Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 26951
w sprawie nakładów na bieżące utrzymanie toru wodnego Szczecin - Świnoujście, w szczególności na roboty pogłębiarskie
Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na interpelację pana posła Arkadiusza Litwińskiego, znak: SPS-023-26951/14, z dnia 11 czerwca br., w sprawie nakładów na bieżące utrzymanie toru wodnego Świnoujście - Szczecin, przesłaną przez pana Marka Kuchcińskiego, wicemarszałka Sejmu RP, przy piśmie z dnia 23 czerwca br., znak: SPS-023-26951/14, uprzejmie przedkładam wyjaśnienia na pytania postawione w przedmiotowej interpelacji.
Pytanie nr 1: Jakie nakłady w ostatnich 10 latach ponoszono na bieżące utrzymanie toru wodnego Świnoujście - Szczecin, w szczególności na roboty pogłębiarskie?
Nakłady na pogłębianie toru wodnego Świnoujście - Szczecin w latach 2003-2014 (stan na dzień 01.07.2014 r.) kształtowały się następująco:
Prace czerpalne na TWŚ-S w latach 2003-2014 rok kwota [tys. zł] kubatura [m3] cena za 1 m3 [zł] 2014 4 835 125 595 38,50 2013 5 107 144 731 35,29 2012 6 734 228 413 29,48 2011 3 483 98 648 35,30 2010 14 151 473 262 29,90 2009 8 150 333 942 24,40 2008 6 225 322 325 19,31 2007 5 664 321 482 17,62 2006 1 676 96 049 17,45 2005 2 192 183 743 11,93 2004 3 585 227 697 15,75 2003 7 178 523 950 13,70 Razem 68 980 Pytanie nr 2: O jakie nakłady na powyższy cel występował corocznie w analogicznym jak wyżej okresie Urząd Morski w Szczecinie?
Finansowanie zadań związanych z utrzymaniem toru wodnego Świnoujście - Szczecin jest realizowane w ramach paragrafu 4300 klasyfikacji budżetowej, w którym planowane są także środki finansowe z przeznaczeniem na inne wydatki, w tym związane z ochroną brzegów morskich oraz dotyczące m.in. zakupu usług transportowych, sprzątania pomieszczeń biurowych, usług pocztowych, ochrony mienia czy kosztów i prowizji bankowych.
Wielkość środków przeznaczanych na pogłębianie zależy w praktyce głównie od tego, jakie są niezbędne wydatki urzędu przeznaczane na inne cele, w tym m.in. na utrzymanie oznakowania nawigacyjnego, systemów kontroli ruchu i łączności, remonty budowli w małych portach i przystaniach morskich, remonty budowli wchodzących w skład infrastruktury zapewniającej dostęp do portów, ochronę brzegów morskich, utrzymanie budynków, remonty taboru pływającego i innych środków transportu, koszty paliw, ubezpieczeń, materiałów, podatki, opłaty za media i wszystkie inne koszty niezbędne do funkcjonowania urzędu. Urząd samodzielnie wygospodarowuje środki na utrzymanie torów z budżetu, jakim dysponuje, w ramach przyznawanych corocznie środków na wydatki bieżące.
W latach 2003-2014 budżet środków bieżących urzędu, przeznaczony na powyższe cele, wzrósł o 6,05%. W tym samym czasie średni wzrost cen towarów i usług w gospodarce wyniósł 32,9%, natomiast wzrost cen robót pogłębiarskich wyniósł aż 281%. Tak więc główną przyczyną braku środków na prace pogłębiarskie jest znaczący wzrost cen tych prac oraz ogólny wzrost kosztów utrzymania urzędu.
Pytanie nr 3: Jaka jest procedura oszacowywania niezbędnych nakładów na kolejne lata i jakich wymaga modyfikacji, aby uniknąć planowania zaniżonych, jak się okazuje, nakładów niezbędnych na utrzymanie toru wodnego Świnoujście - Szczecin?
