Jak wykazały dotychczasowe ustalenia w ramach prowadzonej akcji ˝Dealer IV˝, najczęściej spotykanymi środkami odurzającymi w szkołach podstawowych są tzw. substancje wziewne (kleje i rozpuszczalniki) oraz marihuana, zaś wśród młodzieży szkół średnich marihuana, amfetamina, extasy i LSD. Narkomani tkwiący najdłużej w nałogu przyjmują zazwyczaj ˝polską heroinę˝.

   Ażeby należycie wykonać opisane powyżej przedsięwzięcie, policjanci służb narkotykowych oraz inni specjaliści przeszkolili ponad 2000 policjantów służb prewencji (specjalistów ds. nieletnich, specjalistów prewencji kryminalnej, dzielnicowych, profilaktyków ruchu drogowego) i służb kryminalnych w rozpoznaniu narkotyków/substancji psychoaktywnych i poznaniu ich oddziaływania na organizm ludzki. Szkoleniem objęto także funkcjonariuszy straży więziennej ze szczególnym uwzględnieniem ujawniania i rozpoznawania narkotyków w przesyłkach i paczkach żywnościowych kierowanych do zakładów karnych i aresztów śledczych (na terenie woj. jeleniogórskiego). Bezpośrednim efektem szkolenia było znalezienie narkotyków w celi osadzonych oraz zatrzymanie osoby dostarczającej narkotyki do skazanych (woj. chełmskie).

   Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt partnerskiej kooperacji Biura ds. Narkotyków KGP z Biurem ds. Narkomanii Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, które zadeklarowało chęć przeszkolenia w zakresie ˝kliniki narkomanii˝ policjantów pionu narkotykowego z jednostek terenowych. Dotychczas odbyły się 3 takie szkolenia, w których aktywnie uczestniczyło przeszło 200 policjantów i planowane są następne.

   Wnioski:

   1. Wyniki akcji ˝Dealer IV˝ potwierdziły prognozy policyjne dotyczące dużego zagrożenia tą formą patologii młodzieży szkolnej oraz wskazały na tendencję wzrostową zjawiska narkomanii zarówno wśród nieletnich, jak i młodocianych w miastach, miasteczkach i na wsiach.

   2. Akcja ˝Dealer IV˝ umocniła współpracę policji z instytucjami, podmiotami, agendami administracji państwowej, samorządowej i organizacjami społecznymi, wskazała na potrzebę jej dalszej kontynuacji.

   3. Policyjna inicjatywa działań profilaktycznych spotkała się z dużym zainteresowaniem społeczeństwa i bardzo pozytywnymi ocenami.

   4. Policyjne działania wykazały małą wiedzę rodziców dotyczącą problemu narkomanii, czasem wręcz lekceważenie zjawiska oraz ogromne zapotrzebowanie szkół na prowadzenie profilaktyki antynarkotykowej.

   Biorąc pod uwagę powyższe, wiele jednostek policyjnych, jako zadanie stałe, będzie kontynuowało różnorodne przedsięwzięcia dotyczące zapobiegania uzależnienia narkotykowego, rozpoznawania zagrożeń i rozmiarów zjawiska narkomanii.

   Przykłady ciekawszych spraw zrealizowanych przez policjantów pionu narkotykowego w ramach akcji ˝Dealer IV˝:

   1. KWP w Białymstoku zatrzymała 3 osoby (2 dziewiętnastolatków i 18-latka), którzy od września 1997 r. do lutego 1998 r., działając w warunkach przestępstwa ciągłego w celu osiągnięcia korzyści majątkowych, wielokrotnie udzielali uczniom szkoły podstawowej w Białymstoku środków odurzających w postaci marihuany, tj. o czyn z art. 46 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 45 ust. 2 wymienionej ustawy i w związku z art. 58 K.k. Postępowanie w powyższej sprawie prowadzi Komisariat II Policji przy udziale Wydziału ds. Narkotyków KWP w Białymstoku.

   2. KWP w Krakowie realizując materiały rozpracowania operacyjnego zatrzymała 17-letnią uczennicę II klasy Prywatnego LO w Krakowie, zaopatrywaną w narkotyki przez 18-letnią dealerkę, uczennicę III klasy innego LO w Krakowie. Handlującej przedstawiono zarzut o to, że w okresie od stycznia 1997 r. do stycznia 1998 r., działając w warunkach przestępstwa ciągłego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, udzieliła nieletniej środek odurzający w postaci amfetaminy, tj. o czyn z art. 46 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w związku z art. 58 K.k. Zeznania złożone przez dealerkę doprowadziły do ustalenia, zatrzymania i aresztowania hurtownika amfetaminy, którym okazał się student I roku Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Śledztwo w tej sprawie prowadzone jest przez Wydział ds. Narkotyków KWP w Krakowie.

   3. KWP w Bielsku-Białej nadzoruje czynności prowadzone przez KRP w Suchej Beskidzkiej dotyczące kolportowania na terenie szkoły podstawowej w Zawoi narkotyków w postaci marihuany, amfetaminy i innych nieustalonych substancji psychoaktywnych.

   Dystrybucją narkotyków wśród uczniów szkoły podstawowej zajmowali się również uczniowie tej szkoły. Na teren szkoły substancje psychoaktywne docierały poprzez dealera 17-letniego ucznia ZSZ w Wadowicach, które wymieniony nabywał dwa razy w tygodniu na targu w Suchej Beskidzkiej. Narkotyki były kupowane na zamówienie uczniów szkoły podstawowej. W sprawie ustalono 4 dealerów: dwóch 17-letnich, jednego w wieku 15 lat i jednego w wieku 16 lat. Osobami rozprowadzającymi narkotyki za pieniądze oraz bezpłatnie byli uczniowie szkoły podstawowej, 8 osób objętych jest postępowaniem prowadzonym przez Wydział ds. Nieletnich, czynności procesowe wykonywane są przez sędziego. Czynności operacyjne prowadzą policjanci pionu narkotykowego.

