Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -
na interpelację nr 19229
w sprawie prac nad ustawą o odwróconym kredycie hipotecznym
Szanowna Pani Marszałek! W związku z interpelacją pana posła Jacka Sasina w sprawie prac nad ustawą o odwróconym kredycie hipotecznym (SPS-023-19229/13) uprzejmie przedstawiam poniższe wyjaśnienia.
Odwrócony kredyt hipoteczny zaliczany jest do kategorii tzw. usług equity release, tj. usług mających na celu upłynnienie kapitału zakumulowanego w nieruchomościach przy jednoczesnym zagwarantowaniu osobom korzystającym z tych usług prawa dożywotniego zamieszkiwania w nieruchomości. Usługi equity release świadczone są w dwóch modelach - w modelu kredytowym, zwanym odwróconym kredytem hipotecznym (ang. reverse mortgage), oraz w modelu sprzedażowym (ang. home reversion), w Polsce oferowanym jako renta dożywotnia w zamian za przeniesienie własności nieruchomości na podmiot profesjonalny. Obydwa powyższe modele mają na celu upłynnienie kapitału zgromadzonego w nieruchomości, różnią się jednakże w sposób istotny konstrukcją, na ogół również zakresem regulacji prawnych.
Aktualnie na polskim rynku oferowane są wyłącznie umowy w modelu sprzedażowym, które kształtowane są na podstawie przepisów art. 903, 906 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.), regulujących instytucję renty, lub art. 908 ww. ustawy, który reguluje dożywocie. Pomimo posługiwania się przez podmioty oferujące usługi w modelu sprzedażowym określeniem ˝odwrócona hipoteka˝ umów tego rodzaju nie należy utożsamiać z usługą odwróconego kredytu hipotecznego, w przypadku której z chwilą zawarcia umowy nie dochodzi do przeniesienia prawa własności nieruchomości na podmiot profesjonalny.
Odwrócony kredyt hipoteczny jest umową kredytu zabezpieczonego hipoteką na nieruchomości. Od usługi sprzedaży nieruchomości z prawem dożywocia różni się w szczególności tym, że kredytobiorca po zawarciu umowy zachowuje posiadane prawo do nieruchomości i może nim rozporządzać. Kredytobiorca nie jest również zobowiązany do spłaty kredytu - po jego śmierci spłaty będą mogli dokonać spadkobiercy, a jeżeli się na to nie zdecydują, kredytodawca zaspokoi swoją wierzytelność z kwoty uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości.
Ministerstwo Finansów, we współpracy z Ministerstwem Sprawiedliwości, przygotowało projekt założeń do projektu ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym, którego celem jest umożliwienie oferowania przez instytucje finansowe odwróconych kredytów hipotecznych. W dniu 17 października 2011 r. projekt założeń został przyjęty przez komitet Rady Ministrów i rekomendowany Radzie Ministrów do rozpatrzenia.
W związku ze skierowaniem ww. projektu do rozpatrzenia przez Radę Ministrów minister gospodarki wskazał na potrzebę kompleksowego uregulowania w jednym akcie prawnym zarówno odwróconego kredytu hipotecznego, jak i usług renty dożywotniej w zamian za przeniesienie własności nieruchomości na podmiot profesjonalny, w celu pełnego zabezpieczenia interesów beneficjentów powyższych usług.
Uprzejmie informuję, że na posiedzeniu w dniu 17 stycznia 2012 r. Rada Ministrów przychyliła się do uwagi ministra gospodarki i powierzyła mu opracowanie propozycji regulacji sprzedaży nieruchomości z prawem dożywocia. Ze względu na innowacyjność regulowanej usługi finansowej, jej niszowy zasięg oraz horyzontalny charakter projektowanego aktu prawnego propozycje przedstawione przez ministra gospodarki zostały poddane dodatkowej analizie w ramach zespołu roboczego pod przewodnictwem wiceprzewodniczącego stałego komitetu Rady Ministrów, z udziałem przedstawicieli ministra finansów, ministra gospodarki, ministra sprawiedliwości, prezesa Rządowego Centrum Legislacji, przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego, prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W wyniku ustaleń dokonanych na posiedzeniu zespołu w dniu 17 lipca 2013 r. minister gospodarki został zobowiązany do niezwłocznego przygotowania projektu założeń, uwzględniającego dotychczasowe ustalenia zespołu, który będzie przedmiotem kolejnego posiedzenia.
Uprzejmie informuję, że po wypracowaniu przez zespół roboczy wersji projektu założeń optymalnego z punktu widzenia poziomu ochrony beneficjentów usług w modelu sprzedażowym oraz możliwości prowadzenia działalności w tym zakresie przez podmioty profesjonalne projekt zostanie przedstawiony do akceptacji przez stały komitet Rady Ministrów. Jednocześnie podkreślenia wymaga, że intencją Rady Ministrów wyrażoną na posiedzeniu w dniu 17 stycznia 2012 r. jest, aby propozycje rozwiązań dotyczących odwróconego kredytu hipotecznego oraz rent dożywotnich rozpatrywane były łącznie. Wobec powyższego projekt założeń do projektu ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym zostanie ponownie skierowany do rozpatrzenia przez Radę Ministrów wraz z projektem dotyczącym rent dożywotnich, po jego zaakceptowaniu przez komitet Rady Ministrów.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Wojciech Kowalczyk
Warszawa, dnia 29 lipca 2013 r.