Odpowiedź na zapytanie nr 8407
w sprawie odmowy przyznania renty rodzinnej członkom rodziny osoby zmarłej, która miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy
Odpowiadający: podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Elżbieta Seredyn
Warszawa, 12-08-2015
Szanowna Pani Marszałek,
Odpowiadając na przekazane przy piśmie Marszałka Sejmu z dnia 16 lipca 2015 r. znak: K7ZAP8407, zapytanie poseł Lidii Staroń w sprawie „odmowy przyznania renty rodzinnej członkom rodziny osoby zmarłej, która miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy”, uprzejmie przedstawiam, co następuje.
Pani poseł Lidia Staroń w dniu 7 lipca br. wystąpiła z tożsamym pytaniem, na które w dniu 22 bm. Minister Pracy i Polityki Społecznej udzielił odpowiedzi.
Niemniej, jednak uprzejmie przedstawiam, co następuje.
Warunki nabywania prawa do świadczeń emerytalno-rentowych, zasady ich ustalania, a także zasady i tryb przyznawania oraz wypłatę tych świadczeń określa ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2015 r. poz. 748).
Z przepisów art. 65 powołanej ustawy wynika, że renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełnia warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy. Warunkiem ogólnym powstania prawa do renty rodzinnej jest więc określony status ubezpieczonego (żywiciela rodziny) w chwili śmierci.
Należy jednak zwrócić uwagę, że prawo do renty rodzinnej jest prawem pochodnym w stosunku do uprawnień osoby ubezpieczonej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Bezspornie zatem, brak uprawnień ubezpieczonego do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy pociąga za sobą brak uprawnień członków rodziny do renty rodzinnej po śmierci ubezpieczonego. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 lutego 2001r. w sprawie II UKN 248/00 wskazał wyraźnie, iż prawa do renty rodzinnej nie można nabyć po osobie, która – nie spełniając warunków ustawowych – uzyskała świadczenie w wyniku błędnej decyzji organu rentowego. Sąd Najwyższy wskazał, iż przepis art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych „stanowi o prawie do renty rodzinnej członków rodziny pracownika, który w chwili śmierci miał ustalone prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej albo spełniał warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Nie są to jednak warunki alternatywne. Nie można ich rozumieć w taki sposób, że wystarczy, aby osoba, po której przysługuje świadczenie, miała ustalone prawo do renty bez względu na to, czy spełniała warunki wymagane do przyznania świadczenia. Przeciwnie, nie istnieje możliwość nabycia prawa do renty rodzinnej po pracowniku, który w chwili śmierci nie spełniał warunków wymaganych do uzyskania emerytury lub renty inwalidzkiej”.
Po przeanalizowaniu przekazanej przez Panią Poseł sprawy, w dniu 13 lipca 2015 r. wystąpiłem do Pani Elżbiety Łopacińskiej p.o. Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z prośbą o wnikliwe jej zbadanie oraz przedstawienie stanowiska Zakładu, które otrzymałem pismem z dnia 20 lipca 2015 r. (pismo w załączeniu).
Po zapoznaniu się z treścią wyjaśnień Pani Prezes, mając na względzie wyjątkowo trudną sytuację rodziny, która została pozbawiona środków do życie wskutek śmierci jedynego żywiciela, który co prawda w wyniku błędu organu rentowego, to jednak pobierał rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, wystąpiłem ponownie do Pani Prezes pismem z dnia 22 lipca 2015 r., z prośbą o rozważnie możliwości przyznania dzieciom zmarłego renty rodzinnej w drodze wyjątku, w przypadku gdyby został złożony wniosek w tej sprawie.
Niezależnie od powyższego uprzejmie informuję, że Minister Pracy i Polityki Społecznej nie ustala uprawnień obywateli do określonych świadczeń z zakresu ubezpieczeń społecznych i nie rozstrzyga powstałych na tym tle sporów z organami rentowymi. Zgodnie z art. 66 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.), nadzór nad zgodnością działań Zakładu z obowiązującymi przepisami sprawuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego. Nadzór ten nie może dotyczyć spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej.
Zgodnie z art. 83 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych decyzje wydaje Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Decyzje Zakładu podlegają wyłącznie kontroli sądowej (I i II instancji) w terminie i według zasad określonych w Kodeksie postępowania cywilnego.
Z poważaniem