Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 24741
w sprawie proponowanych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej form aktywizacji bezrobotnych w wieku powyżej 50 lat
Szanowna Pani Marszałek! W związku z wystąpieniem wicemarszałka Sejmu RP pana Marka Kuchcińskiego z dnia 28 lutego 2014 r., znak: SPS-023-24741/14, dotyczącym interpelacji poselskiej pani Anny Elżbiety Sobeckiej w sprawie proponowanych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej form aktywizacji bezrobotnych w wieku powyżej 50 lat uprzejmie informuję, iż zgodnie z ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2013 r. poz. 674, z późn. zm.) minister pracy i polityki społecznej nie ma bezpośredniego wpływu na sytuację na wojewódzkich i powiatowych rynkach pracy, a także na funkcjonowanie lokalnych polityk rynku pracy.
Inicjowanie i realizowanie przedsięwzięć mających na celu rozwiązanie lub łagodzenie problemów na rynku pracy należy do zadań samorządu terytorialnego i odbywa się na poziomie powiatu. Starosta, po zasięgnięciu opinii powiatowej rady zatrudnienia, biorąc pod uwagę sytuację na lokalnym rynku pracy, podejmuje decyzje odnośnie do sposobu wydatkowania środków Funduszu Pracy przekazanych w ramach algorytmu dla konkretnego urzędu pracy, m.in. poprzez wybór form aktywizacji zawodowej bezrobotnych i innych uprawnionych osób, jak również zakresu proponowania tychże form m.in. osobom bezrobotnym w wieku powyżej 50 lat.
Odnosząc się zatem do pytań o dostępne formy aktywizacji, w tym ze szczególnym uwzględnieniem osób bezrobotnych w wieku powyżej 50 lat, wskazać należy, iż wszystkie osoby, w tym starsze, nawet niezarejestrowane w powiatowym urzędzie pracy, mogą liczyć na udzielenie informacji o zawodach, rynku pracy oraz o możliwościach szkolenia i kształcenia (w tym mogą skorzystać z elektronicznych baz danych urzędu), mogą też skorzystać z informacji o sytuacji na rynku pracy i ogólnie dostępnych ofert pracy. W wojewódzkim urzędzie pracy mogą te osoby skorzystać także z informacji zawodowej i baz danych, a ponadto z zajęć aktywizacyjnych uczących aktywnego poszukiwania pracy oraz porad grupowych i indywidualnych udzielanych z użyciem wystandaryzowanych metod ułatwiających wybór zawodu, zmianę kwalifikacji lub podjęcie/zmianę zatrudnienia.
Osoby zainteresowane po zarejestrowaniu się w powiatowym urzędzie pracy mogą skorzystać z usług pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego w pełnym zakresie. Otrzymują wówczas status poszukującego pracy, przy czym określenie to obejmuje także osoby zainteresowane uzyskaniem wyłącznie informacji lub porady zawodowej. Osoby zarejestrowane mają dodatkowo możliwość skorzystania ze skierowania na specjalistyczne badania lekarskie lub psychologiczne w celu wydania opinii o przydatności zawodowej do pracy i zawodu albo kierunku szkolenia, mogą też skorzystać ze szkolenia z zakresu umiejętności poszukiwania pracy, mogą również otrzymać skierowanie do pracy.
Zarejestrowanym bezrobotnym z grupy wiekowej 50 lat i więcej w okresie do sześciu miesięcy od dnia rejestracji powiatowy urząd pracy powinien przedstawić propozycję zatrudnienia/innej pracy lub zaproponować jakąś formę aktywizacji (szkolenie, staż, przygotowanie zawodowe dorosłych, zatrudnienie subsydiowane - prace interwencyjne, roboty publiczne).
Z usług i instrumentów wspierających podnoszenie kompetencji/kwalifikacji mogą skorzystać wyłącznie zarejestrowani w powiatowym urzędzie pracy bezrobotni i niektóre grupy osób poszukujących pracy (wymienione w art. 43 ustawy). Pomoc przewidziana ustawą na edukację jest finansowana ze środków Funduszu Pracy, a jej zakres obejmuje kierowanie na szkolenia, finansowanie studiów podyplomowych, finansowanie kosztów egzaminów, pożyczki szkoleniowe, organizowanie stażu u pracodawcy, a także kierowanie na przygotowanie zawodowe dorosłych.