   Dane dotyczące zwalczania przestępczości narkotykowej w 1997 r. (materiał opracowany w Komendzie Głównej Policji):

   - W 1997 r. ujawniono 7915 przestępstw narkotykowych, tj. o 16,7% więcej niż w 1996 r. (6780);

   - Zlikwidowano 701 miejsc nielegalnej produkcji środków odurzających i substancji psychotropowych (w 1996 r. - 459), w tym 10 profesjonalnych nielegalnych laboratoriów produkujących amfetaminę (w 1996 r. - 8);

   - Rozbito ponad 50 grup dealerskich i stwierdzono 847 przypadków nielegalnego handlu narkotykami (w 1996 r. - 397 przypadków);

   - Stwierdzono 3507 przypadków udzielania środka odurzającego lub nakłaniania do jego zażywania (w 1996 r. - 3085, a np. w 1994 r. tylko 288). Jest to zjawisko szczególnie niepokojące, ponieważ dotyczy młodzieży. Ten typ przestępstw to tzw. organizowanie sobie rynku zbytu na przyszłość;

   - Ujawniono, wspólnie ze służbami granicznymi, 148 przypadków przemytu narkotyków (w 1996 r. - 97);

   - Ujawniono i zlikwidowano 2518 nielegalnych upraw maku i konopi na powierzchni ponad 132 ha (w 1996 r. - 2450, 83 ha);

   - Skonfiskowano i udaremniono wprowadzenie na rynek narkotykowy m.in.:

   - ponad 27 kg amfetaminy (w 1996 r. - 15 kg),

   - ponad 142 kg heroiny (w 1996 r. - 18 kg),

   - ponad 15 kg kokainy (w 1996 r. - 31 kg),

   - 628 kg haszyszu (w 1996 r. - ponad 5 kg),

   - 64 kg marihuany (w 1996 r. - 2 tony 631 kg),

   - 12 ton 105 kg konopi indyjskich (w 1996 r. - 415 kg),

   - 6 ton 600 kg słomy makowej (w 1996 r. - 1076 kg).

   Dane dotyczące konfiskat wskazują, iż w 1997 r. Policja zabezpieczyła 2-krotnie większą ilość amfetaminy niż w 1996 r., heroiny - prawie 9 razy więcej, haszyszu - ponad 100 razy.

   Przedstawione wyżej efekty, co wymaga podkreślenia, były możliwe dzięki stałej i zacieśniającej się współpracy międzynarodowej. W 1997 r. Biuro ds. Narkotyków KGP, wspólnie z policjantami innych państw, podejmowało szereg przedsięwzięć operacyjnych o charakterze międzynarodowym, m.in. przeprowadziło 9 operacji specjalnych związanych z zakupami kontrolnymi i przesyłkami niejawnie nadzorowanymi.

   Warszawa, dnia 29 maja 1998 r.

   II. Informacja o działaniach Ministerstwa Sprawiedliwości.

   Szanowna Pani Minister! Nawiązując do przekazanej przez dyrektora Sekretariatu Prezesa Rady Ministrów interpelacji pań posłanek Agnieszki Pasternak i Katarzyny Piekarskiej w sprawie programu zwalczania ˝narkobiznesu˝ w szkołach oraz odpowiadając na pismo pani minister nr DOP.012-6/98/BS, uprzejmie przekazuję uwagi dotyczące problematyki zwalczania narkomanii oraz nielegalnego posiadania, obrotu i produkcji środków odurzających i psychotropowych - w zakresie dotyczącym kierowanego przeze mnie resortu, a w szczególności podejmowanych przedsięwzięć organizacyjnych oraz działań powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury na odcinku zwalczaniaprzestępczości związanej z narkotykami.

   W ocenie wyspecjalizowanych agend Organizacji Narodów Zjednoczonych zajmujących się problematyką przeciwdziałania narkomanii i zwalczaniem nielegalnego obrotu środkami odurzającymi i psychotropowymi w latach dziewięćdziesiątych zagrożenia związane z używaniem narkotyków uległy w skali światowej nasileniu.

   Problem ten nie tylko nie ominął, ale nawet w ostatnich latach gwałtownie rozwinął się w naszym kraju. Według danych Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej aktualnie w Polsce zażywa narkotyki nałogowo około 30-40 tys. osób, ale z szacunków różnych instytucji, organizacji, służb państwowych i społecznych zajmujących się tą problematyką można przyjąć, iż tzw. ciemna liczba jest o wiele wyższa i sięga ponad 100 tys. osób. na podstawie analiz Międzynarodowej Rady Kontroli Środków Odurzających oraz danych wynikających z prowadzonych przez organy ścigania postępowań karnych należy stwierdzić, iż Polska stała się jednym z głównych szlaków przemytu narkotyków, a także poważnym ośrodkiem ich nielegalnej produkcji (głównie amfetaminy) i dystrybucji.

