Interpelacja nr 27931
do ministra środowiska
w sprawie norm hałasu w polskich miastach
Wśród przeróżnych czynników degradujących środowisko w ostatnich dziesięcioleciach w czasie dynamicznego rozwoju transportu dużą rolę odgrywa zanieczyszczenie hałasem. Hałas jest specyficznym zanieczyszczeniem i jeszcze nigdy nie był tak powszechny i uciążliwy jak obecnie. Pomimo że nie widać go w otaczającym powietrzu i nie pozostawia śladów na powierzchni ziemi, coraz częściej wzbudza zainteresowanie opinii publicznej i instytucji zajmujących się ochroną środowiska. Ciągły rozwój infrastruktury miast oraz wzrost liczby pojazdów poruszających się po drogach i niedostateczna modernizacja i rozbudowa węzłów komunikacyjnych powodują ciągłe obciążenie centrów miast. W wielu z nich drogi przebiegają przez główne dzielnice, gdzie poziom zaludnienia jest wysoki.
Corocznie wzrasta liczba ludności narażonej na długotrwałe przebywanie w warunkach nadmiernego hałasu. Hałas uliczny negatywnie wpływa na wiele ważnych biologicznych i biochemicznych funkcji organizmu, co w konsekwencji może prowadzić do nieodwracalnych zmian ogólnoustrojowych lub chorób (częściowa lub całkowita utrata słuchu, tzw. choroba wibracyjna, zaburzenia w funkcjonowaniu układu sercowo-naczyniowego, zmiany akcji serca i ciśnienia tętniczego krwi, a nawet temperatury ciała, zaburzenia snu, nadpobudliwość, ogólne osłabienie organizmu, zwiększona potliwość i wiele jeszcze niezbadanych dysfunkcji). Długotrwałe działanie na człowieka hałasu o poziomie powyżej 85 dB powoduje narastanie uszkodzenia słuchu. Osoby te częściej również wpadają w stan nadmiernego pobudzenia nerwowego, mają problemy ze skupianiem uwagi i zaburzenia snu. Powyższy stan jest wyrazem nadmiernego obciążenia psychicznego związanego z długotrwałym oddziaływaniem niekorzystnych warunków akustycznych i zakłóceniem równowagi między podmiotem a środowiskiem. Wpływ hałasu na zdrowie każdego z nas jest niepodważalny, powoduje dyskomfort życia i w większości przypadków jest zauważalny dopiero po upływie lat.
Hałas jest obecnie jednym z poważniejszych problemów obniżających jakość życia w Europie. W Polsce hałas o ponadnormatywnym poziomie ustawicznie zwiększa się, obejmując coraz większe tereny kraju i znaczną część ludności. Co najmniej 1/3 mieszkańców, tj. ok. 13 mln osób, spotyka się na co dzień z problemem nadmiernego hałasu. Łączna liczba mieszkańców 12 największych miast Polski wynosi ok. 6,8 mln osób. Z przeprowadzonych pomiarów w porze dzień - wieczór - noc wynika, że 36% całkowitej populacji zagrożone jest hałasem powyżej 60 dB. W porze nocnej przy poziomie 50 dB odsetek ten jest większy - wynosi 38%. Tak więc ok. 2,5 mln osób w największych aglomeracjach, w dzień i w większym stopniu w nocy, narażone jest na ponadnormatywny hałas. Odsetek osób narażonych na większy hałas w przedziałach: 65-74 dB w dzień i 60-69 dB w nocy w Polsce jest większy niż w Unii Europejskiej. Specjaliści oceniający stan słuchu społeczeństwa sygnalizują poważne zagrożenia.
W 2008 r. najwyższe wartości wskaźnika zaobserwowane były w województwach: śląskim, małopolskim i opolskim, a najniższe w województwie warmińsko-mazurskim.
W stolicy Małopolski dokuczliwy hałas odczuwa znaczna część (ok. 40%) mieszkańców miasta: w ciągu doby na hałas powyżej 55 dB narażonych jest ponad 300 tys. osób, a na hałas powyżej 65 dB - ponad 100 tys. osób.
Wrocław to najgłośniejsze polskie miasto - wynika z pomiaru hałasu komunikacyjnego przeprowadzonego w największych polskich miastach. Poziom hałasu w godzinach szczytu osiąga poziom 72,1 dBA.