Wśród dodatkowych form aktywizacji oraz wsparcia finansowego w stosunku do osób bezrobotnych 50+ warto wskazać prace interwencyjne, roboty publiczne, programy specjalne, refundowanie kosztów przejazdów oraz refundowanie kosztów zakwaterowania.
Również pracodawcy mogą odnosić korzyści finansowe, zatrudniając osoby w starszym wieku, m.in. poprzez zwolnienie z obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za pracowników starszych, tj. kobiety, które ukończyły 55. rok życia, i mężczyzn, którzy ukończyli 60 lat, oraz czasowe, tj. przez okres 12 miesięcy, zwolnienie z obowiązku odprowadzania składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Ponadto pracodawcy zainteresowani własnym rozwojem i rozwojem swoich pracowników mogą skorzystać z nieodpłatnej pomocy doradcy zawodowego i uzyskać indywidualne porady zawodowe udzielane z zachowaniem zasady poufności i ochrony danych. W szczególności doradca może dokonać analizy kompetencji pracowników w starszym wieku (wykorzystując specjalistyczne metody i narzędzia diagnostyczne do badania predyspozycji, zainteresowań i kompetencji) i zaproponować szkolenia dla uzupełnienia luk kwalifikacyjnych lub wskazać takie kompetencje, które nadają się do przeniesienia do nowych warunków oraz określić wymagania, które powinny spełniać nowe stanowiska pracy lepiej dostosowane do możliwości osób starszych.
Urzędy pracy udzielają także bezpłatnie zainteresowanym pracodawcom pomocy w doborze kandydatów do pracy spośród bezrobotnych i poszukujących pracy.
Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy przewiduje też mechanizmy osłonowe dla osób w starszym wieku korzystniejsze niż dla osób młodszych wiekiem:
- osoby w wieku 50 lat i więcej po upływie sześciu miesięcy od dnia zarejestrowania w powiatowym urzędzie pracy mogą ubiegać się o przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego, jeśli spełniają warunki do nabycia tego świadczenia, określone w odrębnych przepisach (art. 58);
- bezrobotnym w wieku powyżej 50. roku życia oraz posiadającym jednocześnie co najmniej 20-letni okres uprawniający do zasiłku dla bezrobotnych zasiłek ten jest wypłacany przez 12 miesięcy; podstawowy okres wypłaty zasiłku to sześć miesięcy.
Warto także wspomnieć, że znajdujący się w ostatniej fazie prac legislacyjnych projekt zmiany ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz niektórych innych ustaw wprowadza szereg nowych rozwiązań mających na celu zwiększenie oddziaływania polityki rynku pracy na wzrost zatrudnienia, łagodzenie skutków niedopasowania strukturalnego oraz poprawę efektywności realizowanych polityk rynku pracy - w tym m.in. dzięki nowemu podejściu do funkcjonowania urzędów pracy oraz lepszego współdziałania z partnerami rynku pracy.
Rozwiązania przewidziane we wspomnianym projekcie skierowane wyłącznie dla osób bezrobotnych z grupy 50+ dotyczą m.in.:
- wsparcia pracodawców zatrudniających bezrobotnych w wieku 50+ poprzez przyznanie przez starostę pracodawcy/jednoosobowemu przedsiębiorcy przez okres 12 lub 24 miesięcy dofinansowania wynagrodzenia za zatrudnionego długotrwale bezrobotnego, który jednocześnie ukończył co najmniej 50 lat;
- utworzenia ze środków Funduszu Pracy krajowego funduszu szkoleniowego z przeznaczeniem na finansowanie kształcenia i szkolenia pracowników; zakłada się, że w pierwszym etapie będzie on ułatwiał starszym pracownikom dostosowanie kompetencji do zmian społeczno-gospodarczych, a w dalszym etapie zapewni także wsparcie innym grupom docelowym.
Mam nadzieję, że przedstawione powyżej informacje i wyjaśnienia uzna pani poseł za satysfakcjonujące i wyczerpujące.
Z poważaniem
Sekretarz stanu
Jacek Męcina
Warszawa, dnia 27 marca 2014 r.