   Z roku na rok wzrasta liczba przestępstw związanych z narkotykami i chociaż dane statystyczne nie ilustrują wyczerpująco stanu faktycznego zjawiska, to warto odnotować, iż w 1997 r. stwierdzono 7915 takich przestępstw, określonych w ustawach: z dnia 31 stycznia 1985 r. o zapobieganiu narkomanii (obowiązywała do 14 października 1997 r.) oraz z 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii(DzU nr 75, poz. 468 - obowiązującej od 15 października ub.r.). Stanowi to wzrost o 16,7% w stosunku do roku poprzedniego, co oznacza na podstawie obserwacji i doświadczeń instytucji zajmujących się ściganiem, wykrywaniem i rejestrowaniem przestępstw związanych z narkotykami (prokuratura, policja, UOP, GIC, RILO), iż w ostatnich pięciu latach ich udział w ogólnej liczbie rejestrowanych przestępstw systematycznie i stosunkowo dynamicznie wzrasta (dla porównania - w 1992 r. stwierdzono 2442 przestępstwa narkotykowe).

   Najwyższą liczbę wśród ujawnionych przestępstw stanowią czyny związane z nielegalną uprawą maku bądź konopi, w wyniku których powstaje baza surowcowa do produkcji narkotyków. Wzrost liczby nielegalnych upraw konopi, surowca do wytwarzania marihuany i haszyszu pozostaje w związku z coraz powszechniejszym zażywaniem tych narkotyków, zwłaszcza przez młodzież. Nielegalne uprawy maku stanowią około 30% wszystkich przestępstw popełnionych w 1997 r., a ujętych w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii.

   Wymaga podkreślenia fakt, iż w nielegalnej produkcji narkotyków nastąpiły przede wszystkim zmiany jakościowe. Ujawnione przypadki wytwarzania środków odurzających prawie w całości dotyczyły niegdyś wyrobu tzw. polskiej heroiny, a więc narkotyku produkowanego w stosunkowo niewielkich ilościach oraz przy użyciu prymitywnej aparatury. W ostatnim okresie nastąpił dynamiczny rozwój nielegalnej produkcji narkotyku syntetycznego - amfetaminy i jej przemyt, głównie do Niemiec oraz krajów skandynawskich. Od 1995 r. ujawniane jest corocznie i likwidowane 4-10 wytwórni wyposażonych w profesjonalny sprzęt laboratoryjny.

   Na podstawie posiadanych danych o zlikwidowanych laboratoriach, wyników badań narkotyków skonfiskowanych na granicach oraz w krajach europejskich można przyjąć szacunkowo, iż na terenie Polski nadal działa co najmniej kilkanaście laboratoriów produkujących amfetaminę - zarówno na potrzeby ˝rynku wewnętrznego˝, jak i na ˝eksport˝.

   Przeobrażenia polskiej ˝sceny˝ narkotycznej oraz wzrost zagrożenia przestępczością zorganizowaną, także międzynarodową, spowodowały konieczność podjęcia szeregu nowych przedsięwzięć celem zapobieżenia dalszemu rozwojowi negatywnych tendencji oraz decyzji mających na celu zapewnienie skuteczności w walce z tym zjawiskiem patologicznym.

   W 1994 r. - decyzją prezesa Rady Ministrów - powołano Międzyresortowy Zespół Koordynacji Kontroli Środków Odurzających i Psychotropowych pod przewodnictwem ministra sprawiedliwości.

   Działające w ramach zespołu komisje robocze opracowały szereg nowych rozwiązań w zakresie legislacji, rozwoju systemów informatycznych, profilaktyki, leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych oraz ścigania przestępczości związanej z narkotykami. Zespół wniósł istotny wkład w prace podkomisji sejmowej nad nową ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii. Zebrano i skierowano do dalszych prac legislacyjnych szereg istotnych uwag wykorzystanych w pracach nad tą ustawą zawierającą nowe rozwiązania normatywne. Dotyczy to w szczególności długo dyskutowanych podczas prac parlamentarnych kwestii - penalizacji posiadania narkotyków i kontroli prekursorów.

   Uchwalona przez Sejm w dniu 24 kwietnia 1997 r. ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, zastępując ustawę o zapobieganiu narkomanii z 31 stycznia 1985 r., utrzymuje profilaktyczno-leczniczy charakter tego aktu prawnego, chociaż stara się dostosować rozwiązania normatywne do aktualnych wymagań i pomimo zwiększenia sankcji karnych w odniesieniu do przestępstw związanych z narkotykami, nie kieruje ostrza tych sankcji przeciwko osobie uzależnionej.

   Uznając, że ograniczenie zjawiska narkomanii powinno być efektem działań nie tylko ukierunkowanych na redukcję podaży, ale w szczególności na zwalczanie popytu, określono w nowej ustawie - tak w jej tytule, jak i treści - zasady ˝przeciwdziałania narkomanii˝, co obejmuje całokształt działań na rzecz ograniczania zjawiska narkomanii, w tym tak nowe zagadnienia, jak - kontrola prekursorów, a więc substancji służących do wytwarzania z nich narkotyków, precyzyjne formy postępowania wychowawczo-zapobiegawczego, zagwarantowanie prawa do leczenia substytucyjnego, uregulowanie kompleksowe spraw związanych z uprawą maku i konopi.

   W art. 5 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii przewidziano powołanie Rady do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii działającej przy prezesie Rady Ministrów, która przejmie m.in. większość funkcji dotychczasowego międzyresortowego zespołu. W niedługim czasie przewidywane jest więc zaprzestanie działalności sekretariatu tego zespołu w Ministerstwie Sprawiedliwości. Ustawowe umocowanie i usytuowanie Rady przy premierze nadaje większą rangę działaniom organów państwa w zakresie przeciwdziałania narkomanii, ale też świadczy o tym, jak wielka jest skala problemu i jakie znaczenie problematyki nie tylko zapobiegania, ale również zwalczania narkomanii i przestępczości narkotykowej.