Pomiar hałasu drogowego przeprowadzono w Nowym Sączu. We wszystkich punktach pomiarowych zaobserwowano przekroczenia dopuszczalnych wartości równoważnego poziomu dźwięku. Dla pory dnia przekroczenia te wyniosły od 112% (Biały Dunajec, DK nr 47) do 121% (Nowy Sącz, ul. Królowej Jadwigi). Dla pory nocy procent przekroczenia wynosiły od 116% (Limanowa, ul. Kościuszki) do 127% (Nowy Sącz, ul. Krakowska).
Badania monitoringowe hałasu przeprowadzone w 2011 r. na terenie województwa mazowieckiego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie wykazały, że hałas komunikacyjny w dalszym ciągu jest jednym z największych zagrożeń i uciążliwości. Wszystkie pomiary hałasu drogowego wykazały przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu dla pory dnia i nocy. Między innymi w Grodzisku Mazowieckim przy ul. Sienkiewicza na wysokości ul. T. Kościuszki i 11 Listopada równoważny poziom dźwięku dla pory dnia i nocy dla hałasu drogowego wynosił LAeqD=70,8dB, LAeqN=67,4dB. W obydwu przypadkach zostały przekroczone wartości dopuszczalne. W Siedlcach przy ul. Warszawskiej 129 równoważny poziom dźwięku w punkcie odbioru wynosił LAeqD=66,3dB i LAeqN=62,0dB, a w punkcie referencyjnym odpowiednio LAeqD =69,9dB i LAeqN=65,6dB. W obydwu przypadkach zostały przekroczone wartości dopuszczalne.
Wysoki poziom hałasu jest także w miastach: Gdańsk (71,3 dBA), Warszawa (68,1 dBA) oraz Katowice (66,5 dBA).
W związku z powiększającym się problemem hałasu drogowego w miastach chciałbym zwrócić się do Pana Ministra z następującymi pytaniami:
1. Czy ministerstwo posiada dane dotyczące tego, jakie miasta w Polsce borykają się ze zwiększonym hałasem drogowym?
2. Czy ministerstwo posiada informacje na temat tego, ile ludzi w Polsce jest narażonych na długotrwałe przebywanie w hałasie drogowym?
3. Jaka wobec oceny ministerstwa najczęściej jest stosowana bariera hałasu w miastach w Polsce i dlaczego?
4. Czym ministerstwo się kierowało, wydając w październiku 2012 r. rozporządzenie o podwyższeniu dopuszczalnych norm dobowego hałasu drogowego od 3 do 6 dB?
5. Czy ministerstwo posiada dane, ile skarg dotyczących hałasu drogowego rocznie wpływa do wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska lub do ministerstwa?
6. Czy każde miasto wojewódzkie w Polsce ma obowiązek prowadzenia badań dotyczących pomiaru hałasu?
7. Czy ministerstwo posiada informacje dotyczące tego, jak zmienia się poziom hałasu drogowego w Polsce w latach 1980-2013?
8. Co ile lat wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska powinny wykonywać badania dotyczące pomiaru hałasu drogowego w miastach?
9. Czy zostaną opracowane odpowiednie przepisy związane z planowaniem przestrzennym i często niekontrolowanym (akustycznie) obudowywaniem dróg pomimo coraz szerszej znajomości problemów na podstawie np. zrealizowanych map akustycznych i programów ochrony przed hałasem dla dużych miast i najbardziej obciążonych ruchem odcinków zamiejskich dróg?
10. Czy zostaną opracowane przepisy dotyczące zróżnicowania pod względem wartości wskaźników hałasu stosowanych w przygotowaniu inwestycji i ocenie istniejących obiektów oraz wskaźników stosowanych przy realizacji map akustycznych oraz programów ochrony przed hałasem drogowym?
11. Czy ministerstwo dopuszcza możliwość stosowania zabezpieczeń (np. wymiana okien o zwiększonej izolacyjności akustycznej) bezpośrednio w budynkach chronionych akustycznie w przypadku braku możliwości stosowania innych zabezpieczeń w warunkach miejskich?
12. Dlaczego ministerstwo nie posiada jednolitych procedur i krajowych metod związanych z prognozowaniem hałasu i specyficznych danych związanych z prognozami ruchu drogowego (podział natężeń ruchu w okresie doby, udziały pojazdów ciężkich w różnych okresach doby itp.)?
13. Czy ministerstwo posiada informacje dotyczące prognoz hałasu drogowego w przyszłych latach związanego z wprowadzeniem do ruchu pojazdów hybrydowych i elektrycznych?
Z poważaniem
Poseł Damian Raczkowski
Białystok, dnia 29 lipca 2014 r.