Szacowanie niezbędnych nakładów na omawiane prace odbywa się na podstawie analiz sondaży dna, które wykonywane są wiosną każdego roku po sezonie jesienno-zimowym, w trakcie którego tory wodne ulegają największemu spłyceniu. Natomiast wcześniejsza dokładna prognoza spłyceń, z uwagi na skomplikowane uwarunkowania hydrometeorologiczne, które decydują o wielkości sedymentacji, nie jest możliwa. W momencie prowadzenia prac nad ustawą budżetową, tj. w roku poprzedzającym planowane pogłębianie, wiedza o potrzebach w tym zakresie jest tylko statystyczna i obarczona dużym błędem, gdyż na stan torów wodnych mają wpływ nieprzewidywalne zjawiska, takie jak długotrwałe sztormy, fala powodziowa, długotrwałe spiętrzenie wód wywołane tzw. cofką, zalodzenie itp., występujące głównie jesienią, zimą i wczesną wiosną.
W latach 2003-2014 potrzeby roczne w tym zakresie wahały się od 432 000 m3 do 1 300 500 m3, co wyraźnie wskazuje na niestabilność i faktyczną nieprzewidywalność tych zjawisk.
Na podstawie wieloletnich analiz statystycznych szacować można, że roczna niezbędna kubatura konserwacyjnych prac czerpalnych na torze wodnym Świnoujście - Szczecin (z pominięciem toru z morza pełnego do Świnoujścia i torów do małych portów) to co najmniej ok. 500 000 m3. Natomiast kubatura niezbędna do tego, aby tor odzyskał wymagane w przepisach parametry, wynosi obecnie ok. 1 mln m3. Przy założeniu tegorocznych kosztów wydobycia urobku w wysokości 38,5 zł/m3 wymaga to środków w wysokości 38,5 mln zł.
Uwzględniając fakt, że corocznie przyznawana pula środków budżetowych jest niewystarczająca na sfinansowanie prac utrzymaniowych na torach wodnych, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju zgłosiło do Ministerstwa Finansów dodatkowe potrzeby w zakresie środków budżetowych na 2015 r., niezbędne do wykonania tych prac.
Procedowany program wieloletni pn. ˝Utrzymanie morskich dróg wodnych w rejonie ujścia Odry˝, którego celem jest przywrócenie, a następnie utrzymanie do roku 2026 parametrów torów wodnych prowadzących do Świnoujścia i Szczecina oraz do małych portów w rejonie ujścia Odry, wymaga zastosowania obowiązujących procedur oraz spełnienia wymogów wynikających m.in. z ustawy z dnia 3 października 2008 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227) o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.
Obecnie Urząd Morski w Szczecinie, jako podmiot odpowiedzialny za realizację procedowanego programu wieloletniego, realizuje zamówienia na wykonanie dwóch inwentaryzacji przyrodniczych obszaru objętego programem wieloletnim. Dopiero po otrzymaniu wyników inwentaryzacji Urząd Morski w Szczecinie będzie mógł rozpocząć postępowanie w sprawie prognozy oceny oddziaływania na środowisko (prognoza OOŚ w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko) dla programu. Planowany termin zakończenia prognozy OOŚ to pierwsza połowa 2015 r. Projekt programu będzie mógł zostać przedłożony na stały komitet Rady Ministrów dopiero po przejściu całej ścieżki proceduralnej i zakończonych konsultacjach międzyresortowych.
Pytanie nr 4: Czy Pani Premier lub jej współpracownikom była zgłaszana kwestia dotycząca utrudnień prac pogłębiarskich, w szczególności w kontekście planowanej modernizacji toru wodnego Świnoujście - Szczecin do planowanej głębokości 12,5 m, związanych z przepisami prawa, dotyczącymi zagospodarowania odpadów, i czy były podejmowane działania międzyresortowe zmierzające do rozwiązania tego problemu?