   W studium końcowym znajdują się prace nad przygotowywanym na zlecenie ministra zdrowia i opieki społecznej Krajowym Programem Przeciwdziałania Narkomanii, który zostanie przedstawiony Radzie Ministrów celem uchwalenia.

   Ministerstwo Sprawiedliwości bierze udział w tworzeniu tego programu poprzez zgłaszanie uwag do jego treści. W Krajowym Programie Przeciwdziałania Narkomanii zawarte będą kierunki i zadania poszczególnych resortów, a także innych organów państwowych w zakresie zapobiegania i zwalczania narkomanii, w tym dotyczące koniecznych działań profilaktycznych wśród młodzieży.

   Wiodącą rolę wśród resortów odpowiedzialnych za przeciwdziałanie narkomanii ustawa z 1997 r. przewiduje dla ministra edukacji narodowej oraz ministra zdrowia i opieki społecznej.

   Organem prowadzącym i nadzorującym realizację zadań z zakresu leczenia, rehabilitacji i readaptacji społecznej osób uzależnionych, profilaktyki i działalności szkoleniowo-propagandowej jest Biuro do Spraw Narkomanii powołane przez ministra zdrowia i opieki społecznej w lipcu 1993 r.

   W tej właśnie komórce organizacyjnej opracowany został i zatwierdzony przez kierownictwo resortu zdrowia w 1993 r. Krajowy Program Zapobiegania Narkomanii będący pod rządami poprzedniej ustawy podstawowym dokumentem wyznaczającym kierunki działań leczniczo-profilaktycznych oraz szkoleniowo-badawczych i wydawniczych w zakresie zapobiegania i zwalczania narkomanii.

   Na podstawie ustawy z 1985 r. na ministrze sprawiedliwości ciążył obowiązek określenia zasad i trybu postępowania w przedmiocie leczenia, rehabilitacji i resocjalizacji w stosunku do uzależnionych nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych oraz leczenia i pomocy dla osób uzależnionych przebywających w zakładach karnych. Kwestie te regulowały stosowne rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 1985 r.

   Nowa ustawa z 1997 r. gwarantuje prawo do leczenia, rehabilitacji i readaptacji dla osób uzależnionych umieszczonych w zakładach karnych i poprawczych oraz aresztach śledczych. Odpowiednie projekty nowych, regulujących te kwestie rozporządzeń ministra sprawiedliwości zostały już przez resort opracowane i aktualnie znajdują się w uzgodnieniach międzyresortowych. Projekty proponują uregulowanie takich kwestii, jak kierowanie uzależnionych od środków odurzających i psychotropowych wychowanków zakładów poprawczych do zakładu resocjalizacyjno-terapeutycznego, współpraca z zakładami opieki zdrowotnej, diagnozowanie i programowanie leczenia, zaś odnośnie postępowania wobec osób umieszczonych w zakładach karnych i aresztach śledczych - nie unormowane dotychczas kwestie wynikające nie tylko z przepisów nowej ustawy z 1997 r. w zakresie postępowania z osobami uzależnionymi, ale też nowych kodyfikacji karnych, w szczególności zaś nowego Kodeksu karnego wykonawczego. Dotyczy to przede wszystkim: podstaw i trybu ustalania u osób pozbawionych wolności uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych; trybu i kryteriów występowania do sądu penitencjarnego z wnioskiem o orzeczenie obowiązku poddania się osoby uzależnionej leczeniu i rehabilitacji; trybu postępowania readaptacyjnego i penitencjarnego z osobami uzależnionymi, uporczywie nie współdziałającymi w leczeniu i rehabilitacji; szczegółowych zasad i trybu postępowania w przypadku potrzeby kontynuacji leczenia, rehabilitacji lub readaptacji po zwolnieniu uzależnionego z zakładu karnego.

   Tak więc zakres i rodzaj regulacji dotyczący większości zagadnień w sprawie zasad i trybu postępowania w stosunku do osób uzależnionych umieszczonych w aresztach śledczych i zakładach karnych jest znacząco różny w porównaniu z dotychczas obowiązującym rozporządzeniem.

   Zadania resortu sprawiedliwości w zakresie przeciwdziałania narkomanii ogniskują się jednakże przede wszystkim wokół problematyki zwalczania tego zjawiska środkami karnymi. Aczkolwiek jednym z celów postępowania karnego, określonym w Kodeksie postępowania karnego, jest ujawnienie okoliczności ułatwiających popełnianie przestępstw, co stanowi jedną z form działań profilaktycznych, zapobieganie przestępczości to przede wszystkim jej skuteczne zwalczanie, a także analiza jej struktury, dynamiki i tendencji rozwojowych.

   Rzeczpospolita Polska dokonując ratyfikacji Konwencji Narodów Zjednoczonych o zwalczaniu nielegalnego obrotu środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi z 20 grudnia 1988 r. (DzU nr 15 z 20 lutego1995 r., poz. 69) uznała, że nielegalny obrót tymi środkami stanowi działalność przestępczą o charakterze ponadnarodowym, której zwalczanie wymaga działań o najwyższym priorytecie, i jest wspólną powinnością wszystkich państw, a dla osiągnięcia tego celu niezbędne są skoordynowane działania w ramach współpracy międzynarodowej.

   Jednym ze sposobów osiągnięcia tego celu jest konsekwentne wdrażanie postępowań karnych o przestępstwa związane z nielegalnym wytwarzaniem i obrotem środkami odurzającymi i psychotropowymi, w tym zwłaszcza z ich przemytem.

