opis sprawy

Odpowiedź na interpelację nr 32462

w sprawie chorób zawodowych

Odpowiadający: sekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia Sławomir Neumann

Warszawa, 06-07-2015

W związku z interpelacją nr 32462 Pana Posła Dariusza Jońskiego, przekazaną przy piśmie z dnia 5 maja 2015 r., w sprawie chorób zawodowych, uprzejmie proszę o przyjęcie poniższych informacji.

Wskazać należy, że za chorobę zawodową uważa się chorobę określoną w wykazie chorób zawodowych, o którym mowa w art. 237 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502, z późn. zm.), jeżeli została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy. Jednocześnie wykaz chorób zawodowych i szczegółowe zasady postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznania i stwierdzenia chorób zawodowych oraz podmioty właściwe w tych sprawach zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1367). W załączniku do ww. rozporządzenia zostały wykazane choroby, które są uznawane za zawodowe i okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej, pomimo wcześniejszego zakończenia narażenia zawodowego. Ponadto kwestia dokumentowania chorób zawodowych została uregulowana przepisami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób (Dz. U. z 2013 r. poz. 1379).

W świetle powyższych przepisów organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej realizują zadania dotyczące nadzoru nad zdrowotnymi warunkami środowiska pracy, a także prowadzą postępowanie administracyjne w zakresie występowania chorób zawodowych. Przedmiotowe postępowanie administracyjne prowadzone przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej regulowane jest w pełnym zakresie rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie chorób zawodowych oraz rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób.

Dane dotyczące liczby chorób zawodowych stwierdzonych w Polsce w latach 2005 –2014, z podziałem na poszczególne lata, przedstawia poniższa tabela nr 1.

Tabela 1. Choroby zawodowe stwierdzone w Polsce w latach 2005-2014

Rok	Liczba przypadków chorób zawodowych
2005	3249
2006	3129
2007	3285
2008	3546
2009	3146
2010	2933
2011	2562
2012	2402
2013	2214
2014	2351
Razem	28817

Odnosząc się do danych dotyczących liczby chorób zawodowych stwierdzonych w Polsce w latach 2005 – 2014, należy wskazać, że szczegółowe dane statystyczne dotyczące stwierdzonych chorób zawodowych opracowywane są przez Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra J. Nofera w Łodzi w ramach Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych. Celem Rejestru jest zbieranie i przetwarzanie danych dotyczących stwierdzonych chorób zawodowych oraz opracowywanie analiz kształtowania się zapadalności na te choroby. Rejestr jest tworzony na podstawie kart stwierdzenia chorób zawodowych przesyłanych przez państwowych wojewódzkich inspektorów sanitarno-epidemiologicznych, po uprawomocnieniu się decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej.

Natomiast dane statystyczne w zakresie stwierdzania chorób zawodowych są określone w formularzu sprawozdawczym MZ-50 Sprawozdanie z działalności w zakresie higieny pracy i obejmują informacje dotyczące m.in. liczby zgłoszonych podejrzeń chorób zawodowych, decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej, decyzji o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej.

Zestawienie zgłoszeń podejrzeń chorób zawodowych wpływających do stacji sanitarno-epidemiologicznych w latach 2005 – 2014 przedstawia poniższa tabela nr 2.

Tabela 2. Liczba zgłoszonych podejrzeń chorób zawodowych w Polsce w latach 2005-2014

rok	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014
Liczba zgłoszonych podejrzeń	6 700	6 956	7 135	7 550	7 347	6 995	6 004	5 516	5 075	5 115

Należy w tym miejscu podkreślić, że musi zostać udowodniony ścisły związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy zawodowym narażeniem na czynnik szkodliwy a rozpoznanym u pacjenta schorzeniem ujętym w wykazie chorób zawodowych, będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie chorób zawodowych.

Odnosząc się natomiast do ilości wniosków o stwierdzanie choroby zawodowej, uznanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, uwzględniając instancyjność, nadmienić należy, że w poniżej zamieszczonej tabeli nr 3 ujęto liczbę chorób zawodowych stwierdzonych w I instancji, tj. przez państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych (PSSE) orzeczonych przez jednostki orzecznicze I stopnia (wojewódzkie ośrodki medycyny pracy) oraz stwierdzonych w procedurze odwoławczej w II instancji przez państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego (WSSE) i orzeczonych przez jednostkę orzeczniczą II stopnia (instytuty badawcze w dziedzinie medycyny pracy).

Tabela 3. Choroby zawodowe stwierdzone w Polsce w latach 2005-2014 wg instancji stwierdzenia

Rok		Liczba przypadków	w tym stwierdzonych w:
			I instancji	II instancji	przez sąd*
2005		3249	3069	173	7
2006		3129	2983	139	7
2007		3285	3127	153	5
2008		3546	3413	133	-
2009		3146	3014	132	-
2010		2933	2824	109	-
2011		2562	2446	116	-
2012		2402	2300	102	-
2013		2214	2107	106	1
2014		2351	2256	95	-
Razem	liczba	28817	27539	1258	20
	%	100,0	95,5	4,4	0,1

*podane są liczby stwierdzeń, w których wyraźnie zaznaczono, że chorobę stwierdzono na podstawie orzeczenia sądu. W „ Karcie stwierdzenia choroby zawodowej” nie ma informacji czy sprawa była rozpatrywana przez sąd.