Utrzymanie dostępu do portów i możliwość obsługi w nich statków o największym zanurzeniu uwarunkowane są prowadzeniem systematycznych prac pogłębiarskich mających na celu zapewnienie wymaganej względami bezpieczeństwa głębokości torów podejściowych i basenów portowych. Prowadzenie prac pogłębiarskich ma też kluczowe znaczenie dla modernizacji toru wodnego Świnoujście - Szczecin do głębokości 12,5 m na całej długości.
Art. 2 ust. 3 i 7 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (wersja po nowelizacji - Dz. U. z 2013 r. poz. 21) nie pozwala na wyłączenie spod jej przepisów urobku wydobywanego z akwenów w ramach prac pogłębiarskich i odkładanego na ląd. Jest to istotne zagadnienie dla administracji morskiej oraz zarządów portów, które muszą utrzymywać odpowiednie głębokości basenów portowych i torów wodnych, a nie mają możliwości gospodarowania urobkiem w sposób ekonomicznie racjonalny, zgodny z wymogami środowiskowymi. Kwestie urobku resort transportu, budownictwa i gospodarki morskiej niejednokrotnie akcentował Ministerstwu Środowiska w ramach konsultacji projektu ustawy o odpadach.
W dniu 25 czerwca 2013 r. w Departamencie Gospodarki Odpadami Ministerstwa Środowiska odbyło się spotkanie z udziałem przedstawicieli Departamentu Transportu Morskiego i Bezpieczeństwa Żeglugi Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, urzędów morskich oraz zarządów portów. Na spotkaniu uzgodniono, że najlepszym rozwiązaniem dotyczącym zagospodarowania na lądzie niezanieczyszczonego urobku z pogłębiania będzie zastosowanie procedury odzysku odpadów, zgodnie z projektowanym rozporządzeniem ministra środowiska w sprawie odzysku odpadów poza instalacjami i urządzeniami. Przy takim rozwiązaniu osad złożony na polu refulacyjnym, po przejściu procedury odzysku, przestałby być odpadem.
Projekt rozporządzenia w sprawie odzysku odpadów poza instalacjami i urządzeniami z dnia 16 kwietnia 2013 r. został skierowany przez Ministerstwo Środowiska do konsultacji społecznych. W ramach tych konsultacji w dniu 10 lipca 2013 r. przedstawiciele zarządów portów oraz urzędów morskich po wypracowaniu wspólnego stanowiska przekazali do Ministerstwa Środowiska uwagi.
W dniu 18 listopada 2013 r. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju zwróciło się do Ministerstwa Środowiska z prośbą o informację nt. planowanego terminu konsultacji międzyresortowych projektu oraz o przyspieszenie prac legislacyjnych, podkreślając jednocześnie, że brak stosownych regulacji w zakresie odkładania niezanieczyszczonego urobku z pogłębiania dna stanowi bardzo duży problem dla administracji morskiej oraz zarządów portów.
W dniu 10 grudnia 2013 r. Ministerstwo Środowiska pismem GDOgt0230/52/49764/13/IAG poinformowało, że w związku z bardzo dużą liczbą uwag do projektu są one nadal analizowane, nie wskazując terminu zakończenia prac. Resort środowiska przekazał również, że uwagi zgłoszone przez porty zostaną częściowo przyjęte. Status projektu do dziś pozostaje bez zmian.
W związku z powyższym, ze względu na konieczność kontynuacji inwestycji mających kluczowe znaczenie dla możliwości funkcjonowania polskich portów morskich o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej, w dniu 7 lipca 2014 r. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju ponownie wystąpiło z wnioskiem (znak: DTM-2ji-0731-11/14, nk: 181469/14) do Ministerstwa Środowiska o jak najszybsze zakończenie prac nad projektem rozporządzenia w sprawie odzysku odpadów poza instalacjami.
Łączę wyrazy szacunku
Podsekretarz stanu
Dorota Pyć
Warszawa, dnia 15 lipca 2014 r.