   Znowelizowana w dniu 29 czerwca 1995 r. ustawa o Policji oraz ustawa o Urzędzie Ochrony Państwa wprowadziła możliwość stosowania przez służby państwowe zajmujące się wykrywaniem i ściganiem przestępczości związanej z narkotykami specjalnych metod w pracy operacyjno-rozpoznawczej, a więc tzw. dostawy niejawnie nadzorowanej (polegającej na śledzeniu drogi przewozu narkotyków w systemie międzynarodowym oraz niejawnego nadzoru nad przemieszczaniem, przechowywaniem i obrotem przedmiotami przestępstwa), a także tzw. zakupu kontrolnego (polegającego m.in. na uprawnieniu funkcjonariusza Policji bądź UOP lub osoby z nim współdziałającej do nabywania lub przejmowania - w ściśle określonych przypadkach - przedmiotów pochodzących z niektórych przestępstw, w tym narkotyków) uznawanych za efektywny środek policyjny w walce z narkobiznesem. Działania te podejmowane za zgodą prokuratora generalnego mają na celu zdobycie dowodów przestępczej działalności.

   Zwalczaniem przestępczości związanej z narkotykami, zwłaszcza zaś podejmowaniem działań operacyjno-rozpoznawczych zajmuje się kilka różnych służb państwowych - Policja, Urząd Ochrony Państwa, Straż Graniczna i Generalny Inspektorat Celny. Postępowania karne w sprawach o wykryte przestępstwa prowadzi prokuratura.

   Koordynacją nadzoru służbowego nad najpoważniejszymi sprawami, a także monitorowaniem postępowań dotyczących nielegalnej produkcji, przemytu i obrotu narkotykami, a także ich posiadania zajmuje się Biuro ds. Przestępczości Zorganizowanej Prokuratury Krajowej.

   Postępowania przygotowawcze w tej kategorii czynów o najpoważniejsze przestępstwa prowadzą głównie specjalistyczne wydziały śledcze ds. przestępczości zorganizowanej utworzone w 11 prokuraturach wojewódzkich. Wydziały te nadzorują także śledztwa powierzone wyspecjalizowanym komórkom organizacyjnym UOP i Policji.

   Sieć wydziałów ds. przestępczości zorganizowanej w prokuraturze i odpowiadająca im podobna struktura organizacyjna w jednostkach Policji umożliwia koncentrowanie postępowań przygotowawczych, co w perspektywie ułatwia współpracę z nimi również zagranicznych organów ścigania. w celu poprawienia skuteczności dotychczasowych działań w Komendzie Głównej Policji w 1997 r. wydzielono Biuro do Spraw Narkotyków. Odpowiednie komórki organizacyjne powstały w kilkudziesięciu komendach wojewódzkich Policji.

   Na podstawie częstokroć szczątkowych materiałów wstępnych ujawniana jest działalność zorganizowanych grup przestępczych zajmujących się produkcją i handlem amfetaminą, przerzutami heroiny, haszyszu i marihuany pomiędzy Polską i krajami skandynawskimi, a także na szlaku bałkańskim, dystrybucją narkotyków na obszarze kraju, w tym także w środowiskach młodzieżowych i w szkołach.

   Prowadzone przez policję działania operacyjno-rozpoznawcze, w tym zwłaszcza w ramach kilku operacji określonych kryptonimem ˝Dealer˝, przyniosły efekty w postaci odebrania potencjalnych klientów handlarzom narkotyków, uzyskania informacji o nielegalnych uprawach maku i konopi, produkcji ˝polskiej heroiny˝ i obrotu narkotykami w różnych miejscach na terenie kraju.

   Na podstawie uzyskanych materiałów operacyjnych ujęto aktywnie działających handlarzy narkotyków, m.in. w środowiskach młodzieżowych, i wdrożono postępowania karne w kilkudziesięciu jednostkach prokuratury w kraju. Z analizy tych postępowań wynika, iż dystrybucja narkotyków odbywa się przede wszystkim w miejscach grupowania się młodzieży, w szkołach i na uczelniach, w kawiarniach i na dyskotekach. Rozprowadzającymi są najczęściej uczniowie tych szkół lub ich absolwenci, a więc osoby znane w tych środowiskach i mające dobre ich rozpoznanie. Często młodzi ludzie przekazując sobie wzajemnie narkotyki nie mają świadomości ˝ciężaru gatunkowego˝ popełnianego przestępstwa. Stąd też szczególnie ważne są przewidziane w tworzonym Krajowym Programie Przeciwdziałania Narkomanii działania profilaktyczno-wychowawcze i promocyjne.

   Obecnie Prokuratura Krajowa koordynuje czynności nadzoru służbowego w stosunku do kilkudziesięciu najpoważniejszych, a monitoruje blisko 300 innych postępowań o przestępstwa z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, wszczętych i prowadzonych przez prokuratury powszechne w 1998 r., oraz ponad 150 nie zakończonych jeszcze takich śledztw i dochodzeń z 1997 r.

   Generalnym problemem organów ścigania w uczynieniu walki z tym szczególnie dynamicznie rozwijającym się obszarem przestępczości i być może najgroźniejszą formą przestępczości zorganizowanej jest ciągle jeszcze brak odpowiedniego zaplecza finansowego i informatycznego.

   We wszystkich państwach, które podjęły walkę z jednym z najniebezpieczniejszych społecznie zjawisk współczesnej cywilizacji przeznacza się na ten cel olbrzymie nakłady finansowe. Trzeba bowiem pamiętać, że zajmujące się nielegalną produkcją i obrotem środkami odurzającymi i psychotropowymi grupy przestępcze są znakomicie zorgnaizowane, a dysponując olbrzymimi środkami finansowymi, uzyskiwanymi z tej działalności, posiadają możliwości wyposażenia w wysoce specjalistyczny sprzęt do produkcji i dystrybucji narkotyków, rozbudowy siatek dealerów, ale też i korumpowania służb wykrywczych.