Jednocześnie pragnę poinformować, że w toku prowadzenia postępowania administracyjnego w zakresie podejrzenia choroby zawodowej, właściwy organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej stwierdza bądź wyklucza zawodową etiologię choroby, natomiast nie jest upoważniony do zidentyfikowania pozazawodowej przyczyny zaistniałego schorzenia. Państwowy inspektor sanitarny w toku prowadzonego postępowania administracyjnego jest upoważniony do kontroli formalnej poprawności orzeczenia lekarskiego, natomiast nie posiada kompetencji do merytorycznej weryfikacji orzeczenia lekarskiego we własnym zakresie. Znajduje to potwierdzenie w treści wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 listopada 2006 r., sygn. akt. II OSK 948/06, zgodnie z którym obowiązkiem organu jest kontrolowanie, czy ustalone orzeczenie lekarskie, stanowiące podstawę decyzji, a będące środkiem dowodowym, wyjaśniło istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, wymagające wiadomości specjalnych, i czy orzeczenie to jest rzeczowe i przekonywująco uzasadnione.

Zgodnie z § 8 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie chorób zawodowych, decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej albo decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej wydaje się na podstawie materiału dowodowego, a w szczególności danych zawartych w orzeczeniu lekarskim oraz formularzu narażenia zawodowego pracownika lub byłego pracownika. Ponadto przepis ten stanowi, że jeżeli właściwy państwowy inspektor sanitarny przed wydaniem decyzji uzna, że materiał dowodowy, o którym mowa jest niewystarczający do wydania decyzji, może żądać od lekarza, który wydał orzeczenie, dodatkowego uzasadnienia tego orzeczenia, może wystąpić do jednostki orzeczniczej II stopnia o dodatkową konsultację lub podjąć czynności niezbędne do uzupełnienia tego materiału.

Orzeczenie lekarskie uprawnionej do wydawania orzeczeń w sprawach chorób zawodowych placówki medycznej, będące podstawą wydania decyzji administracyjnej przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, ma charakter opinii biegłego. Właściwy państwowy inspektor sanitarny podejmując decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do jej stwierdzenia jest związany orzeczeniem lekarskim wydanym w sprawie, nie ma prawa do samodzielnej oceny dokumentacji lekarskiej, prowadzącej do odmiennego rozpoznania schorzenia.

Dodatkowo wspomnieć należy, że Instytut Medycyny Pracy jest jednostką orzeczniczą II stopnia w procedurze odwoławczej w orzecznictwie lekarskim o rozpoznaniu choroby zawodowej. Instytut Medycyny Pracy ma uprawnienia orzekania o chorobie zawodowej lub jej braku, nie posiada natomiast uprawnień administracyjnych dotyczących stwierdzania choroby zawodowej. Decyzję administracyjną o stwierdzeniu choroby zawodowej wydaje właściwy państwowy inspektor sanitarny w terminie do 30 dni od otrzymania z jednostki orzeczniczej orzeczenia lekarskiego o rozpoznaniu choroby zawodowej lub braku podstaw do jej rozpoznania oraz po zapoznaniu się z dokumentacją dotyczącą czynnika uznanego w środowisku pracy za przyczynę choroby.

Jednocześnie uprzejmie informuję, że biorąc pod uwagę powyższe przepisy, cały proces zakwalifikowania schorzenia jako choroby zawodowej jest procesem czasochłonnymi wieloetapowym, uzależnionym również od procedur diagnostyczno-orzeczniczych podejmowanych w stosunku do określonego przypadku schorzenia lub schorzeń. Natomiast wojewódzkie ośrodki medycyny pracy oraz instytuty badawcze w dziedzinie medycyny pracy nie są organami administracji państwowej, której dotyczą prawnie określone terminy rozpatrywania spraw. W przedmiotowych rozporządzeniach nie ma również określonych terminów dotyczących procedury orzeczniczej o rozpoznaniu choroby zawodowej lub braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej. Ponadto organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej nie mają wpływu na termin wydania orzeczenia lub opinii lekarskiej przez jednostki diagnostyczno-orzecznicze, które są jednostkami niezależnymi.

Mając na uwadze powyższe, uprzejmie informuję, że w stosunku do postępowania administracyjnego w zakresie stwierdzania chorób zawodowych, należy przytoczyć przepis art. 35 § 5 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267, z późn. zm.), który stanowi, iż „Do terminów określonych w przepisach poprzedzających nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu”.

Z upoważnienia

MINISTRA ZDROWIA

SEKRETARZ STANU

Sławomir Neumann

/podpis elektroniczny/