   Celem działań resortu sprawiedliwości na odcinku przeciwdziałania narkomanii, a przede wszystkim prokuratury jest zahamowanie dynamicznego wzrostu przestępczości narkotykowej, a następnie ograniczenie wszelkich aspektów związanych z tą patologią społeczną.

   Biorąc pod uwagę wiodącą rolę ministra zdrowia i opieki społecznej, w szczególności jako naczelnego organu administracji państwowej odpowiedzialnego na podstawie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii za nadzór - za pośrednictwem terenowych służb nadzoru farmaceutycznego (a po części także służb sanitarnych) - nad wytwarzaniem, przetwarzaniem, przechowywaniem i obrotem środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi oraz prekursorami oraz uprawnionego do wydawania zezwoleń w tym zakresie podmiotom gospodarczym, ale przede wszystkim jako głównego autora Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii, w którym to z pewnością znajdą się odpowiedzi na pytania postawione przez autorki interpelacji - sugeruję potrzebę zwrócenia się do ministra zdrowia i opieki społecznej o przekazanie własnych uwag i spostrzeżeń w kwestiach objętych interpelacją.

   Minister

   Hanna Suchocka

   Warszawa, dnia 10 lipca 1998 r.

   III. Informacja o działaniach Ministerstwa Edukacji Narodowej.

   Stan uzależnienia młodzieży - dane statystyczne*)

   Badania ogólnopolskie zrealizowane na przełomie maja i czerwca 1995 r. na reprezentatywnej próbie uczniów klas pierwszych i trzecich szkół ponadpodstawowych w ramach międzynarodowego projektu Grupy Pompidou wskazują na wzrost zjawiska używania narkotyków przez młodzież. W wynikach badań zwraca uwagę wysoki odsetek uczniów, którzy kiedykolwiek używali leków uspokajających bez przepisu lekarza (19% pierwszoklasistów i 21% trzecioklasistów szkół ponadpodstawowych). Po leki te częściej od chłopców sięgają dziewczęta. Jednym z najbardziej rozpowszechnionych środków odurzających są konopie indyjskie. Przynajmniej raz w ciągu całego życia użyło ich 10% pierwszoklasistów i 17% trzecioklasistów szkół ponadpodstawowych. Na drugim miejscu zażywania substancji nielegalnych znajduje się amfetamina - ok. 3% uczniów z każdego poziomu nauczania, a na trzecim LSD. Jednocześnie w Polsce powstał rynek narkotyków, który pochłania coraz więcej, coraz młodszych ofiar. Rynkiem tym objęte są również szkoły, w których pojawili się dealerzy rozprowadzający ˝towar˝.

   Zwalczanie narkomanii i narkobiznesu w szkołach wymaga rozwiązań międzyresortowych na poziomie centralnym i lokalnym, które będą obejmować zarówno ograniczanie popytu, jak i podaży. Ograniczanie popytu jest głównym zadaniem resortu edukacji, które jest realizowane poprzez systematyczne działania z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki. Działania resortu wyznaczone są przez ustawę z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (DzU nr 75, poz. 468). Działalność wychowawcza i zapobiegawcza obejmuje (rozdz. 2 art. 7.1):

   - promocję zdrowia psychicznego i zdrowego stylu życia,

   - informowanie o szkodliwości środków i substancji, których używanie może prowadzić do narkomanii oraz o narkomanii i jej skutkach,

   - wprowadzanie problematyki zapobiegania narkomanii do programów szkół i innych placówek systemu oświaty,

   - wprowadzanie problematyki zapobiegania narkomanii do programów przygotowania zawodowego osób zajmujących się wychowaniem w szkołach i placówkach,

   - tworzenie placówek prowadzących działalność zapobiegawczą.

   Promocja zdrowia - profilaktyka.

   Podejmowane przez resort działania w stosunku do dzieci i młodzieży można podzielić na:

   1. Działania doraźne.

   Przykładem takich działań jest założenie w niektórych szkołach anonimowego, również dla rodziców, telefonu zaufania. Powołuje się także grupy porządkowe, przeprowadza pogadanki, apele, prelekcje, imprezy i akcje propagandowe, różnego rodzaju interwencje, wezwania policji itd. Przy poradniach psychologiczno-pedagogicznych w 32 województwach działają również młodzieżowe telefony zaufania. Z udzielanych porad skorzystało w ostatnim roku 15 tys. młodzieży. Cenną inicjatywą była przeprowadzona przez policję w szkołach akcja polegająca na rozpoznaniu i ograniczeniu narkomanii - ˝Dealer - 4˝.

   2. Programy krótkofalowe.

   Mają one na celu eliminowanie zagrożeń w szkole np. program pt. ˝Bezpieczna szkoła˝ czy też wprowadzony do szkół od września 1997 r. program pt. ˝Żyj normalnie˝ poświęcony różnym zagadnieniom kryminalnym i patologiom, z którymi może spotkać się młody człowiek.

   Aktualnie realizowane są w polskich szkołach programy zapobiegania narkomanii: ˝Zanim spróbujesz˝, ˝Nie biorę˝, ˝Profilaktyka uzależnień w szkole humanistycznej˝, ˝Spójrz inaczej˝, ˝Dziękuję - nie˝, ˝Zanim nie jest za późno˝, ˝Tak czy nie˝.

   Wszystkie wymienione programy uwzględniają prawidłowości rozwoju psychospołecznego i adresowane są do różnych wiekowo grup uczniów. Zawierają wiele elementów wspólnych, takich jak budowanie pozytywnego obrazu siebie i poczucia własnej wartości, umiejętności nawiązywania kontaktów interpersonalnych, otwartej komunikacji, opierania się presji otoczenia, asertywnego bronienia własnych praw. Dopiero na tej wspólnej bazie wprowadzane są specyficzne problemy związane z używaniem narkotyków i obroną przez dealerami.

   Problematyka zawarta w programach jest najczęściej omawiana na godzinach będących do dyspozycji wychowawcy klasy. Niestety rzadziej do realizacji zagadnień programowych włączają się nauczyciele innych przedmiotów. Często wynika to z niepewności co do własnej wiedzy na ten temat.

   3. Programy długofalowe.

   W ramach prac nad reformą systemu edukacji do podstaw programowych kształcenia ogólnego wpisana została m.in. edukacja zdrowotna, obywatelska i filozoficzna. Po raz pierwszy takie zagadnienia, jak: promocja zdrowego stylu życia, promocja zdrowia psychicznego czy też realizowanie programów z obszaru określonego jako ˝życie bez nałogów˝ znalazły swoje miejsce wśród innych edukacji - polonistycznej, matematycznej czy biologicznej.

   Poradnie psychologiczno-pedagogiczne przeprowadziły badania diagnostyczne uczniów zagrożonych uzależnieniem. Wyniki badań wskazują, że przede wszystkim zapewnienie poczucia bezpieczeństwa i stały system wartości może powstrzymać młodego człowieka przed sięganiem po narkotyk.

   Wprowadzenie promocji zdrowia do szkół, szczególnie promocji zdrowia psychicznego, jest ważne z powodu charakterystycznych cech uczniów zagrożonych uzależnieniem:

   - nadmierny egocentryzm,

   - niezrównoważenie emocjonalne,

   - mała odporność na niepowodzenia,

   - nieadekwatna samoocena,

   - brak stałości woli,

   - brak motywacji do wysiłku.

   Cechy te sprzyjają uleganiu naciskom środowiska i korzystaniu z ofert dealerów narkotyków.

   Zgodnie z założeniami promocji zdrowia za najbardziej skuteczne uważa się te działania profilaktyczne, które koncentrują się nie tylko na określonym problemie w skali globalnej, ale spostrzegają go przez pryzmat środowiska. Takie zadanie, jakim jest zapobieganie wszelkiego rodzaju patologiom, w tym powstawanie narkobiznesu w szkołach, wymaga tworzenia lokalnych programów profilaktycznych, w których realizację włącza się również szkoła, lecz w powiązaniu z innymi - rodziną, grupą rówieśniczą, samorządem, instytucjami pozaoświatowymi, organizacjami pozarządowymi.

   Dotychczas programy realizowane były głównie przez specjalistów z zewnątrz zapraszanych specjalnie w tym celu przez szkoły. Reforma oświaty zobowiąże szkoły i inne placówki oświatowe do opracowywania i realizowania własnych programów wychowawczych obejmujących również problemy związane z profilaktyką.

   Jednym z przykładów podejmowania działań, które angażują całą społeczność szkolną są szkoły promujące zdrowie. Organizacja krajowej sieci szkół promujących zdrowie oparta jest na budowaniu centralnych i lokalnych koalicji na rzecz zdrowia. W ponad 30 województwach utworzono takie zespoły składające się z przedstawicieli nadzoru pedagogicznego, pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych, Sanepidu, poradni medycyny szkolnej, uczelni wyższych oraz samorządów lokalnych i organizacji pozarządowych. Powstają analogiczne zespoły ds. profilaktyki, których zadaniem jest rozwiązywanie problemów uzależnień, w tym zwalczanie szkolnego narkobiznesu. Z założenia całościowe, a zarazem wielokierunkowe, systematyczne i długofalowe przeciwdziałanie narkomanii stanie się bardziej skuteczne.

   Trwają prace nad przygotowaniem aktów wykonawczych do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Szkoły i placówki zostaną zobowiązane do:

   - popularyzacji zdrowego stylu życia i kształtowania poczucia odpowiedzialności za własne zdrowie,

   - dostarczania wiedzy o mechanizmach uzależnień,

   - kształtowania poczucia własnej wartości oraz podstaw i umiejętności przeciwdziałania presji otoczenia,

   - organizowania środowiska wychowawczego, zajęć społecznie aktywizujących i psychokorekcyjnych dla uczniów zagrożonych uzależnieniem we współdziałaniu z rodzicami, instytucjami państwowymi oraz organizacjami społecznymi i pozarządowymi.

   Współpraca ta ma na celu:

   - systematyczne diagnozowanie rozmiarów zjawiska zagrożenia uczniów uzależnieniem, w tym zagrożenia związane ze szkolnym rynkiem narkotykowym,

   - wczesne wykrywanie objawów uzależnienia,

   - opracowanie strategii działań zaradczych odpowiadających potrzebom i możliwościom danego środowiska.

   Działalność informacyjna i szkolenia.

   Kierunki przemian i zakres rozwoju działań profilaktyczno-wychowawczych w systemie oświaty przedstawiono na konferencjach zorganizowanych w grudniu 1995 r. i w czerwcu 1998 r. przez Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej dla dyrektorów poradni koordynujących problem uzależnienia młodzieży i wizytatorów kuratoriów ds. poradnictwa. Podstawę pierwszej konferencji stanowiły następujące materiały:

   - ankiety nt. ˝Zapobiegania uzależnieniom˝ skierowane do poradni psychologiczno-pedagogicznych w 1988 i 1994 r.,

   - sprawozdania kuratorów oświaty z realizacji ustaw o zapobieganiu narkomanii i alkoholizmowi,

   - sprawozdania poradni psychologiczno-pedagogicznych,

   - wybrane dane statystyczne MEN.

   Na podstawie sprawozdań ustalono, że w 1994 r. pomocą psychologiczną było objętych 897 513 uczniów. Kuratorzy oceniają, że podejmowane przez nich działania zaspokajają ze względu na ograniczenia finansowe jedynie ok. 50-70% potrzeb.

   Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN rozpoczęło planowe prace w zakresie profilaktyki uzależnień od 1988 r. Realizując zadania z zakresu profilaktyki uzależnień, Centrum wydawało publikacje poświęcone następującym tematom:

   - Problemy zagrożenia młodzieży uzależnieniem (1989, 1990, 1993),

   - Badania diagnostyczne i wczesna pomoc dla uczniów zagrożonych uzależnieniem w latach 1993-1996,

   - Młodzież zagrożona uzależnieniem (1995),

   - Programy profilaktyczne w systemie oświaty (1995),

   - Młodzieżowe ośrodki socjalne (1996),

   - Zanim w szkole będzie źle (1996),

   - Praca z rodzicami uczniów zagrożonych uzależnieniem (1997),

   - Zapobieganie uzależnieniem uczniów (1997).

   Realizowane przez Centrum zadania wymagały również współpracy ze specjalistami z dziedziny nauki, praktyki, administracji oraz organizacji pozarządowych zajmujących się młodzieżą zagrożoną uzależnieniem. Centrum uczestniczyło w pracach międzyresortowego Zespołu Profilaktyki Uzależnień przez MEN (1994-1997) oraz w międzyresortowych szkoleniach z udziałem przedstawicieli krajów Wspólnoty Europejskiej nt. ˝System Informacji o Narkotykach˝ (1994-1997).

   Aktualnie jest przygotowanych w kraju 225 poradni psychologiczno-pedagogicznych w zakresie profilaktyki uzależnień i pomocy uczniom zagrożonym uzależnieniem.

   Mając świadomość niedostatków w przygotowaniu kadry pedagogicznej, resort edukacji prowadzi różnorodne formy kształcenia i doskonalenia nauczycieli:

   - warsztaty, np. organizowane w ramach programu ˝Promocja zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego w systemie edukacji i poprzez edukację˝, którymi objęto nauczycieli, pedagogów i psychologów z terenu 30 województw,

   - konferencje, sympozja, seminaria (organizowane również przez organizacje pozarządowe na zlecenie MEN); np. w 1997 r. MEN wspólnie z Centrum Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej i wybranymi kuratoriami oraz z udziałem pedagogów szkolnych organizował regionalne konferencje profilaktyczne - ˝Profilaktyka i promocja zdrowia w szkole˝. Tematem konferencji były również problemy dotyczące uzależnień uczniów, w czerwcu br. została zorganizowana dla wizytatorów kuratoriów oświaty i dyrektorów poradni koordynujących prace w poszczególnych województwach ogólnopolska konferencja poświęcona narkomanii w szkole,

   - szkolenia w zakresie wdrażania istniejących programów profilaktycznych do pracy z uczniami (obecnie realizowanych jest w Polsce ok. 20 programów),

   - realizacja programów adresowanych do nauczycieli, np. ˝Program aktywizacji profesjonalnej nauczycieli - wychowawców˝ mający na celu wyposażanie pedagogów w odpowiednią wiedzę psychologiczną,

   - doskonalenie z zakresu diagnozowania i zapobiegania uzależnieniom i patologii zachowań społecznych, umiejętności psychospołecznych oraz form i metod pracy pozalekcyjnej i pozaszkolnej (profilaktyka alternatywna).

   Przewidziany jest cykl szkoleń prowadzony metodami aktywizującymi w ramach wdrażania reformy edukacji.

   Wnioski.

   Z analizy dotychczasowej działalności informacyjnej i profilaktycznej wynikałaby potrzeba podjęcia następujących zadań:

   - zakończenie prac nad nowelizacją aktów wykonawczych do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii,

   - diagnozy zjawiska w skali regionalnej i ogólnopolskiej,

   - większe wyeksponowanie w profilaktyce uzależnień działań zabezpieczających szkołę przed dealerami,

   - przygotowanie kadry, w tym opracowanie programu szkolenia dla nadzoru pedagogicznego nauczycieli, pedagogów i psychologów na temat funkcjonowania narkobiznesu w szkołach i placówkach,

   - opracowanie materiałów informacyjnych (broszury) dla dzieci, młodzieży i rodziców ostrzegających przed wpływami dealerów,

   - przygotowanie co najmniej jednego w każdym województwie ośrodka (np. poradni psychologiczno-pedagogicznej), który wspólnie ze środowiskiem lokalnym podjąłby pracę diagnostyczno-interwencyjną,

   - promowanie i upowszechnianie działań przeciwstawiających się sprzedawaniu narkotyków w szkołach,

   - w większym zakresie współpracowanie z instytucjami rządowymi i organizacjami pozarządowymi w celu zapobiegania rozszerzaniu się rynku narkotykowego w placówkach oświatowych.

   Rozważana jest również propozycja zobligowania szkół i placówek do wprowadzenia do regulaminów zapisów zabraniających posiadania narkotyków na własnym terenie.

   Warszawa, dnia 7 lipca 1998 r.